Van Goghen belarriaren misterioa

Vincent Van Goghen autorretratuetako bat, belarri zauritua bendatuta duela.
Vincent Van Goghen autorretratuetako bat, belarri zauritua bendatuta duela.
Arles (Frantzia), 1888ko abenduaren 23a. Vincent Van Gogh eta Paul Gauguin margolariek liskarra izan zuten eta, ustez, Van Goghek labanaz mehatxatu zuen Gauguin. Eztabaidak Van Goghen gaixotasun mentalaren krisialdia larriagotu zuen eta, urte hartako maiatzean alokatutako Etxe Horira itzuli zenean, ezkerreko belarria moztu zuen (zenbaiten arabera ez zuen belarri osoa moztu, belarri-gingila baizik). Trenkatutako organoa zapi batean bildu zuen, gogokoen zuen putetxera joan zen eta “oparia” Rachel izeneko prostituta bati eskaini zion. Gero, atzera Etxe Horira itzuli eta konortea galdu zuen. Ondorioz, bi hilabetez Van Goghekin bizi ondoren, Gauguinek Etxe Horitik eta Arlesetik alde egin zuen, Parisera.

Horixe da orain arte onartu den bertsioa. Baina berriki, Hans Kaufmann eta Rita Wildegans alemaniar historialariek hipotesi harrigarria zabaldu dute: Gauguenek moztu zion belarria lagunari. Historialarien esanetan, Gauguin ezpatari trebea zen eta Arleseko putetxe baten atarian izan zuten eztabaida Van Goghen belarria sablez moztuta amaitu omen zuen.

Bi margolariek gertaera isilpean gordetzea erabaki omen zuten. Gauguinek, noski, ez zuen kartzelan amaitu nahi; Van Gogh zaurituak, aldiz, ez zuen nahi Gauguinek Arlesetik alde egiterik eta, Gauguin salatuz gero, aukera guztiak galduko lituzke. Azkenean, Gauguinek faltsuki jokatu zuen, ez zuen keinua kontuan hartu eta berehala joan zen Parisera, beti ere historialari alemaniarren arabera.

Ondorio horretara iristeko, Kaufmann eta Wildegans hamar urtez aritu dira polizia ikerketak, testigantzak eta artisten gutunak aztertzen. Baina teoria berria egiaztatzeko froga garbirik ez dute eta, horregatik, zuhurtziaz aurkeztu dute ikerlanaren emaitza. Gainera, Amsterdameko Van Gogh Museoko kontserbatzaileek lehengo teoriaren aldekoak direla berretsi dute, Van Goghek berak moztu zuela belarria, alegia.

Dena den, historialari bikoteak ikerketa Van Gogh's ear: Paul Gauguin and the pact of silence liburuan argitaratu du. Eta, besteak beste, Van Goghen gaixotasun mentala pintura intoxikazioak eragin zuela diote liburuan. Arazo horri AIP deritzo (Acute Intermittent Porphyria).

Eta osasun mentalaz ari garela, zerk bultzatu ditu bi historialariak halako gertaera anekdotiko bat aztertzeko hamar urtetako ahalegina egitera?

Azkenak
2024-12-13 | Julene Flamarique
Espainiako enpresarik handienetan, zuzendari exekutiboen soldata batez bestekoa baino 118 aldiz handiagoa da

Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]


Emakume zientzialariek esperientzia okerragoa dute komunikabideetan eta sare sozialetan

Ikertzaileen esperientziak komunikabideekin eta sare sozialekin duten harremanean” izeneko txostena argitaratu du FECYTeko Science Media Centre Españak (SMC), EHUko Gureiker ikerketa-taldearekin lankidetzan egindako inkesta batean oinarrituta. Emaitzen... [+]


Autonomia, urrats berria

EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.


2024-12-13 | Euskal Irratiak
Ardien mihi urdinaren eritasunaren ondorioei elkartasunez ihardetsi nahi die ELBk

ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]


Analisia
Katxondeoa gizonena da

Oso gertu daude, praktikan, “gaur egun ezin da ezer esan” dioen koinatua eta “aske naiz nahi dudana egiteko” esaten duen ustezko progrea. Ustezko askatasuna. Ustezko ustezkoa. Demokraziak parekatu behar zituen gizakiak, eta sare sozialek, komunikazioak... [+]


Foru Parlamentuko atean izandako istiluetan parte hartu zuten hemeretzi nekazari zigortu dituzte

Osoko bilkura egiten ari zelarik ganbera barrura indarrez sartzen saiatu ziren nekazariak. Akordioa lortu dute fiskaltzarekin instituzioen kontrako eraso delitua saihesteko.


2024-12-12 | Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak kudeaezin bihurtu dezake

Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Osakidetzako oposizioen filtrazioen ikerketa errudunik gabe itxi du epaileak

Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.


Kalitatezko hezkuntzaren aldeko eserialdia egin dute Iruñeko Hezkuntza Departamentuaren sarreran

Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
“Kanal bat, hizkuntza bat” logika gainditzeko eskatu diote ETBri

Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]


Jaja Wachukuk ez zuen lo hartu

New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]


Europako datu zentro handienetakoa Araban: zein dago proiektuaren atzean?

Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
Iruñeko auzo guztietan euskarazko murgiltze eredua duten haur eskolak ipintzeko eskatu diote udalari

Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


Eguneraketa berriak daude