Ene ttakunkideek obra handiak izan dituzte erreferentzia gai, bai guk ezagutu eta maitatu ditugun ibilgailu, artelan edota ideiak gordetzeko museoak aipatzerakoan, bai transgenerazionaltzat ditugun artistak izendatzerakoan.

Ni, ordea, hurbilean gelditu naiz, aste honetan izandako eztabaida bat abiapuntu. Hobetzeko grina zer ote den aztertzea genuen helburu. Batek, ikuspegi berekoia alde batera utzita, gauzak hobeto egiten joateko nahia eta norbere burua gainditzeko beharra direla esan zuen. Beste batek, ostera, ukitu berekoia behar zuela defendatu zuen hobetzeko grinak; kontu kolektiboa barik, pertsonala dela. Hirugarren batek, ostera, kolektibo baten barruan gaudenean, hobetzeko grina hori handiagoa edo txikiagoa izan daitekeela zioen, kutsakorra dela, alegia. Eta kutsakorra baldin bada, kolektiboan lantzen den zerbait dela esanez azkendu zuen laugarren batek. Kolektiboa baldin bada, beraz, kolektibo horrek hartzen edo erabiltzen duen izenak, gure hobetzeko grina asetzeko balioko duela aipatu zen eta izen hori, bada, gure hobetzeko grinaren garapenaren parte izango dela.

Bada ez! Ordu arte isilik egondako taldekide batek aipatu zuen, subjektu bakoitza norbanakoa dela; bere bizitzarekin, bere ideiekin eta bere hobetzeko grinarekin. Kolektibitate bateko parte denean, hobetzeko grina hori lagundua edo zapuztua gerta litekeela, baina norbanakoak erabakitzen duela bere hobetzeko grina horri zenbaterainoko bidea egiten utziko dion eta zein kolektibitateren barruan garatu nahi duen. Aukera pertsonala dela. Eta erabakimen pertsonala; indibiduala; transferiezina; eta, beraz, pentsatu nuen nik, ez kutsakorra, ez transgenerazionala.

Bizitzen eta egiten ari garen kultura berria indibidualista da. Subjektibitateak gero eta indar handiagoa duen plaza ezagutzen ari gara. Baina nago, museoetara heltzeko ardura gutxirekin. Edota ardura gabezia horixe dela, hain zuzen ere, gure ezaugarri argizarizkoa.

Hitz egin genuen baita, kolektibitatearen izenak, hau da, guk sortutako alienak gure izanaren parte den neurrian, gure grinen batura ordezkatzen ote duen. Eta ez. Eztabaidara hurbildutakoek ez zuten goragoko maila horretan beren ordezkaririk aurkitu. Ez zuten ikusi, ezta ere, grina ezberdinen baturak erreferentziazko zerbait lortzeko balio zezakeenik ere. Eta niri, ttakunkideen hitzak buruan, errealitatea gordina egin zitzaidan.

Horrekin batera, belaunaldi berriei begiratzeko parada izan dut asteburuan. Etxean bi urtebetetze ospakizun izan ditudalako. Umeak, beren banakokoan, performatiboak iruditu zaizkit. Edozein obratan pertsonaia bereziak izateko adinako izaeradunak. Baina kolektibo bat osatzeko zailtasunekin. Eta gazteak ikusita, nire lagun batez gogoratu naiz, ezinbestean; etorkizuneko gizarteak bere izena ezagut dezala nahi duela esaten duen lagun batez. Lagun honek lan egiten du gerokoek ezagut dezaten. Berritzailea izaten ahalegintzen da. Bere obra hobetze grinaren ondorio biderkatua da. Bere subjektibitateak bizi dugun kolektiboa aberasten du eta kolektibo horretan bizi da. Bere subjektibitateak kolektiboarengandik at, gorago egotera behartzen du baina kolektibo horri atxikita dago.

Nik, performatiboa izanagatik ere, argizarizko museo batean ikusi dut ene laguna eta, belaunaldi berria, begi handiz bere obrari begira, ezagutzen eta ulertzen ez duelarik kolektibo zehatz bateko partaide izan den nire lagunaren mezu subjektibo hedatzaile kutsakorra. n