Arrasateko kooperatiben bigarren iraultza
- Debagoieneko Leintz Bailaran kokatua dago oraingo lurrikara kooperatiboaren epizentroa. Bagara elkarte berria ari da mugimenduaren dinamizatzaile lanean, Fagor Taldea, MUko Huhezi eta Arizmendi ikastolaren gerizpean. Espiritu kooperatiboa XXI. mendera berregokitu eta gizartea aldatzeko tresna gisa baliatu gura dute. Esperientzia pilotua abian da, eta gaurkoz badu sinesgarritasunik. Martxoaren 11n aurkeztuko dute Arrasaten.
Gipuzkoako Debagoiena eskualdean garatu da esperientziaren muina eta bere arrakasta itzela izan da, zentzu guztietan, baina bereziki arlo ekonomikoan. Bailara Euskal Herriko aberatsenetakoa da eta, garrantzitsuena, aberastasun hori sozialki ondoen banatutako eremua da.
Baina alor batzuetan biziki garatu den moduan, Jose Maria Arizmendiarretaren “pertsona berria” eta bestelako gizartearen bultzadan oso motz geratu da. Balore eta identitate kooperatiboei begira, krisi sakonarekin sartu ziren XXI. mendera.
MCCn eta bereziki Fagor Taldean emandako hausnarketa sakon eta luzeak zerbait egin beharra zegoela agintzen zuen. Eta testuinguru horretan, enpresa kooperatiboak bere lurraldearekin eta herrigintzarekin beste lotura maila bat izan behar zuela ikusi zuten batzuek. Hor sortu zen Bagara elkartea, kooperatiben munduko ohiko baloreak berreskuratu, egungo beharretara egokitu eta Leintz Bailaran gizarte eraldaketa bultzatzeko elkartea.
Eredu kooperatiboa eta autogestioa medio, Debagoienan transformazio prozesua akuilatu gura dute. Euren berbetan azalduta: “Gizartea humanizatzeko norabide integratua da Bagara, bailarako eragile kooperatibo eta sozialek bultzatua. Eskualdearen indargune bereziak baliatuz eta bailara esperimentazio gune bihurtuz, prozesu zibil zabal bat martxan jartzen du mende berrirako helburu sozialei begira”. Lehen urratsean, Leintz Bailara izango da esperimentuaren gunea, 35.000 pertsonako espazio geografikoa: Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza, Aramaio eta Leintz-Gatzaga.
Fagor Taldea, MUko Huhezi Fakultatea eta Arizmendi ikastolaren itzalak dira proiektuaren atzean. 2007 eta 2008an teorizazio fasean aritu dira Huhezi-ko Lanki ikertegiaren gidaritzapean, eta 2009-2010ean praktikarako jauzia prestatzen. 2011n ikusiko ei dira lehen fruitu zehatzak.
Kooperatiben eremua eta hezkuntza dira landu beharreko harribitxiak, baina gizarte mailako beste esparru batzuk ere lehenetsi dituzte: erretiro aktiboaren esparrua, etxebizitza, kontsumoaren humanizazioa, kultur sorkuntza, gazteen heziketa, nazioarteko elkartasuna eta hizkuntza komunitatea, besteak beste. Proiektu ugari dituzte buruan: etxebizitza alternatiboen proiektu pilotua, emakume etorkinen kooperatiba, “ongi etorkin” euskalduntzeko programa, produktu ekologikoen banaketa sarea, kooperatibagintzaz ostatu tematikoa, kafe antzokia, arte eskola, eskualdeko hezkuntza eragileen klusterra... Lan batzordeak eratuak daude, orain bakoitzaren martxak finkatuko du proiektuen abiada.
Krisi sasoiak gogor jo du eskualdea eta, patrikatik begiratua, agian hau ez da Bagarako piszinara jauzi egiteko unerik egokiena. Edo akaso horrexegatik bai, batek daki. Kontua da aurrera doala, besteak beste, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Arrasate eta Aretxabaletako udalen laguntzarekin.
Martxoaren 11n egingo dute Bagararen aurkezpen publikoa Arrasaten, Amaia Antzokian. Bailaran jende erreferentziala bildu da saio berri honetara, indarra sumatzen da eta, aspaldikoz, ilusioa ere sektore zabaletara barreiatu da.
[Irakurri Jon Sarasua eta Juan Luis Arexolaleibarekin egindako elkarrizketa, ale berean]
Zer topatzen duzue erakargarri Bagara moduko proiektu batean?
Iraitz Agirre. Gizarte oso indibidualista dugu, egunorokotasunean suntsitzailea, bai gurekiko eta bai inguratzen gaituen munduarekiko. Gizarte mailan dauden kezka pila bati modu txikian erantzuteko prest agertzen den proiektu ilusionagarria da Bagara.
Aitzol Loyola. Debatik etorri nintzen duela urtebete eta hemen bizi naizela, honelako egitasmo batean parte hartzeko aukera gauza ederra da.
