Baliabide naturalak upelera
- Sagardogintzak bilakaera handia izan du azken urteotan. Sagardoa egiteko prozesuan tresneria modernoa erabiltzen dute. Azken aurrerapausoa ekoizpen moduetan eman da: dagoeneko badira Euskal Herrian sagardoa ekoizpen ekologikoaren bidez egiten duten sagardogileak.
Sagardo ekologikoa egiteko produktu kimikoak, sintetikoak eta erasotzaileak alde batera uzten dituzten prozesuak jarraitzen dituzte ekoizleek; horien ordez, bertako baliabide natural iraunkorrez aprobetxatzen dira eta biodibertsitatea sustatzen eta errespetatzen duten praktikak erabiltzen dituzte, lurzorua eta paisaia zainduz.
Sagardo ekologikoaren eta sagardo naturalaren artean ez dago alderik, sagardoa egiteko prozesuari dagokionez. Lehengaia tratatzeko moduan daude diferentziak, sagarrean edo sagarrondoan, alegia. Sagarrak zaintzeko produktu naturalak bakarrik erabil daitezke, ingurumenari eta lurrari ahalik eta kalte gutxien eragiten dietenak, hain zuzen.
Araudia
Nekazaritza ekologikoaren araudietan jasota daude baimendutako produktuak. Izan ere, nekazaritza ekologikoaren araudia aplikatzen da sagardogintza ekologikoan ere; zehazki, 1991ko ekainaren 24ko Kontseilu Europarrean adostutako 2092/91 araudia. Eusko Jaurlaritzak ere jasoa du araudi hori 229/1996 dekretuan; horren bitartez Nekazal Ekoizpen Ekologikoaren Euskal Kontseilua sortu zen. 2006an, Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintza Ekologikoaren Legea onartu zuen Eusko Legebiltzarrak.
Eusko Jaurlaritzak kontrolatzen du ekoizpenaren kalitatea. Berak gainbegiratzen du ekoizpen prozesua eta sagardo ekologikoa identifikatzen duen zigilua ematen du.
Egileen iritzia
Sagardo ekologikoari buruz hitz egiteko, dena den, egileei beraiei galdetzea da onena. Hala egin dugu eta modu ekologikoan ekoizten duten bi sagardogileri elkarrizketa egin diegu. Hona jasotakoa:
Aspaldi hasi zen Koldo Lopez tolosarra sagardoa ekoizten, Arabako Ozaeta herrian duen lursailean. Ama zena herri horretakoa zuen eta bere abizena ipini zion izen gisa sagardoari: Borobia. Duela sei urte inguru hasi ziren merkatuan saltzen. 10.000 bat botila sagardo egiten dituzte urtean.
Nolatan hasi zinen sagardo ekologikoa egiten?
Bokazioz egiten dut sagardo ekologikoa. Aldez aurretik askotan probatu nuen sagardo ekologikoa. Horrez gain, lurrarentzat ona delakoan hasi ginen. Izan ere, lurra errespetatzen da prozesu ekologikoaren bitartez eginez gero.
Zer nolako zaporea du sagardo ekologikoak?
Sagardo naturalarekin alderatuz gero diferentziarik ez duzu nabarituko zaporeari dagokionez. Baina azoketan batzuek esaten digute sagardo naturala hainbatetan ez duela ondo onartzen sabelak. Sagardo ekologikoa sagardo sanoa da, osasungarria, eta horixe da duen gehigarria. Beste kontu bat da gustukoa izatea edo ez izatea.
Zein sagar barietate erabiltzen duzue sagardoa egiteko?
Gipuzkoako Foru Aldundiak duen mintegitik ekarritako barietate batzuk erabiltzen ditugu. Horiei, hemen Barrundian geratzen diren sagar barietateak nahasten dizkiegu. Hemengo baserritar bakan batzuek gorde dituzte urteetan bertako barietateak euren lursailetan. Horien ahaleginari esker oraindik gure artean ditugu zenbait sagar barietate. Hala ere, barietate horien karakterizazio lanak egin gabe daude oraindik.
Nolako sagar barietateak dira?
Hemen ondo iraun duten barietateak azidoak dira. Normalean, horrelako herri txikietan ondo kontserbatzen direnak azidoak izan ohi dira. Batetik klimagatik eta bestetik sagardoa martxoan edukitzeko sagar berantiarrak izan behar direlako. Moko eta Gezaminaren antzekoak dira aurkitu direnak, sagardotarako oso premiazkoak. Gure inguruan oso arriskutsuak dira izotzaldi berantiarrak, maiatz aldean egiten dituenak. Hemengo barietateek iraungo zutela bagenekien, baina Gipuzkoatik ekarritakoekin ez genuen oso argi.
Nola kontrolatzen da sagardo ekologikoa?
Sagarra jotzen hasitakoan Eusko Jaurlaritzako ikuskatzaileari abisatzen zaio, sagarraren lagin bat aztertzera eraman dezan. Nire sagastiko sagar horietako batzuk analizatu egiten dituzte laborategian, pozoi arrastoren bat duten jakiteko. Gero, behin muztioa egindakoan, bigarren aldiz etortzen da ikuskatzailea eta muztio lagin bat eramaten du, laborategian azter dezaten. Orain arte ez dut sekula arazorik izan.
