“Euskaldunen bat behar dugu umea zaintzeko. Galdetuko dugu inguruan, baina beste nonbaiten ere begiratu behar dugu, denbora gainera dator eta mugitu beharra dago”, galdetu zion kazetari honek duela bospasei urte emazteari afal osteko hizketaldian. “Karrikirin begiratu dezakegu eta hortik hasi”. Esan eta egin. Hori moduan, beste zerbitzu batzuk ere baditu Karrikiri euskara elkarteak.

Bada euskaldun kopuru txukunik Iruñean, 15.000 bat euskaldun, Karrikiriko Reyes Iraolari irakurri berri diodanagatik. Amarauna eskas, ordea, eta armiarma lanetan dihardutenak estu, haria nola ehundu asmatu ezinean. Duela 15 urte sortu zen Karrikiri elkartea Iruñean, Euskal Herrian izaten ari zen herrietako euskara elkarteen big-bang emankor haren uhin berantiarretan.

Eta orduko giroaren epelean, Jose Maria Sanchez Carrion Txepetx-en aholkuei jarraiki, “Iruñeko euskal komunitatea trinkotzera” abiatu ziren. Egin beharrekoak egin zituzten: lokala, bazkideak, zerbitzu eskaintzak –itzulpenak, pisukide euskaldunak, lan poltsa...– berri-papera, denda... Emaitzen artean lorpen ugari eskuratu dituzte urte hauek guztietan, baina euskaldunen komunitatea trinkotzetik orduan bezain urrun dira agian.

Krisia

Urtero, irail aldean, elkartea erreferentzia bilakatzen da ehunka gazte eta ez horren gazterentzat. Iruñera doaz bizitzera, eta euskaldunekin partekatu nahiko lukete pisua. Esan diete, entzun dute, irakurri dute Karrikirik baduela pisukide euskaldunen elkargune zerbitzua. Erromesaldiak elkarteak Iruñeko Xabier karrikan duen denda-egoitza du helmuga. Urtero 500 bat pertsona hurbiltzen da erreferentzia bila.

Itzulpen zerbitzua eta denda ibiltaria ere badute, baina erreferentzia nagusiena Xabier karrikako euskal produktuen denda bilakatu da. Hori guztia lanpostu eta erdirekin eta militante talde sendo bezain ekimentsuari esker.

Baina denboraren higaduraz, urritu da taldea, eta daudenak akituago dira. Krisi hotsak aspaldi ari dira gora-beheran Xabier karrikaren ingurumarian, azken bizpahiru urteetan bai bederen. Baina iazko eguberritan egin zuen eztanda. Partaidetza krisiari, ekonomi krisia gehitu zitzaion gainera.

Aholkularien laguntzarekin, zegokion AMIA azterketa egin zuten, ahuleziak, mehatxuak, indarguneak eta aukerak behar bezala aztertuz. Ohikoa ez den bezala, alor ekonomikoa azkar bideratu dute, bai kudeaketa zorroztuz eta baita lokal baten salmentarekin. “Gainera, hasierako inbertsio garaia gainditu ondoren, denda ere hasi da errentagarri izaten –dio Juan Luis Etxaburu Ondarru, elkarteko lehendakariak–. Eta hala ere, aurrera begira ditugun ideiekin, finantzazio handiagoa ere beharko dugu”.

Hausnarketa talde bat ere eratu zen eta focus prozeduraren bidez elkartearen egungo azterketa zorrotza egin da urtearen hasieran. Diagnostikoa ere gogorra izan da: arazorik handiena jende berria erakartzea da. Bada bazkide talde txiki baina trinkoa, bada ideiarik, bada euskaldunik, bada lanik, bada baliabiderik... baina ez da transmisiorako indarrik, erreleborik, gazteagoen segidarik... Edo erakargarritasunik esango luke gupidagabeenak. Edo maltzurrenak.

Hausnarketa gizarteratzeko ordua

AMIA eta focus-ak bideratuta, emaitza eraginkorren bila abiatu zen Karrikiri. Martxoko Karrika aldizkaria ohiko testuez hutsik eta marrazki eta lelo batekin agertu zen: “Zu ere giltzarri”. Dendan eta web gunean ere marrazki eta lelo bera jarri ziren. Publizitate kanpaina eraginkorra izan zen eta euskaldun asko ari zen galdezka ea zer demontre gertatzen zen.
Apirileko zenbakiak eman zuen argia eta kanpainako bozeramaileak, Reyes Iraolak, arazoen nondik norakoak barreiatu zituen ahoan bilorik gabe.

Horra hor beste kontua. Nola eman krisi baten berri? Sakratua da moldea eta mezua, “ez uxatu, erakarri” izango da aholkulariaren mezua. Kontua da orain arte azaldutakoarekin samur uler litekeela gertatzen dena, ez da berria ez euskara elkarteetan ez bestelako gizarte mugimenduetan ere. Bizitza bera da.

Karrikiri sortu zenean, esperantza ugari barreiatu ziren Iruñeko euskaldun askoren artean. Elkarteko batzuk, Bilboko Kafe Antzokiaren gisakoa ere mamitzekotan izan ziren duela hamarren bat urte. Urtero 100 euro jartzen duten 160 bazkide biltzen ditu elkarteak, denda errentagarria da, beharrak nahi bestekoak...

Eta orduan? Azalpen ugari egon litezke: elkartea beraren akats eta ahuldadeak; gizarte mugimenduen ahultzea ekarri duten aldaketa esanguratsuak izan dira azken 15-20 urteotan; epe berean, nabarrismoaren jarrera instituzionala are eta gehiago korapilatu eta okertu da euskarari dagokionez; gizarte mugimenduaren kaltetan eskolari utzi zaio berreuskalduntze prozesuaren ardura...
Seguruenik, horiek eta beste hausnarketa ugari ere aterako dira maiatzaren 23an Iruñeko Joakin Beunza kaleko Euskal Kultur mintegian. Iruñeko euskaldun guztiak daude gonbidatuak bertara eta goiz osoa eskainiko zaio hausnarrari. Karrikirikoek, dena den, argi adierazi dute bertaratuko direnek, pentsatzeaz gain, elkartearekin beste maila bateko konpromisoa hartzea ere nahiko luketela. Garunak estutzea eta lanerako gogoa, beraz, norberak eraman behar ditu, hamarretakoa Karrikiriren kontura.