Urte eta erdiko hausnarketa abiatu da
- Esana zuen euskara elkarteen Topaguneak hausnarketa sakona abiatuko zuela. Hala, urtarrilaren 23an urte eta erdiko gogoeta prozesuari hasieran eman zieten euskara elkarteek Durangon (Bizkaia).
Urliak esan zuen badirudiela berriro hasten garela hamar urtez behin, sandiak bota zuen agian euskara elkarteen sorrera garaiko egoera berean gaudela. Etsipena? Nekea? Korridorean beste hau entzun zen: “Begira, halako etorri da, eta halako ere bai, eta... Seinale ona da hori, gaiari gogoz heltzeko ilusioa dagoen seinale”.
Goizean lau hizlari aritu ziren euskara elkarteen iraganari errepasoa emanez eta batez ere aurrera begira nondik jo pistak emanez. Ondoren, euskara elkarteetako kideek taldeka astindua eman zieten orain arteko ibilbideari eta datorrenari.
Ondoko lerroetan hizlariek egindako gogoetak jaso ditugu.
Xamar: “Euskara salbatuta dago”
Juan Carlos Etxegoien, Xamar irakasleak ondoko gogoeta egin zuen: “Hizkuntza arazoa gizarte arazoa da, ezin dugu esan: ‘Guk –euskara taldeok– konponduko dugu hizkuntza gatazka’. Gainditzen gaituen problematika da, gizarte osoari dagokio. Gaur egungo sistemaren joera gizarte arazoak arazo pertsonal bilakatzea da eta mintzairarenean berdin gertatzen ari da. Ezin duzu euskaraz egin? Bada zure arazoa da, beti ere hor duzu euskara taldea lagunduko dizuna zerbitzuen bidez: mintzalaguna, komunikabideak, kultur ekintzak… Hau guztia ongi dago, baina klubaren itxura hartzen ari da, sistemak bultzaturik: makramezaleak, pilates… eta euskararenak.
Bestalde, gugandik at dagoen zerbait salbatu nahian gabiltzala dirudi: Amazonia, baleak, Sahara… eta euskara. Baina euskara salbatuta dago, hiztegian eta gramatikan bilduta dago, aldiz, euskaraz bizi nahi duen komunitatea –Herria, nazioa alegia– da kinka larrian dagoena.
Motibazioari dagokionez, gogoan dut soldadutzan agirian jarri zidatena: ‘El valor se le supone’. Euskara elkarteei motibazioa se les supone”.
Juan Luis Arexolaleiba: “Lidergoa hartu edo bestela akuilu lana egin”
“Badago halako ezinegon bat, gainbehera sentsazioa, goia jo izanaren pertzepzioa. Nekea somatzen da –esan zuen urte luzez Arrasate Euskaldun Dezagun euskara elkartean aritutako Arexolaleibak–. Euskara elkarteek beren funtzioa bete dute, beharrezkoak ziren eta dira. Orain autokritika egiteko ordua da euskalgintzan. Lehengotik esperientzia hartu eta inertzia uzteko garaia da.
Euskara elkarteetan, akuilu lanean, behar besteko kemenik ez dut ikusten. Norbaitek egin behar du akuilu lana gizartean, euskalgintzan. Orain inork ez du taxuz egiten, inork ez darama herriko lidergoa. Ez dakit nork egin behar duen, edo Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak, edo herri ekimenak, edo euskara elkarteek... baina norbaitek egin behar du. Euskara elkarteak lider izango ez badira ziurtatu behar dute norbait ari dela horretan.
Gauza praktikoetan bagara erreferenteak askotan: telebistak, irratiak..., baina teoriari heldu behar zaio. Euskara elkarteen norabidea nork ezarri behar du? Txoferrak gidatu behar du autoa eta ez autoak gu. Elkarteak ezin du izan bitartekari eta helburu, gizartean aritzeko gaude.
Elkarteetako boluntarioei buruz, nire lagun batek esaten duen moduan, ‘hamarretakorik gabe auzolanak etorkizunik ez!’ edo beste era batera esanda, gozatzeko aukera baldin badago, sufritzeko prest”.
EEak (euskara elkarte eta euskaldunon elkarteek) 25 urtez lanean. non gaude orain?
“Ez gara gure baitakoak: EEok besteen jardunaren orbitan gabiltza, gu autozentratu gabe. Esate baterako, euskaldunari harrotasuna abertzale izateak ematen dio oraindik eta ez euskaraz bizitzeak. Euskaraz bizitzea ez dago harrotasunaren erdigunean. Erdigunean batzokiak daude (kolore politiko guztietakoak) ez hiztunak. [Atarrabiako (Nafarroa) gazte batek hitzaldien ondorengo gogoeta taldetako batean hala esan zuen: ‘Izorratzen nau instituzioetara jo eta euskaraz egin ezinak, baina berdin izorratzen nau ezkerreko eta abertzale direnen batzarrera joan eta gaztelaniaz egin beharrak’].
Autoestima lurretik daukagu: Ez dugu gure ahalmenetan sinesten, eta ondorioz, ez dugu berariazko begiradarik gureganatu.
Bigarren mailako herritarrak: Hiztun euskaldunok ukazioa bizi dugu, ez gara inon ageri, ez dugu ahots propiorik eta saiatu garenean isilaraziak izan gara. Herriak, hiritartasunak, lurraldeak... daukate lehentasuna. XXI. mendeko euskaldunok XX. mende hasierako emakumeen egoera bertsua bizi dugu.
Hutsari kolpeka: EEetan (euskalgintzan bezala) herria eta euskara moduko abstrakzioak izan dira erdigune, ez hiztuna. Ez gara gai izan hiztunari bere hizkuntza esperientziaren liseriketa egiteko baliabideak eskaintzeko.
Datozen 25 urteetan
* Hiztuna EEen jardueraren erdigunera ekarri behar da. Ingelesezko empowerment kontzeptuaren haritik, hiztuna begirada berriz jantzi behar da, osatzeko, askatzeko, autodeterminatu, ahaldundu edo jabetzeko eta lan hau EEek beregan hartu behar dute. Jarduera armatuaren desarmea kudeatzea tokatzen omen den garai honetan, hiztun euskaldunari armatzea tokatzen zaio, baina ez teknologia militarrarekin, inteligentzia emozionala, Internet eta gisako beste teknologiekin baizik.
* Hiztuna subjektu politiko-kultural gisa aitortu behar da, hizkuntza komunitatea bera ere mugimendu politiko-kultural gisa berrantolatu, jabetutako hiztunekin artikulazio lanak berrabiatuz. EEak herriko, auzoko, lantokiko euskaldunen elkargune eta ahots artikulatua izan behar du.
* Topagunea: euskaldunon nazio mailako ahotsa artikulatzen hasi behar du komunikazio lan apal baina eraginkorraren bidez.
EEen jardunerako eredu izan daitezke mugimendu feminista eta lesbiana, gay, bisexual eta transen LGBT mugimendua. Esate baterako, mugimendu feministari esker ikasi dugu jabetzea=empowerment kontzeptua eta erabat baliagarria zaigu hizkuntzaren eremuan”.
Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]
.jpg)
Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.
Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]
Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]
Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.
Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]
Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.
Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.