Iragana eta oraina begietan
- Leku batzuetan orainak eta iraganak bat egiten dute, kaleen formetan, eraikin historikoen oihartzunetan, goiz lasaien isiltasunean. Hondarribiko hirigune historikoan, kasu. Denborarik gabeko kaleak zeharkatzen hasi eta erraza da gogoa atzera eramatea, oinen azpiko uneetan istorioek eta historiek une berrietan elkartzen diren bitartean.
Santa Maria ate ingurutik egingo dugu sartzeko bidea. Arkua bistaratu orduko hirigune historiko osoan nagusi den harrizko lurretik abiatuko gara. Egun konpontze-lanetan ari dira Santa Maria atariaren aurreko aldean, eta aukera paregabea ematen du horrek behinola izan zuen itxura ikusteko. Ate honekin batera San Nikolas delakoa ere zabalik da, berreraikia izan den pasabidearekin.
Santa Maria pasa eta eskuinera joz gero, Murru kalearen parean, Frantsesaren Putzua delakoa topatzen ahal da. Ez dakit zer duen gure inkontzienteak, legendak diren ala filmak, baina putzu bat ikusi orduko gero eta jende gehiago ikusten dut txanpon bat bilatzen eta sakonera botatzen, begiak itxita desio bat eskatzearekin batera. Setio egoera batean ez egotea sekula eskatzen dute agian, izan ere tankera horretako egoerei aurre egiteko eraiki baitzituzten honakoa bezalako putzuak.
Murru kaletik aurrera jarraituz Erdi Aroko harresiaren zati bat ikus daiteke, eta aurrerago berriz, Erreginaren Gotorlekua. Ingurune hau berritua izan da azken urteotan, eta horri esker harresiaren txokoak, bueltak eta pasabideak ezagutu litezke.
Leiba kalea inguratu eta Denda izenekoan barrena abiatuko gara. Puntu honetan ezin uka geldiune bat, inoiz idatzitako hitzen oihartzuna entzuteko, Sagartzazu´tar Kauldi Satarka bertako etxe batean jaio zela ekartzen baitu gogora idatzi batek. Pixka bat atzerago, Harategi kalea hartuta, Gipuzkoa plazarako bidea egingo dugu. Berriagoa da, baina badu alde zahar osoaren xarma bera. Oro har lasaitasuna da nagusi, eta udan dantza eta antzerki ikuskizunak gauzatzeko eszenatoki aproposa bilakatu ohi da.
Hondarribiko alde zaharrak baditu aintzat hartzeko moduko eraikinak, etxeak, gune historikoak. Baina haiekin batera ezin dira gutxietsi kalerik meharrenak, estuenak, ahantzienak. Badira kale nagusi batetik bestera igarotzeko metro eta erdiko zabalerara iristen ez direnak. Ederra da horietan galtzea, denborarik gabeko labirintoan batetik bestera, historia isilaren lekuko. Gipuzkoa plazatik ateratzeko hondoan dagoen pasabidetik joko dugu, harrizko arku eta guzti, Juan Laborda kalera, eta batetik bestera pixkanaka gora eginez Arma Plaza deritzon gune altuenera.
Ortzi-mugaren muinoa
Metro gutxi batzuetan behakoak norabide ezberdinak hartuko dizkigu. Lehenik eta behin etxeetara. Burdinazko balkoi, egurrezko zutabe eta kolorezko leiho loredunetatik harago Arma plazako Gaztelura so egin dugu. Leiho txikiek eraikinaren tamaina goraipatzen dute, adinak eta erasoek zulatutako handitasuna. Begirada ezingo da geldirik egon bat-batean ezusteko irekidura topatzean: itsasoa. Iparkalea deritzonak zabaltzen du behakoaren iparra, Hendaiako hondartza, eta harago ortzi-muga.
