Gurean, oporretako argazkiak, mutikoak atera ditu. Argazki-makina berria dauka, osaba-izebek oparitutakoa, eta tramankulua esperimentuak egiteko erabili du. Gainontzekook, beti bezala, oporrak gozatzeaz arduratu gara eta ez “posteritaterako” geldituko zaizkigun argazkien fondoetan Paris ondo agertzen ote den edo ez.

Baina badira argazki batzuk, fotoetan agertzen ez direnak –edo bai– eta burmuinean, paperean edo ordenagailuko artxiboan baino hobeto iltzatzen direnak eta gordetzen ditugunak. Zirrarak, kasu.

Aurtengo udako fotoetariko bat, preseski, zirrara batek osatzen du, nirean. Eguraldiari dagokionean uda ederra egin du; oporrak edonon eginda ere, gustura gozatzekoa; baina oporraldia hasterakoan bazuen nire barruak hutsune bat. Gobernu berriaren norabide oraindik ezezagunak sortutako halako sentsazio antzua batetik, eta bestetik, egoera horren aurrean, gu guztiongandik ikusten nuen halako “baretasun” ez gomendagarria. Zain gaudela dirudit, bakoitza bere erlategian sartuta, etorriko denerako aterkiak gertu... Eta udan, badakigu, argazki-makina lepotik zintzilikatzen dugunean, arazoak desagertu egiten direla –edo hala dirudi–, “allakuidaus” esanda.

Abuztuaren bukaera aldera, ordea, “Itoiz Suite” entzutera joan nintzen. Juan Carlos Perezek Itoizen abesti ezagunenetakoak orkestrarentzako nola bikainki egokitu dituen ezagutzera eta, bidez batez, gozatzera.

Eta hor hasi nintzen ni, espero gabe, antzokiaren erdian, argazkiak birpasatzen. 80. hamarkadakoak atera nituen, lehenik. Ume nintzenekoak. Nire lehen literatur irakurketak birpasatu nituen gero. Eta aldaketa eta espresatzeko bide berrien egarri zen euskal gizartea etorri zitzaidan burura. Segurtasun sentsazio faltsu baina eder batek harrapatu ninduen, memoria traidoreak baizik eskaintzen ez duena.

Eta musikaren unibertsaltasunaz gozatu nuen. Behin baino gehiagotan defendatu izan dudan bezala, ulertzeko itzulpena behar duten hizkuntzak onartzeko modurik onena, itzulpenik behar ez dutenekin lotzea dela sinetsiz. Hauen artean, errege, musika.

Juan Carlos Perezek, Itoiz desagertu eta 20 urtera, gutxi gora-behera, musikaren unibertsaltasunaren entsegu bikaina aurkeztu digu. Plazakoak ziren kantuak, gureak bakarrik –esan genezake bekatu eginik–, guztionak egin ditu, gu pandemikoa erabiltzera gonbidatuz bertsio sinfonikoari esker. Itoizen lengoaiari eta estetikari eutsiz, dimentsio berri bat erakutsi digu; ez dut esango jasoagoa, derrigorrez, baina bai, ezbairik gabe, unibertsalagoa.

Eta eroso sentitu nintzen. Malko bat baino gehiago erauzi zizkidan eta zirraraz bete, argazki zaharrak orain aldira garraiatu ahal izan nituelako; kolore horiko argazkietako zirrarak, oraindik, bizirik dirauela salatu zidalako. Urtaro edo ikasturte berriari, behin berriro, ilusioz eta indarrez jarduteko arrazoi bat, gutxienez, eskaintzen zidalako.

Ez dut argazkirik behar nor naizen agertzeko, non egon naizen edo zer pentsatzen dudan azaltzeko. Baina zirrarak behar ditut. Zirrarak konpartitzeko. Zirrarak konpartituz onartuko didalako “besteak” ni zer naizen, non nagoen eta nola pentsatzen dudan. Zirrarak konpartitzeko, ordea, lengoaia eta estetika autentikoak ulertuko dituen hizkuntza unibertsala behar dugu.

Udako albuma prestatu beharko banu, paperean mutua den argazki bat aukeratuko nuke: euskal musikari baten partitura eder bat. Eta paperezko edo argazki digitalak ez bezala, sentimenduak eraldatzeko gai diren esperientziak konpartituko nituzke.