Presoen argazkien auziak arazoa eta liskarra ekarri du uda honetan euskal gizartera, berdin da Rodolfo Ares Herrizaingo sailburuaren politikak arazorik konpondu ez izana eta haren aginduek liskar gehiago eragitea. Garrantzitsuena ez baita arazoak bideratu eta saihestea, funtsezkoena ETAren deslegitimazio sozialaren politika baita, eta horretan ari dela argi eta garbi erakustea. Argi dago ETAk baduela –gaur atzo baino gutxiago– legitimazio sozial maila bat eta, arrazoi askorengatik, badu logikarik PSE-PP gobernu batek legitimazio sozial horren aurka egitea. Edo lehenago EAJ-EA-EB gobernuak ere hala egitea. Beste kontua da deslegitimazio horretarako edozer onargarria izatea, orain presoen auzian egiten ari den bezala.

Une honetan, aldiz, konpontzea ez da garrantzitsuena, gogortasun irudi zehatza argi gizarteratzea baizik. Hori ari da izaten Patxi Lopez gobernuaren helburu nagusietakoa bere agintaldiaren hasieratik, bai ETAren atentatuen erantzunen antolaketan edo bai presoekiko elkartasun adierazle izan daitekeen edozein agerpenetan.

Auzi honetan euskal gizarteak bizi dituen arazo politiko ugari islatzen badira ere, errepresio gertaera zehatz hauetan brotxa sendoari heldu dio Aresek eta bere zertzeladekin beste arazo ugari ezkutatu, nagusiena euskal preso politikoen eta haien senideen giza eskubideen bortxaketa.

Ez naiz sartuko sufrimenduaren konparaketa eta graduazioetan, baina ohikoan euskal presoek bizi dituzten baldintza oso gogorrez gain, aipatuko ditudan lau zutoinak giza eskubideen urraketa eragile sendoak dira eta presoak –pertsonak– helburu politikoetarako erabiltzen direla frogatzen dute: bat, sakabanaketa presoen eta haien senideen aurkako giza eskubideen bortxaketa da; bi, Parot Legea Espainiako Estatuak gauzatu duen tresna juridiko maltzur eta presoen eskubide urratzaile handiena da; hiru, preso gaixo larriekiko politikak ondorio larriak dauzka preso askorentzat; lau, “dena da ETA” politiken ondorioz, ETAkoak ez diren dozenaka preso ofizialki ETAko bihurtu ditu Estatuak.

Aipatutako lau esparru horietan, azken 30 urteetan ehunka dira politika horien desagerpena aldarrikatu duten euskal instituzioen eskaerak, bai udaletxe, batzar nagusi zein Eusko Legebiltzarrean bertan. Madrilen agintean bat edo bestea izan, muzin egin zaie beti eskaera horiei. Gaur egun ere euskal gizartearen zati handi batek –handienak, alderdien ordezkarien esanei erreparatuz gero– presoen eskubideak aintzat hartzea eskatzen du eta aipatu lau zutoin horien desagerpena. Baina ETAren aurkako PSE-PP diskurtsoa gailentzen zaio beste edozelako diskurtsori, eta horren froga da Eudel ere Eusko Jaurlaritzaren presioetara makurtzearena. Eskubide batzuen izenean –ETAren biktimena adibidez– ezin dira beste batzuk zanpatu –presoekiko elkartasunarena eta haien eskubideen defentsarena esate baterako–. Akaso helburu politiko zehatzen izenean bai, baina ez behintzat giza eskubideen izenean.

Presoen eskubideen defentsan aritzea ez da ETAren alde aritzea, hori bistan da. Preso ohi bati, ongi etorri bat egitea politikoki adierazgarria izan daiteke –batez ere horietan parte hartzen duen jende kopurua eta mezuaren arabera–, baina maitasun agerpen hori batez ere bere gertukoenen agerpen humanoa da, izan preso ohia dena delako kolorekoa. Komunikabide ofizial nagusienek hori esan arren, “Presoak Euskal Herrira” bandera edo beste hainbeste sinbolo ETAren sinbolo eta elkartasun gertaera ETArenak direla esatea errealitatearen distortsio sakon eta interesatua da.