Salatari-malatari

Gaitzen eta izurriteen ekinaren gorabeheren berri izateko, landare mota ahulak edo berak direnak jartzen dira. Ilenak, Calendula officinalis, udaberriko baba handiak bezala, Vicia faba var. major, zorriak erakartzen ditu. Bost bat belaunaldi zorri hazten da urtero, lehen biak landare batean hartzen dute ostatu eta hirugarrenetik atzera hegoak garatu eta, sasoi beroeneko turisten gisa, apopilo hartuko dituzten beste landare batzuen bila zabaltzen dira. Aldameneko beste landareetara hedatu aurretik, lehen belaunaldiak hazi dituzten ilenetan edo babetan bertan akabatu ditzakegu.

Mahastien ipularretako mugetan arrosa-landareak maiz ikusiko dituzu. Ardoari aparteko buketa eransteko jartzen direla entzun izan badut ere, mahatsondoari kalte latzak eragiten dizkieten gaitzak bertaratu direla jakiteko dela iruditzen zait. Gorrinak, herdoilak, zurinak, zanbroak eta onddoek sortutako antzeko gaitzek ondo gustukoa dute arrosondoa (Rosa sp.) eta haren egoerak ederki adierazten du mahastiari zer datorkion. Gaitza denean zabaldua izango da baina sintomak lehenago ageriko dira arrosondoan. Behin aztarrenak aterata, mahatsondoak (Vitis vinifera) sendabidean jartzeko, aurrea hartzeko zein tratamendu eginez atzea nola dantzatu badakigu. Gaitzaren erasoa erdipurdikoa bada, bere zantzuak ere hala moduzkoak izango dira arrosondoan, eta mahastiaren atzea tratatu gabe dantzatzeko moduan gara, kategorian. Zenbait tokitan, mahastien aldean urri, sagastietan ere ikusi izan ditut arrosondo salatari-malatari hauek. Gaitzok, onddoak izaki, hezetasuna medio ugaltzen direnez, eta sagardotarako sagarrondoa (Malus x domestica) Euskal Herri hezean lantzen denez, sagastien jiran arrosondoak jartzea ez da burutazio makala.

ASTEKARIA
2009ko uztailaren 19a
Azoka
Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.


2024-12-19 | Julene Flamarique
TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.


Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Eguneraketa berriak daude