Dela astekari honetako Ttakun (H)errenka sailean, Katixa Agirreren lumaz; dela Jakinen, Uxue Alberdiren artikulu batean; dela Berrian Kirmen Uriberen azken nobelari Beñat Sarasolak egindako kritikan... “Autofikzio” hitza nonahi ageri da azken aldian. Lagundu du, asko, Durangoko nobedadeen artean Hanif Kureishiren Intimitatea egon izanak, Harkaitz Canok itzulia, Txalapartak argitaratua; eta lagundu du, ez gutxiago, Uriberen Bilbao-New York-Bilbao (Elkar, 2008) klabe autofikzionalean idatzita egoteak, ondarroarrak duen erakargarritasun mediatikoak nobela motaz hitz egitea ekarri duelako. Lehenagotik ere bageneuzkan, kuanto, autofikzioak euskaraz: Annie Ernauxen Gertakizuna eta Lekua argitaratuak zituen Igelak –Joseba Urteaga itzultzaile–, baita Amélie Nothomben Durduzaz eta dardaraz ere –Joxean Elosegik euskaratuta–. Sailkapenean sartu ez ditugun beste hainbat liburuk ere mereziko lukete zerrendan egotea. Eta, ziur, jaioko dira berriak, modak, moda izan nahi badu, jarraitzaileak behar dituelako.

Zer arraio da?

Oximorona, edo antzeko zerbait da autofikzioa: itxuraz elkarrekin talka egiten duten bi terminoren uztarketa; autobiografia eta nobela nahastuta zerbitzatzen den kubata. Serge Douvrovsky kritikari eta idazle paristarrak erabili ei zuen aurrenekoz 1977an, berak idatzitako Fils nobela sailkatzeko. Lehenago ere tankerako liburuak bazirela kontuan izanda –zerrenda luzea aurki dezakezue www.autofiction.org webgune frantsesean, tradizio literarioka sailkatua–, lasai asko esan dezakegu Douvrovskyk ez zuela genero berririk asmatu. Baina, Angel Errok esango lukeenez, “oro errana da, baina ez nik”: sarritan, aski izaten da gauza berari izen diferentea ematea, fenomeno berriaren antzezlana jokatzen hasteko.

... ondo, baina, zergatik moda hau?

Ez gara abentura teoriko eta argumental handietan galduko. Literatur teoriaz ia ezer jakin gabe, jurnalista honi buruhauste handiak ekarriko lizkioke artikulua garaiz bukatzeko. Zertxobait gehiago dakigu industria editorialak azken urteetan izan duen bilakabideaz. Eta industria diogunean, liburu usina handiez ari gara: ingelesezko, frantsesezko, espainolezko liburuak editatzen dituztenez. Horietan, geroz eta ohikoagoa bilakatu da People aldizkariko azala mereziko luketen pertsonaiek “beraien” liburuak kaleratzea: futbolariak, telebista aurkezleak, aktoreak... Eta liburu horiek saldu egiten dira, asko. Zaplanak ordea, zertzena behar izaten du enborrarekikoak bukatu nahi badira. Ikuspuntu horretatik, autofikzioaren azken aldiko gorakada erantzun bat izango litzateke; idazle batzuek liburuaren debaluazioari emandako erantzuna, hain zuzen ere. Irakurleak bizitza pribatuen gose direla? Voyeur hutsak? Idazleak bere gaueko zurrungak, goizeko nekeak eta eguerdiko sexu arazoak eskaintzearen truke –errealitate-fikzio jolas kilikagarriekin, gainera– irakurleak eskuratuko ditu. Formulak funtzionatzen du.

Lan teoriko sakonagoen esperoan, autofikzioak dagoeneko zerbait lortu du, unibertsitarioak beren bizitzarekin zer egin asmatu ezinda ibiltzen baitira: abenturak bizi, Ulises izan? Letren mundu lasaian murgildu, Homero bezala? Orain ez dago zalantzarik: biak egin ditzakete.