"Ez ditugu autobusak hutsik paseatzen jarriko"

  • Lurraldebus, Gipuzkoako Foru Aldundiak martxan jarritako garraio publikoko zerbitzuaren lehendakaria da Pilar Arana (Donostia, 1957). Era berean, Aldundiko Mugikortasun eta Garraio Publikoko zuzendari ere bada. 2004an abian jarri zenetik emaitza ikusgarriak izan ditu Lurraldebusek eta garraio publikoaren beherakada irauli du guztiz. Herritarren zalantzak argitu aldera izan gara Aranarekin.
Pilar Arana
Pilar AranaDani Blanco
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Garraio publikoa hobetzea urte askotako aldarrikapena izan da Gipuzkoan. Azkenean badago martxan proiektu bat, baina zergatik iritsi da hain berandu?


Lurralde guztietan antzera pasatzen ari dela uste dut, “garraio” kontzeptutik “mugikortasun” kontzeptura igaro gara. Gure babesa garraio publikoaren kontzientziazio horretatik dator, ez dut uste horretan ezberdinak izan garenik.

Baina bazegoen hutsune bat...


Gipuzkoan mugikortasuna ezberdina da, populazioa oso sakabanaturik dago. Beste lurralde batzuetan mugikortasuna erradialagoa da eta hemen guztiz atipikoak gara zentzu horretan. Badaude nukleo oso garrantzitsuak, Debagoiena adibidez, potentzia industrial izugarria dutenak, baina Donostiarekin ia konexiorik gabekoak. Alde horretatik bai hutsuneak zeudela.

Eta orduan sortu zen Lurraldebus.


Garraio publikoaren erabilera beheraka zihoan azken urteetan, baina aldi berean eskualdeetan bazegoen eskaria... orduan sartu ginen bete-betean.

Duela gutxi datu ikusgarriak argitaratu dituzue egunkarietan. Garraio publikoan 17 milioi bidaia egin ziren iaz eta horietatik 9 milioi Lurraldebusen “txartel bakarra”-ren erabiltzaileak izan ziren. Zein da arrakasta horren arrazoia?


Lehen baino zerbitzu gehiago dago eta horrek erabiltzailea motibatzen du. Gainera, prezioen politika oso gogorra dugu: lehen bidaiatik sekulako deskontua izan dezakezu. Nik proba egin dut Interneten, ea beste herrialde edo kontsortzioetan zer egiten duten, eta ez dago gurean baino deskontu handiagorik eskaintzen duenik. Bestetik, txartela oso erabilerraza da eta edozein garraiotan ibiltzeko balio du.


Garbi dago aurrerapen handiak egin direla, baina egia da, baita ere, errazagoa dela lehen ezer ez zegoen lekuan aurrera egitea. Zer aurreikuspen daukazue hemendik aurrera?


Momentu honetan 113.000 txartela eman ditugu; horrek esan nahi du zazpi gipuzkoarretatik batek baduela...

Esan nahi dut maldarik gabeko lekuan erraza dela ibiltzea, baina maldak hasten direnean...


Bai, puntu batetara iritsita gauzak hobetzea zailagoa izaten da. Orain zerbitzu ugari dago eta Diputazioak asko egin du horrela izan dadin. Badakit kexak egon daitezkeela, batez ere ibilaldi zuzenak ez daudelako bi herriren artean. Denok nahi ditugu konexio zuzenak, baina hori zaila da. Badaude gabeziak, baina ez hainbeste kopuru aldetik, koordinazio aldetik baino.


Azkeneko hilabeteetan garraio publikoa erabiltzeko kanpaina egin duzue. Beste erremediorik ez duelako, autoan lanera doan gidariaren lekuan jartzen naiz ni. Zer pentsa dezake autoko irratitik “erabili autobusa” esaten zaionean?


Badago kontu bat, ea lortzen dudan zu konbentzitzen. Egia da konexio batzuk behar direla, esaterako, Hernani-Lasartekoa, gauza ezberdinengatik kostatzen ari zaiguna. Baina jakin behar dugu zer den “transbordoa”. Nik uler dezaket linea-aldaketak doan nahi izatea, baina ez konexio zuzena eskatzea. Eskoriatzatik Donostiara autobusak zuzenean joan behar dira? Edo egokiago da Eskoriatzatik Arrasatera autobusak maiz jarri, eta azkeneko honetatik egitea bidaia Donostiara? Badakit lehenengo aukera erosoagoa dela baina...

(...)


Jakina, pasatzen da kotxea behar izatea lanera joateko, baina lanera mugitzeko beharra moldatzea oso zaila da; aztertu ohi dugu eta saiatzen gara egiten.

Oñatin egin duzue froga bat Fagor eta Ulma enpresekin. Horrelako gehiago egiteko asmorik duzue?


Oñatiko Lanbus orain atera da hedabideetan baina urte eta erdi daramate lanean horrekin. Enpresen eta langileen inplikazioa dago eta seguru funtzionatuko duela. Tolosaldean badugu beste eskaera bat, industria poligono berria egin dute han, aparkaleku ederrekin. Hori erregulatzea ez da erraza: eskualde korapilatsua da herri txiki asko dagoelako, eta lanerako sarrera eta irteera orduak egokitu behar dira hara joaten diren autobusek bidaiak mailakaturik egin ditzaten.