Gazteentzat formazio soziopolitikoa eta ekintzailea proposatzen duzue hasteko. Zergatik?
A.L. Funtsean onartzen da egitasmo honetan gazteak garrantzitsuak direla bailararen biziberritzean. Interesgarria dela bailararen historia ezagutzea, izan diren hainbat herritar dinamika ezagutzea... gero gazteak herri dinamiketan eragile aktibo izan daitezen.
I.A. Ekinean dago gakoa. Teoriak eta paperak denari eusten diote, baina ekinak erakusten du garena. Gazteak gauza askotan ari gara, baina elkarren arteko sinergiak falta dira, ekintzailetasun hori norabide batean bideratzea.
Autogestioa, kooperazioa, gizarte eraldaketa… gazteak ikusten al dituzue kezka horiekin?
I.A. Bai, gizarte garapena herrigintzaren ikuspegitik ulertzen dugu guk, eta hau hainbat sektorerentzat erakargarria izango da.
A.L. Norberak eman behar dio bizitza bizi den lekuari, hori da egin beharrekoaren oinarria eta gazteek erraz egin dezakete bat printzipio horrekin.
Aurrera begira, zer irakaspen hartuko zenukete orain arteko kooperatiben mundutik?
I.A. Gure belaunaldiak beti ezagutu du kooperatiba hemen eta badugu zelanbaiteko etsipen maila bere bilakaerarekiko. Atzo bertan irakurri nuen Joseba Azkarraga lankidearen artikulu batean, munduko biztanleak bailara honetako ongizate mailarekin biziko balira, hiru planeta beharko genituzkeela. Horrek aurrez aurre jartzen gaitu dugun errealitatearekin, horrela ezin da. Egia da, badugu kooperatiben mundutik datorren lekukoa, baina orain bigarren buelta behar du eta, esperimentuak jarrai dezan, hori belaunaldi berrioi dagokigu. Ez dugu formula perfekturik, baina lehengoen filosofia hartu eta ekiteko potentzial handia ikusten dut.
A.L. Bai, goazen dagoen beharrari eruntzutera inori itxaron gabe. Kooperatiben hasieran elkartasuna eta balore kolektiboak garrantzi handikoak ziren eta horiek indartu behar ditugu bailara biziberritzeko ahalegin honetan.
Balore horien galerarik ikusten al duzue?
I.A. Bai, krisiaz ari garenean ez dut uste bakarrik ekonomia krisia denik. Krisi ekologikoa ere hor dago, kulturala, euskaltasunarena... Eremu horietan eta beste hainbatetan formulazio berriak behar dira, eta baditugula uste dut.
Nola baloratzen duzue kooperatibetako bilakaera?
Txaro Iraeta. Izandako ibilbidearen balorazio kritikoa egitean, argi dut oso aberatsa izan dela, baina jadanik ez naiz hain baikorra. Hutsune eta akats handiak izan ditugu eta gure esperientziaren hausnarketan ari ginela iritsi da Bagara, bigarren aukera bat, orain arte egin ez duguna gauzatzen hasteko.
Juan Jose Ansoategi. 2003-2006ko urteetan kooperatibei buruzko oso hausnarketa sakona izan genuen MCCn. Ehundik gora kooperatibetako lehendakariek parte hartu genuen prozesuan eta diagnostikoa gogorra izan zen: izpiritu kooperatiboa alboratzen ari ginen. Diagnostiko horrekin batera hiru helburu finkatu ziren: bat, derrigorrezkoa zen hezkuntza kooperatiboa ondo jorratzea; bi, parte hartzea bultzatzea arlo instituzionalean eta enpresarialean; hiru, eraldaketa soziala. Fagorreko jendea indar handiz aritu zen prozesuan.
Eta diagnostiko horrekin zer egin zen gero?
J. J. A. Prozesu hau mugarri bat izan zen, joera bat apurtu zuen eta osagai berriak jarri zituen mahai gainean. 2006an Fagorren hausnarketan sakontzen jarraitu genuen eta egindako gogoetatik sei ondorio atera genituen aurrera begira lantzeko: bat, balore eta praktika kooperatiboen galera; bi, izaera sozio-enpresariala indartu beharra; hiru, gure baloreen biziberritzea; lau, kooperatiben berrikuntza instituzionala eta enpresariala; bost, Fagor gizarte harremanetan proaktiboa izan behar da, mugimendu sozialekin harremanak sakonduz; eta sei, eskualde garapenean eragin behar dugu.
Gero gai horien inguruko helburuak finkatu genituen: Fagor barrura begira errentagarri izatea –hau barik ez dago ezer– eta enplegu kooperatiboa sortzea lehen mailan jarriz. Izan beharreko etika garbiaz ere jardun genuen: adibidez, behin-behineko lanpostuak ezabatu edo murriztu behar ditugula ondorioztatu genuen, hori guretzat minbizia delako. Gizartera begirako helburuetan eraldaketa sozialean ere eragitea atera zen.
Gizarte eraldaketarako hezkuntza funtsezkoa da.
