Emakume honen biografia edonor harrapatzeko modukoa da. Jakin nuenean Kieven jaiotako idazle honek udak Hendaian egiten zituela, eta zaintzaileekin euskara ikasi zuela, arras erakargarri bihurtu zitzaidan. Literaturako eremuetatik urrundu eta soziolinguistikara gehiago hurbilduz, beti pentsatu dut horrelako pertsona klaseak direla benetan gure hizkuntza eta gure kulturarentzat amu. Némirovskytarrak herriko jauregi edo etxalde eder batean hartzen omen zuten ostatu Biarritzera, Donibane Lohizunera edo Hendaiara etortzerakoan; artean nexka ostatu xume batera bidaltzen omen zuten zaintzaile batekin. Familia aberatsa izanik ere, judu erratuaren paradigma argia dugu Némirovskyren sendia. Iraultza Sobietarrak Frantziara erbesterazi zuen familia, eta Frantzian egin zen idazle Irene. 40 urte oraindik bete gabe zituela, berriz ere, erbesterako bideari heldu behar izan zion, oraingoan bueltarik gabekoa: Auschwitz-era eraman baitzuten. Bakardadea, judu erratuaren bizitza eta heriotza dira idazle honen aurkezpen agiriak.

Eider Rodriguezek Dantzaldia euskaratu zuenean, nire artean pentsatu nuen bi idazle hauen artean “Hendaiako hondartzaz gain, zerbait gehixeago egon beharko din bada”. Eider Rodriguezen idaztankera iparraldeko haizearekin parekatu dut beti: gogorra, fina eta zorrotza. Hotz mina. Otu zitzaidan Eiderrek Némirovsky itzultzeko arrazoi asko izango zituela, aurki neguan gurean jotzen duen haize horretatik zer edo zer izango zuela Némirovskyren lumak.

Dantzaldia irakurtzen udako ilunabar bat eman nuen, ez gehiago, hasi eta bukatu egin bainuen. Motza bezain sakona, eta zorrotza bezain iradokitzailea. Nobela hartatik pertsonaien psikologietan modu sakonean sartzeko gaitasuna izan zen gehien erakarri ninduena. Gaiak aukeratzeko eta tratatzeko trebezia eta ironia apartak otu zitzaizkidan: ama-alaba arteko harreman gatazkatsua, maitasun-gorrotoa.

Arimen maisua irakurtzen arratsalde bat baino gehiago pasatu dut eta matakabras lagun izan dut. Eta oraingoan ere Némirovskyren idaztankerak erabat bere egin nau. Oraingoan ere pertsonaiak sortzeko, txirikordatzeko eta gaiekin trantzean jartzeko gaitasuna azpimarratu beharko nuke. Hain errealak eta krudelak egin zaizkit, gogoanbeharra daukadala atzetik segika zebilzkion pertsonaiak eta gaiak direla. Iban Zalduari duela gutxi irakurri edo ulertu nion, euskal literaturaren inguruan zerbait berririk esatekotan eta txalotzekotan, itzulpenen ugalketa dela, eta hori gurean idazkera edota irakurketa kaxkarrak ekiditeko bidea izan daitekeela. Eta ez dakit egia izango den, baina Némirovskyren indarra baldin badute, bat baino gehiago harrapatuta geratuko da literaturaren sareetan.