Lehenago esan duzu konexio batzuk egitea kostatzen ari zaizuela. Zergatik? Zer negoziatzen duzue garraio enpresekin?


Enpresa horiek pribatuak dira. Eskualde batean kontzesio eskubideak dituzten lau enpresa badaude, ibilbide berri bat ateratzerako ados jarri behar ditugu. Beste aukera bat litzateke ibilbidearen eskubideak lehiaketa publiko bidez ematea, baina hori ez da aukerarik onena izaten, ibilbidea defizitarioa izan baitaiteke eskaerarik ez dagoelako. Mekanismo juridiko legala bilatu behar da, enpresa horien eskubideak errespetatu eta ekonomikoki kontuak atera... Gainera 2012rako kontzesio gehienek iraungi egingo dute, eta noski, enpresak esan dezake ez dela autobus berri batetan sartuko, nahiz eta diruz lagunduta egon.


Baina linea berria iragarri eta jendea zain geratzen da. “Proiektuan” kartelak ezin du betiko hor egon...


Berria ematen dugu dirua izatean eta proiektuak forma bat hartzen duenean, edo Batzar Nagusietan hala eskatzen digutenean.


Badaude eskaera batzuk ohikoak direnak: doako linea-aldaketak; Lurraldebus Renfe-ra zabaltzea; birkargak kutxazainetan egitea; bonobus soziala...


Lehenengotik hasita: doako transbordoarena arazo ekonomikoa da. Kasu batzuetan baloratzen ari gara zer kostu duen, adibidez Hondarribiatik Bidasoako ospitalera joateko, ez baitute konexio zuzenik. Baina arazo ekonomiko baten aurrean gaude. Renfe eta Euskotren-i dagokienez, konbentziturik nago aurten frogaren bat edo beste egingo dugula “txartel bakarra” ezartzeko. Birkargak: badakit jende batek oso erraz ikusten duela, baina badago biztanleen sektore bat nahiago duena betiko kioskoan birkargatu. Hala ere, birkarga sarea zabaltzeko lanean ari gara eta aurten badugu aurrekontua Internet bidez aukera hori jartzeko. Bonobus sozialarena jadanik egiten da errenta basikoa kobratzen dutenentzat...

Norberaren errentaren araberako prezioa eskatzen zuten talde sozialek.


Hori sozialki justuagoa izan liteke baina bidera ezina da, ez dugu horretarako mekanismorik-eta.

Lurraldebus proiekturako aurrekontua 5 milioi eurotik 13 milioira igo da aurten.


Beno kontu horiek ez daude ondo eginda, 5 milioi horietatik aparte bazeudelako gastu gehiago. Berez, 9 milioitik 13ra pasa gara.

Hasieran Aldundiko zenbaitek erreparoak izan zituzten oso “garestia” zelako eta orain, aldiz, aurrekontua izugarri igo da. Zer aldatu da?


Aldatu dena da oraingo Ahaldun Nagusiak sinesten duela garraio publikoan. Gaur egungo gobernu taldearen intentzio politikoa da.

Erabaki politikoa da, orduan.


Bai, eta hori demostratu dute diru partida igoz eta proiektuan inbertituz.


Zenbait forotan eztabaida sortu da mugikortasunaren inguruan: mugikortasun sostengagarria bultzatu behar dugu? Edo pentsatzen hasi behar dugu ezin garela hainbeste mugitu...


Niri Gipuzkoan dagoen mugikortasuna gustatzen zait, gure identitatearen ikurra da. Esan nahi dut orain dauden eskualdeak mantendu behar direla, industria sare guztia, herri txikiak... hori mantendu behar da. Mugikortasuna gutxitu daiteke, baina lurraldea antolatuz gero. Horrek ez du esan nahi jarriko ditugunik autobusak edo trenak hutsik paseatzen, baizik eta jasangarriago egin behar dugula dena. Garapen ekonomikoa inportantea da, ezin duzu esan “moztu eta ez naiz mugituko”, azken finean eskuan dudan boligrafoa norbaitek ekarri du hona.
Ordainsaria
Gipuzkoako Foru Aldundiak Donostiako sahiesbidean ordainsariak jartzea aurreikusi du, Donostiako “bigarren gerriko” berria irekitzean trafikoa azken honetara bideratu dadin. Era berean, Batzar Nagusietako batzorde batean aztertzen ari dira ordainsariak jartzea N-1 errepidean eta Donostiatik Iruñera doan autobidean, “erabiltzen duenak ordaintzen du” leloari segituz.