T. I. Arizmendin egindako gogoetan bi ondorio nagusitara iritsi gara. Gure ikastola kooperatiboan ez dugu irakatsi zer den kooperatibismoa, ikaslea berau sentitu barik atera da. Ikasgai hori suspenditu egin dugu. Ikastolen eta kooperatiben izaera transmititu behar diegu gure ikasleei: lan kooperatiboa, autogestioa, euskaltasuna…
Baina ikasleei hori transmititzeko ikastolako lan-bazkideok kooperatibaren izaera hori guk sinetsi behar dugu lehenbizi. Horren guztiaren ondorioz, talde txikiagoetan antolatu dugu lana, hauek autogestionatu egiten dira eta erabakiak egunerokotasunean hartzen dira. Horrek sinesgarritasuna ematen digu. Ikusten dugu Bagarak bailararentzat dituen asmoak eta guk ikastolarentzat ditugunak bat datozela.
J. J. A. Oraintsu arte errentagarritasuna lortzeko pentsatu dugu makinak direla funtsezkoena, baina osagai humanoa dago tartean. Tresna berdinarekin, pertsonek emaitza desberdinak lortzen dituzte, komunikazioa eta harremanaren bidez. Horrek esan nahi du hezkuntza kooperatiboa ona dela pertsonentzat baina baita errentagarritasunerako ere. Euskara planak izan behar dute langileak euskaraz hitz egin dezan, baina baita identitate kooperatiborako ere. Bagara proiektua ausarta da eta baikorra naiz, ondo aterako da. Ona izango da eskualde honetarako eta baita Euskal Herrirako ere.
Red Eléctrica de Españak zibererasoaren aukera erabat baztertu du, eta bi instalazio fotovoltaikoetan jarri du begirada. “Operadore pribatuei erantzukizunak eskatuko dizkiegu eta berriro ez gertatzeko beharrezko neurriak aktibatuko ditugu”, adierazi du... [+]
Botoen %99 zenbatuta, Mark Caney egungo lehen ministroa buru duen alderdiak 168 aulki lortuko lituzke Komunen Ganberan, eta lau gehiagorekin osatuko luke gehiengoa. Alderdi Kontserbadorea izan da bigarren bozetan, 144 eserleku lortuta. Duela lau urteko hauteskundeetan baino... [+]
Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira karbono dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]
Hedabideetan nahiko aipatu dira asteleheneko itzalaldiak gizartean eragin dituen ondorioak, baina nahikoa aipatu al da gertakari horrek agerian uzten duena? Besteak beste, bi auzi nagusi: bizirauteko energiarekiko dugun menpekotasuna eta azken urteetan gertatzen ari den zerbitzu... [+]
Zer lor nahi zezakeen Ipar Koreako erregimenak Errusiaren gerrarako egindako odol-ekarpenarekin? Batetik, eskarmentua; bestetik, elkarrekikotasuna.
Sindikatuek agerraldi eta salaketa publikoak egin dituzte astelehenean, Nazioarteko Lan Osasunaren Egunean. Hego Euskal Herrian iaz zenbatu zituzten 64 hildakoen gorpuak irudikatu dituzte LABek, ESK-k, STEILASek, EHNEk, Etxaldek eta CGTk Iruñean eta Donostian.
Egunak argitzerako itzuli da argindarra ia-ia leku guztietara. Euskal Herrian baino atzeratuago egin du Espainiako Estatuko lekurik gehienetan, baita Portugalen ere. Normaltasun itxura gaur Euskal Herrian, baina goizeko lehen orduan ez dira funtzionatzen ari aldirietako trenak... [+]
Petrolio-portu bateko sarraskia gertatu eta hamar egunera izan da erasoa. AEBek erasoak abiarazi zituztenetik 250 pertsona baino gehiago hil dira Yemenen. Oraingoan 68 pertsona hil eta 47 zauritu izan dira. Orain arteko bonbardaketa lazgarrienetakoa da.
ELA, LAB eta CGT sindikatuek ibilgailu elektrikoak egiteko elektrifikazio prozesuan instalatutako olagarro edo garraiatzaile berria kentzeko eskatu diote Nafarroako Volkswageni. Elkarretaratzea egin zuten ostegunean eta atzorako greba eguna deitu zuten lantokian: 13:15etatik... [+]
Beste bizi eredu baten alde eginez, hainbat belaunaldik ikasteko, antolatzeko, esperimentatzeko eta trebatzeko aukera izan dute Lakaxitan bi hamarkada hauetan zehar. Gazte belaunaldi anitz ikusi ditu gaztetxeak, eta Jaion bestan, oraingo gazte mugimenduko kideak ez... [+]
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Gaueko 21:00etarako, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako %85era itzuli da hornidura energetikoa, eta Nafarroan, berriz, %50era. Egoera okerragoa bizi dute Espainian eta Portugalen: hurrenez hurren, argindarra lurraldearen %25era eta %10era iritsi da.
Sare elektrikoa erabat erori da... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]