Auto elektrikoa ez da sortu denentzat izateko
- Petrolioa agortzen laster hasiko bada, zerk mugiaraziko ditu planetan dabiltzan ehunka milioi autoak? Baterietan metatutako argindarrak, hala dio autogintza industriak, lehen kotxe elektrikoak plazaratuz. Baina beharrezko aldaketak zenbakitan ipiniz gero, kontuak ez dira ateratzen.
Auto elektrikoak modan daude agintarien hitzetan bederen. Karriketan alerik ikusten ez den arren, haietan omen dago petrolioaren urritzearen irtenbidea eta krisi ekonomikotik ateratzeko osagaietako bat. Baina kotxe elektrikoa gai izango ote da piztu dituen itxaropenak asetzeko?
Galdera horri erantzuten saiatu da Pedro Prieto ingeniaria Crisis Energética gunean. Munduko hedabideetan usu aipatzen dira argindarrak darabiltzan autoen xehetasunak. Crisis Energétican bertan berrikitan plazaratu dira Los límites de la tecnología de almacenamiento de energía, geroxeago Evo Morales busca inversores en Rusia y Francia para explotar el filón del litio eta El coche eléctrico como reemplazo y sus límites. Prietok gaiaren ikuspegi orokorragoa eskaini du, PDF formatuan aurkeztu duen Comentarios del editor mamitsuan.
Prietok gaur egun bizibidea ateratzen du eguzki energiazko aholkuemaile, abeltzain eta hizlari. Baina aurretik Alcatel multinazionalaren barruan erantzukizun handiak eduki zituen Europan. Zorroztasun handiko analisiak egiten ditu beti energiari dagozkion kontuetan.
Kexu da Prieto auto elektrikoen inguruko eztabaida gehienetan auto bakoitzaren arazo teknikoetara mugatzen delako, eta horregatik saiatu da bera ikuspegi orokorrago batetik aztertzen gaia, barne konbustiozko autotik kotxe elektrikorako trantsizioak ekarriko lituzkeen ondorioak osotasunean ikusteko.
Barne konbustiozko autoak, gaur egungoak, naturak sortu duen energia iturririk oparoena erabiltzen du, petrolioa. Gaur ohikoa den bateria, berun-azidozkoa, hartzen badugu unitatetzat, kilo bat petroliok haren 600 halako energia ematen du, kilo bat ikatzek 250-485 halako, eta kilo bat gas naturalek 660 halako.
Hidrokarburo horiek agortze bidean daudelakoan proposatzen dira auto elektrikoak, baina hauek autonomia edukiko baldin badute baterietan metatu behar da argindarra. Ikusi dugunez hauen energi emaria askoz txikiagoa da: litiozko bateria berriek gaurkoen 6 halako ematen dute, eta hipotesirik onenak eskainiko lituzketen zink oxidozkoek 65. Lekutan gaude petrolioaren 600etatik.
Petrolioaren eta gasaren aldean efizientzia energetiko hain txikia duten sistemak orokortu behar balira, zer gertatuko litzateke? Gai hau askoz haratago doa bi kotxeen alderaketa soiletik.
Konparatzeko moduko bi auto alderatu ditu Pedro Prietok. Petrolioz mugitutakoen artean hautatu du Renault Megane bat, 100 kilometrotan 5.6 litro xahutzen dituena. Gasolinazkoa izatekotan teorian 400.000 kilometro korritu arte iraun behar luke eta gasoilezkoa izanez gero 500.000 arte. Baina hori teorian da, errealitatean bataz beste kotxeak ez baitira iristen gaur beren biziraupen maximoaren %50etik askoz aurrerago. Bizi den artean 10.000 litro diesel erreko ditu gaurko autoak, eta horri erantsi behar zaizkio autoa fabrikatzeko beharrezko energia, autoko beste 1.000 litrori legozkiokeenak.
Planetako litio guztia 20 urtetarako
Renault Meganea azterketa honetan Mitsubishi iMiEV kotxe elektrikoarekin alderatu da. Litiozko bateriak darabiltzanez, 200.000 kilometro egin artean hiru bider aldatu beharko zaizkio bateriak autoari, eta denetara 1.350 aldiz utziko da elektrizitatez elikatzen. Alegia, 1.350 aldiz sare elektrikoari loturik edukiko dituzte bateriak argindarren betetzeko.