Pilar Aranarentzat ordainsariak jartzea ezinbestekoa da: “Laster Gasteiza doan AP-1 errepidea zabalduko da. Trafikoa AP-1etik N-1era igarotzea nahi badugu, ordainsariak jartzea besterik ez dago. Hori egin daiteke herritarrek parte hartuz eta erabakiak elkarrekin adostuz, pasa ditzakegu ordu asko eztabaidatzen azken soluzioa errazago egiteko balioko badu, ni horren alde nago, baina azkenean ordainsariak halabeharrez jarriko dira”.
Metroa Gipuzkoan?
Hil honetan aurkeztu du Arantxa Tapia Mugikortasun eta Lurralde Antolaketa diputatuak Gipuzkoako bidesarea antolatzeko plana, enpresa aholkulari bati agindutakoa. Plan horren bidez Aldundiak bukarazi nahi du Gipuzkoako hainbat lekutan sortu den trafiko bizia, batez ere Donostia inguruetan eta Jaizkibelgo lasterbidean. Bilboko bidesarearen adibidea oso present dago txosten guztian.

Mugikortasunaren Plan Estrategikoaren arabera garraio publikoaren erabilerak garrantzi handia du trafiko arazoak konpontzeko. Horrela, autobusen ordutegi fidagarritasuna handitzeko neurriak hartzea proposatzen du planak, eta garraio publikoa erabiltzeko pizgarriak sortzea, errepideetan ordainsariak jarriz, adibidez.

Trenbidea

Eusko Jaurlaritzak 2007an egindako ikerketa batek agerian utzi zuen bidaien gehiengoa eskualde barrukoak direla. Trenbidea funtsezko izan liteke eskualdeko bidaia horiek bereganatzeko eta, hain zuzen, Mugikortasun Planak aparteko garrantzia ematen dio trenbideari. Hala ere, Pilar Aranaren esanetan, ez da trenbide gehiago egingo –AHTaz aparte–: “Ez dago lekurik, pentsatzen ari gara zenbait lekutan zabalera ezberdinetako trenbideak gainjartzea...”.

Aldiz, egungo tren zerbitzuak indartzea da foru erakundearen asmoa. Esaterako, Euskotreneko Topoaren trenbidea bi errailetatik laura pasatzea aurreikusten du Donostia-Irun zatian. Gisa horretan, trenbidea Metro Gipuzkoa bilakatuko litzateke, Renferen aldiriko ibilaldiekin batean –aldiriko trenei leku gehiago egiteko, merkantziako konboiak abiadura handiko trenbidera pasa beharko lirateke, egiteke dagoen azpiegitura–. Honela azaldu du Pilar Arana Mugikortasun zuzendariak Aldundiaren postura: “Aldundia apustu sendoa egiten ari da trenbidearen alde. Eusko Jaurlaritzaren eskumena den arren, dirua jartzen ari gara Topoaren bikoizketa egiteko. Konbentziturik gaude oso garrantzitsua izango dela Gipuzkoarentzat”.

Azkenak
2025-03-20 | El Salto
Kataluniako erreferendumean gomazko balak jaurti zituzten lau poliziari ez diote amnistia emango, eta auzipetu egingo dituzte

Lau agenteak lesio-delituengatik ikertzen ari dira eta horrek galarazten du 2024ko amnistia aplikatzea. Polizia horietako batek, ustez, gomazko bala batekin begi bat zartatu zion Roger Español kataluniarrari.


2025-03-20 | Euskal Irratiak
Arrazismoaren kontrako giza-katea egingo dute Baionan larunbatean

Arrazismoaren aurkako nazioarteko eguna kari, larunbat honetan 16 alderdi, kolektibo eta elkartek deia luzatu dute, Baionako Marengo eta Pannecau zubien artean giza kate bat osatzeko. Aniztasuna, elkartasuna eta giza eskubideen errespetua aldarrikatzera deitu dute,... [+]


2025-03-20 | Gedar
“Ertzainek aita jipoitu zuten nire alboan, 65 urte ditu eta elbarria da”

Ertzaintzak martxoaren 13an Bilbon zauritutako bi pertsonaren testigantza jaso ditugu. Athleticen partidaren ostean larriki zauritu zituzten aita-semeak, borra-kolpeka, eta atxilo eraman zuten haietako bat. Furgonetatik ikusi zuen ertzainek nola egin zuten tiro jendearen kontra,... [+]


Israelen genozidioa salatzeko protesta andana antolatu dute

Palestinarekin Elkartasuna plataformak osteguna, ostiral eta larunbatean eginen ditu protestak, Israel genozida. Palestinar erresistentzia aurrera! lelopean. Gernika-Palestina-k ere manifestazio nazionala antolatu du larunbaterako Donostian. Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak... [+]


2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan.


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


2025-03-19 | Maialen Arteaga
Pavloven txakurra eta kanpaia

Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]


2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


2025-03-19 | June Fernández
Meloi saltzailea
Black lives matter

Hurrengo ariketa egin ezazu zure lantokian, euskaltegian edo gimnasioan:

Altxa eskua Minneapoliseko George Floyd nor den dakizuenok.

Altxa eskua Madrilgo Mame Mbaye nor den dakizuenok.

Altxa eskua Barakaldoko X nor den dakizuenok.

Mame Mbaye manteroa duela zazpi urte... [+]


Biharamuna

Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]


Eguneraketa berriak daude