Kale Nagusia hartu eta behera egingo dugu. Kale bakarrean Sagarrondoko Andra Mariaren eliza gotikoa, eta balkoi gehiago, etxe gehiago, asmatutako oroitzapen gehiago. Kalean behera eta etxeen azpietan denda berriak, denda zaharrak, iragan mendeko estetika eta txartelak mantentzen dituzten txoko eta tabernak. Eta baita ere zaharberritutako eraikuntzak, 1735. urteko udaletxea, edo mende bereko Zuloaga etxea, egun artxibo historikoa eta udal liburutegia dena. Kale Nagusian behera goazela gora begiratu eta teilatuen hegal ikusgarriak azalduko zaizkigu, alde zahar osoan topa litezkeenak, eta balkoiak, kolore biziekin berreskuratuak batzuetan.
Bizirik dagoen oraina
Iritsi gara berriro Santa Maria atearen parera. Alde zaharraren ikuspegi orokorra jaso ondoren kale artean galtzea besterik ez da gelditzen, eta kantoi bakoitzean gordetzen dituen izenak, istorioak eta historiak jasotzea.
Iragana beti da eskuragaitza. Oraina berriz berton dago, iragan bilakatzeko zain. Sentsazio hori areagotzen ahal da Hondarribiko hirigune historikoa bezalako lekuetan, non harresiek, harrizko hormek eta bide zatiek, etxe lerrokatu, zuzen eta txikiek, guztia entzun eta oroitzen duten. Haien hizkera da ahaztu duguna, berriz ere entzuten ikasi behar genukeena, agian. Hondarribiko alde zaharraren gauean, udako kultur ekitaldietan, goizeko jendartean edo tabernetako elkarrizketetan murgildu orduko harresi horien artean geldituko delako gordeta orain hori.
Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Iruñeko Zaldiko Maldiko Elkartean eta Baigorriko Bixentainean aurkeztu da aurtengo Nafarroaren Eguna, egun berean. Ohi bezala, apirileko azken igandearekin bat egingo da festa Baigorrin, eta horrez gain, apirilean hainbat ekitaldi egingo dira eskualdean.
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Hezkuntza eredu propioa "ezinbestean" independentziatik etorri behar dela adierazi dute, eta sistema propio hori "publikoa eta komunitarioa" izatea nahi dutela. Ikamak deituta, goizean zehar piketeak egin dituzte Euskal Herriko hainbat hezkuntza zentroetan.
Euskal Pilotako Nazioarteko Federazioaren eta Espainiako Federazioaren arteko gatazkak bere horretan jarraitzen duen bitartean, Jose Manuel Rodriguez Uribesek euskal selekzioaren aldeko adierazpenak egin ditu. Desadostasunak direla eta, Nazioarteko Pilota Federazioaren eta... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]
Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]
Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.
Sareak nabarmendu du Euskal Herri osoko eragileak daudela bertan eta deialdiak 140tik gora atxikimendu jaso dituela: "Horrek islatzen du zein den gaur egungo errealitatearen urgentzia, lurraren defentsaren beharra eta auziarekiko dagoen konpromezua".
Koalizio abertzaleko hiru ordezkariek ohar baten bidez euren "frustrazioa" adierazi dute proiektu fotovoltaikoa ezin gelditzeagatik: "Egoera horren aurrean, ez gara legegintzaldia amaitzeko indarrez sentitzen". Proiektu honi ez! plataformak salatu du EH Bilduren... [+]
Lau agenteak lesio-delituengatik ikertzen ari dira eta horrek galarazten du 2024ko amnistia aplikatzea. Polizia horietako batek, ustez, gomazko bala batekin begi bat zartatu zion Roger Español kataluniarrari.
Arrazismoaren aurkako nazioarteko eguna kari, larunbat honetan 16 alderdi, kolektibo eta elkartek deia luzatu dute, Baionako Marengo eta Pannecau zubien artean giza kate bat osatzeko. Aniztasuna, elkartasuna eta giza eskubideen errespetua aldarrikatzera deitu dute,... [+]