Onena baño obea!

  • Gaur egun publizitatea leku guztietan dago eta dena da publizitatea. Baina duela 90 urte publizitatea ez zegoen euskararen munduan, ezta euskara publizitatearen munduan ere. Zenbait iragarlek Zeruko Argian iragarkia ipintzeak merezi zuela erabaki zuten arte.
Lourdes Iriondo eta Xabier Lete, Euskadiko Kutxako iragarkian (1977)
“Iragarkiok Argian argitaratuko baziren, norbaitek erabakia hartu behar zuen aurrez, eta ez erabaki erraza. Aldizkariak berak ere egingo zuen berea, baina nik hemen iragarleak aipatu nahi nituzke, eta goraipatu, aurren-aurrena. Zerk bultzatu ote zituen hemen ageri diren iragarleok euskarazko iragarkiak egin eta argitaratzera? Euskaltzaletasun hutsak, ala euskara erabiltzearen abantaila komertzialek?”. Hitzok Joxerra Garziak idatzi zituen, Lander Garroren Ez merkeenak! Bai onenak! liburuaren aurkibidean (Alberdania, 2006).

Gerraurreko Zeruko Argian publizitateak ez zuen toki handirik otoitzen misiotako berrien artean. Eta, nola ez, iragarki urriek erlijioarekin zerikusia zuten: Juan Romeu Volta’ren semiak “artillezko eunak” saltzen zituen “erlijiosoentzat”, eta Kintin Ruiz de Gaunaren semeak “luzera aundiko eliz-argizariak”. Baina, tarteka, baziren bestelakoak ere: “Aspaime garatxek” eztula kentzen zuten berehala eta “Libreria Begoña”k euskarazko azken liburuak zituen salgai, biak 30eko hamarkadan.

60ko hamarkadan, iragarleek bazekiten nonbait astekaria baserritar askok irakurtzen zutela. Hala, Funcor (“benetako baserritarrak bear dituzten makiñak”) Fanderia pentsuak (“Ez merkenak, bai onenak!) edo Solo atxurra (“amar gizonek aiña lan egin dezake”) iragarri ziren, besteak beste. Iragarki freskagarriagoak ere baziren, hala nola Coca-Colarena (“Coca-cola sendikoa ¡Oraindik askoz merkeagoa!”) edo Kas etxearena (“Euskal Herriko edari hotzak, munduan zehar ospetsuak”). Eta teknologia berrientzat ere bazen tokia: Iberia hozkailua, ezinezkoa badirudi ere, “onena baño obea” zen eta Pyramid “telebista-ontzia” eros zenezakeen 13.946 pezetatan, “bikaiña... bikaiñetan bada; iduri ta soiñu jatorra; Prantzia’ko telebistarako egokia; konponketak egiteko etxeak ditu gizon ikasiak”.

Euskarak publizitate genero berezia garatzeko aukera ederra esiantzen zuen: bertso-iragarkia. Aurreko orrialdean horietako bat ipini dugu, eta hona beste adibide eder bat: “Edan zazu, Insalus! Gorputza ondo eztagonean / eztago barren girorik, / sendagai ona eskutan dezu; / etzazu galdu denborik! / Bein artzen dunak eztu izaten / berriz uzteko gogorik, / mairako urik ezpaita sortu / Insalus bezelakorik!”. Kanpoko enpresek ere ez zioten uko egin errimari: “Eguberritako txanpaña... Freixenet alajaña!”.

Franco hil ondoren, estetika eta mezu errebindikatiboek saltzeko balio zutela pentsatu zuen zenbaitek –ikus Eroskiren iragarkia, aurreko orrialdean–, eta beste batzuek janzkera ere garai berrietara egokitu behar zela uste zuten: “Auzmendi, gizon jazkiak neurri-neurrian. ‘Txaketaz aldatzeko’ erarik dotoreena”.

Joxerra Garziak esan bezala, aldizkariak berea egin du, urte hauetan guztietan ahalegin handia egin du publizitatea biltzeko. Baina guk ere iragarleak aipatu nahi izan ditugu. Eta goraipatu.

Azkenak
Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie kanpainara eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ipini diote Gernikako Mario Lopez saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


TikTok, X eta Instagrameko algoritmoek eskuin muturreko edukiak nabarmen hedatzen dituztela frogatu dute

Ikerketa bat egin dute Alemanian, hauteskundeen atarian: kontuak sortu dituzte TikToken, X-n eta Instagramen, eta aztertu egin dute algoritmoak zer nolako edukiak erakusten dituen. Guztietan, algoritmoak eskuinera eta eskuin muturrera jotzen du gehien, TikToken nabarmen.


Galizieraren aldeko ekintzaileen helburu nagusia: larrialdi linguistikoa gelditzea

Hizkuntza bizia orain! egin dute oihu galizieraren aldeko milaka manifestarik Santiago de Compostelan (Galizian) joan den igandean. 2024ko hondarrean, azken inkestako datuek pozteko arrazoirik ez zuten eman: ezagutzak eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da... [+]


Desokupazio-enpresa baten presioak eta mehatxuak salatu dituzte, Astrabuduko familia bat etxetik botatzeko

Etxera itzuli ahal izan diren arren, joan den azaroan kaleratu zuten Astrabuduko familia berriz ere arriskuan dago. Uribe Kostako Etxebizitza Sindikatuak salatu du mailegu-enpresa berriz ere saiatzen ari dela kanporatzea gauzatzen, oraingoan, desokupazio-enpresa bat... [+]


2025-02-25 | Gedar
Steve Bannonek nazien agurra egin du AEBetako eskuin muturraren ekitaldi nagusian

 Ekitaldian, Mileik motozerra bat oparitu dio Muski, murrizketa sozialen sinbolo eta aldarri gisa.


2025-02-25 | Euskal Irratiak
Laborantzaren orientazio legea: garaipena eskuinarentzat, porrota ingurumenarentzat

Laborantzaren Orientazio Legea pasa den astean ofizialki onartu du Frantziako Parlamentuak. Ostegunean Senatutik pasa da azken aldikoz. Iazko laborarien mobilizazioen ondotik, aldarrikapenei erantzuteko xedea du lege horrek. Aldiz, ingurumenaren aldeko elkarteek azkarki salatzen... [+]


Ágredok epailearen aurrean deklaratu du astelehenean, eta Zupiriak asteazkenean egingo du agerraldia legebiltzarrean

Karen Daniela Ágredok dioenez, zortzi bat ordu eman zituen ziegako zoruan etzanda Ertzaintzak ospitalera eraman aurretik. Segurtasun sailburu Bingen Zupiriak berak eskatu du Eusko Legebiltzarrean agerraldia egitea.


Eguneraketa berriak daude