Apiintxiin


2009ko otsailaren 18an
Iñaki Murua
Iñaki MuruaDani Blanco
Badirudi flana edo gurina egiteko Txinatik ekarritako hauts magikoren bat dela, baina, gure etxean behintzat ez du horretarako balio. Amari entzun izan diot, zerbait gogo txarrez eta gatzik gabe egindakoan, nagusiki: “Horri apiintxiin einda daola earki antzematen zaiok!”. Eta ia beti asmatzen zuen edo, guk uste ez izan arren, harentzat hala egon ohi zen eta, oraindik ere, batzuetan, gogorarazten digu, halamoduz egindako gauzak ikustean...

Ez da gure amarena bakarrik kontu hori. Askotan sumatzen dut, bestek egina beti dagoela apiintxiin eta geuk egindakoa bikain. Makurrak gara gero, besteren onik eraman ezin hau nondik ote datorkigu?

Aurtengo neguan askotan oroitu naiz hitz honetaz. Zorionez elur dezente egin digu. Bada, hori ere ezin dugu ongi eraman, nahiz eta forfaita euro mordoxka ordainduta gozatzera joaten gareneko berbera izan! Errepidean egundoko ilarak sortu direla; ez dakit zenbat ordu galdu ditugula; halako ordurako halako lekutan egon behar nuela eta oraindik hemen... Non dugu egoerara egokitzeko gaitasuna? Non gauzak umorez hartzeko patxada? Noski, haurgintza minetan eta errepidean bazaude ulertzekoa da!

Norbait errudun egin arteko onik ez dugu izaten horrelakoetan: oposizioak gobernuan direnen huts larritzat du, aurreikuspenik ezaren ondorio, langile, gatz eta kamioi gehiago ez jartzea leporatuz. Udaberrian, udan eta udazkenean ez dakit nik, bada, zizak bildu eta eskaleen artean banatu edo baserritarrei nekazaritzan lagundu edo, beste gabe, txori habia bila ibili beharko lukete... Zer egiten ote dute baserritarrek elurteetan? Muxarraren pare lo egin? Ganaduak eta aziendak (h gabe) hartuta lurralde eguzkitsuetara joan, oporretan? Arrosarioa errezatu eguraldia alda dezan? Ala jainkoarekin gogoratu eta arrosario luzea esan?

Euritik ere ez gabiltza lehor. Aurtengoan bota du bere modu batean! Ur putzuak, uhar-ketak eta pantanoak, denak presa. Sartu, bertakotu eta aspertzean gainez egiten du urak. Baina, aldi berean gainezten da leku guztietan eta, orduan ere dena kontra: errekak eta ibaiak gora datozela (errekak gora?); gainera, pantanoak gainez egiteko arriskua dagoela eta hango urei jaregin! Handik laster itsasgora datorrela. Baina, ezetz gutxi batzuek besterik gogoratu oraingo euri jasez, uda asko moduzkoa egiten badu eta pantanoak erdi husten hasten badira? Konturatu al zarete, azken urteetan, nekazari nahiz abeltzainek lehorterik ez duten arren, pantanoak erditik behera hasiz gero lehortea dagoela jakinarazten digutela? Kaletarren lehortea esan beharko litzaioke baina, denona bihurtzen digute. Zergatik eta, nekazariei laborantzarako lur sail bikainenak kendu eta putzu bihurtzea eskatzen duelako kaleak. Nork erabaki du kalea erraldoitzea? Nork eman dio subentzio gehiago hamar mila biztanletik gorako hiriari, alkate denak erroldak puzteko joeran ipiniz?

Gure gaztaroan baziren oso berandu hazten hasitakoak eta haiek urte askoan izan ziren koadrilako ttikienak baina bizi-biziak ere bai e? Aldiz, azkarregi hazitakoei “gazte-haziak” deitzen zitzaien eta, galantak izan arren, indargeak, nagiak eta makalak izaten ziren, ia denak. Hiriekin ere antzera delakoan nago, ezohiko gertakarien aurrean, gazte-hazien eran erantzuten dute.

Badira urte batzuk, Euskalmet martxan jarri zutela. Denon gusturik ez du egiten baina askotan asmatzen duela diote batzuek. Gertatu ohi dira, ordea, inork uste ez duela egundoko haizeteak edo euriteak eta Euskalmetek iragarri ez. Nik uste nuen salaketa jarriko ziotela asmatu ez zuelako eta indemnizatu egin beharko gintuela denok.

Bada, nik ustekabeko hauek erreklamatzen ditut. Ez hondamendi hilgarri eta suntsitzaileak, baina bai egunerokotasuna hautsiko duten elurte, eklipse... ze demonio! Beti ogi berdina jateak aspertu egiten nau. Ttipili ttapala lokatzetan ibili, harri txapalak uretara potta eta txipristinek ateraz hanka ttattarrak mamatan puxti nahittut. Horrelako uneak baliatu nahi ditut barruan daukadan haurrari jaregin eta odola dantzan sentitzeko, apiintxiin gauzak egiteko, dena aurreikusiko dugun egunak atzetik emango digun baino lehen.

Azkenak
2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Eguneraketa berriak daude