Baterien litioan datza lehen arazoa. Gaur egun urtero munduan ekoizten diren 50 milioi autoei litizko bateriak ipini behar balitzaizkie, mundu osoko litio ekoizpena gutxienez 6 aldiz –eta agian 10 aldiz– handitu beharko litzateke. Hori bateriak egiteko, alde batera utzita orain arte litioak dituen beste erabilpenak. Berebil elektrikoen baterietarako litioa hain ugari daukalako, Boliviako altiplanoa batzuek izendatu dute “XXI. mendeko Ekialde Hurbila”. Baina Andeetako basamortua litioz gainezka egonagatik, kosta behar litzaioke hainbeste produzitzea, behar diren epe eta kopuruetan. Bestalde, hainbeste milioi bateriatan erabiliz gero, adituek uste dute 20 urte baino gutxiagotan agortuko litzatekeela litioa planetan. Ekologiari egindako kalteak kontutan hartu gabe.
Ahalegin izugarri horren emaitza errentagarria ote litzateke energiaren efizientziatik begiratuta? Gaur munduan 800 milioi kotxe inguru baldin badago, pentsatu behar da urte gutxitan horiek guztiak elektriko izatea. Horra beste paradoxa: kotxe elektrikoak materiale arinagoz egin behar direnez, fabrikatzeko prozesuan orain baino askoz energia gehiago xahutu beharko da. Kilo bat aluminio ekoizteak kilo bat altzairu ekoizteak halako hamar energia erretzen du.
Beste kapitulu batean Prietok aztertu ditu kotxeen bateriak asetzeko elektrizitatea sortu beharko duten iturri berriak martxan jartzeko kosteak. Badirudi gehienik energia eolikora jo beharko litzatekeela, fotovoltaikoa baino askoz eraginkorragoa delako.
Kalkulu guztiak koadro bakarrean laburbildu ondoren, ondorio hauetara iritsi da ingeniaria: “Munduan barne konbustiozko autoen ordez elektrikoak ezartzeak ez dakar energia aurreztea, aitzitik, izugarrizko energia pila eskatzen du 2030 arteko aldaketa prozesuak, eta gastu hori energia fosilez egin beharko litzateke”. Petrolioa aurrezteko, petrolio gehiago erre, alegia.
Amaieran, Pedro Prietok operazioaren beste bi osagai aipatu ditu, oharkabean uzten direnak. Hasteko, auto berriok ekoizteko fabrika berriak eraiki beharko direla, horrek eskatuko dituen energia eta inbertsio kopuru izugarriekin.
Bestetik, inbertsio izugarrizkoa egin beharko litzateke energiaren garraio eta banaketa sarean. Gaur kotxeak gasolindegietan bazkatzen dira eta elektrikoak elikatzeko egokitu beharko dira. Baina auto elektrikoen bateriak gehienbat gauez eta etxe barruan edo ondoan ase beharko lirateke, etxeetan edo aparkalekuetan. Instalazio berriak beharko lirateke (kobrezko hari askoz lodiagoz eginak), eta oro har sare elektriko guztia aldatzea munduan zehar, tentsio eta kontsumo berriei egokitzeko. Nork ordainduko du?
Kalkuluokin Pedro Prietok, energiaren krisiaz ari diren aditu askok bezala, erakutsi nahi du petrolioaren gailur famatuak errotik astinduko dituela gure zibilizazioak eta ekonomia berrirako trantsizioa ezingo dela egin auto elektrikoak bezalako ikutu kosmetikoekin. Urte gutxi barru jakinen da arrazoi zutenez.
Argazki oina: Argazkian Mitsubishi iMiEV auto elektrikoa. Erreportajean aipatzen diren kalkuluetarako, kotxe hori eta Renault Meganea jarri ditu aurrez aurre Pedro Prietok. Azkenean, auto elektrikoaren etorkizunari buruzko pista bat aurreratu du telefonian banda zabalarekin zer gertatu den esplikatuz. Urte luzez kobrezko hariz lotutako telefonoz komunikatu dira milioika jende munduan eta zuntz optikoa ezartzen hasitakoan, telefono “kobrezkoa” dutenen %2arengana besterik ez da iritsi. Antzekoa gerta liteke autoekin barne konbustiozkoetatik elektrikoetara pasatzerakoan. Energia banaketa sare osoa eskatuko bailuke. Oztopoak tamaina horretakoak badira, petrolioarekin batera agortuko da autoaren demokratizazioaren ehun urteko ametsa.
Informazio gehiago:
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.