Teknikarien baimena jasotakoan sagardoa botilaratzen hasten zarete?
Dena ondo badago etiketa egiteko baimena ematen dizute. Zenbat salduko duzun galdetzen dizute eta orduan datorren urtean saldu ez duzuna ere kontrolatu egiten dute, galdetu egiten dute. Produktu ekologikoena dagoen zigilurik kontrolatuena da, elikagaigintzaren alorrean. Guri interesatzen zaigu hori horrela izatea, iruzurrik ez zaigu interesatzen. Sekulako kaltea litzateke iruzurra.
Zer ez dago baimenduta ekologikoa egiteko?
Legeak baimentzen ditu hainbat produktu sagar gaitzei aurre egiteko, baina sintesi produktuak edo petroliotik eratorritakoak esate baterako ezin dira erabili. Baimenduta daudenen artean, esate baterako, landareetan jatorria duten hainbat olio erabil daitezke. Onddoen kontra kobrea erabil daiteke, baina urtean zehar kantitate txikitan. Egurrezko zein altzairuzko upeletan hartzitu daiteke sagar muztioa.
Ze asmo duzue etorkizunari begira?
Sagardoarekin dirua irabazteko asmorik ez dugu, etekin ekonomikoak oso urriak dira. Produktu ekologikoen merkatuan edaria ez da gehien saltzen dena. Sagardo normala baino pixka bat garestiagoa da, oso kontrol zorrotza pasatzen baitu ekologikoak, eta hori jendeak ez daki. Etorkizunera begira, beste modu batera antolatu nahiko genuke prozesua. Inguruko ekoizleok kooperatiba moduko batean elkartzen saiatu behar gara. Bide horretan ikusten dut gure sagarrondoen etorkizuna.
Zergatik sagardo ekologikoa?
Kooperatiba sortu genuen momentutik sentsibilizatuta egon gara nekazaritza ekologikoarekin. Gure kooperatiban batek jada bazuen sagasti ekologikoa. Sagardoa egiten zutenak baziren gure eskualdean, baina osasungintzan gero eta zorrotzago jarri ziren, inbertsio handiak egin beharra zegoen. Orduan, batu egin ginen. Hasieran ez genuen gure gustuko muztioa lortu. Iaz saldu genuen lehen aldiz. Aurtengoa bigarren aldia da.
Zaporean bada diferentziarik?
Zaporean baino gehiago kalitatean esango nuke nik. Kalitate oneko sagarrekin eginiko sagardoa da ekologikoa, sagar garratz eta mingotsekin egindakoa batez ere. Besteak beste bertako Bost Kantoi sagar barietatea erabiltzen dugu. Ziurtatuta duzu sagardo hori sanoa dela, ez duela produktu gehigarririk, ezta tratamendu kimikorik ere. Kooperatibako bazkideetako batek sagastia du. Eta hor dago sagardo ekologikoaren baliorik handiena. Lurra asko zaindu behar da, gainean egon behar da. Lurra tratatzeko beste modu batzuk erabili behar dira.
Non saltzen duzue sagardoa?
Bizkaia inguruan, eta zerbait Gipuzkoan eta Araban. Merkatu nahiko murritza du sagardo ekologikoak. Gehienbat azoketan, banatzaileen bidez, denda eta kontsumitzaile ekologikoen bitartez saltzen dugu. Merkatu tx
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
18 urterako plan estrategikoa garatzeko Europako diru-laguntzak jaso ditu Euskal Sagardoaren Jatorri Deiturako proiektuak. Iparraldea batu da jada, eta Nafarroa zein Trebiñu sartzeko urratsak ematen hasiak dira.
Herriko zenbait eragilerekin batera, "ez da sagardoa, zu zara" lelopean aurkeztu du kanpaina asteartean Hernaniko Udalak.
“Inflazio eta igoeren gainetik ilusioa eta pasioa elkartuta” aurkeztu du Euskal Sagardoak txotx denboraldia. Sektoreak “pozik” hasiko du sagardotegi garaia, bi urteren ondoren txotxetik dastatu ahal izango delako sagardo berria.
Sagardogileak gero eta zorroztasun handiagoarekin jokatzen du sagardotarako sagarra aukeratzeko orduan. Hala ere, sagardo-litroen kopurua handia denez zail egiten zaio sagardogileari nahi dituen sagar-motak Euskal Herrian bertan aurkitzea. Ondorioz, sagarra kanpotik ekartzera... [+]
Urte garai honetarako dagoeneko sagardotegiek zaletuez gainezka behar zuten honez gero. Ilara luzeak edari berria dastatzeko irrikan. Jendetza mahaien bueltan, kupeletan. Pandemian gaude ordea eta halako irudirik ez da errepikatuko aurtengoan. Txotx denboraldi berria izan izango... [+]
Hernaniarra naiz. Sagardozalea. Eskubaloira jokatu dudan hogei urteetan ezagutu ditudan emakume gehienek, nazioarte mailan jokatutako kirolari handiak barne, nik bezain beste gozatzen zuten sagardotegian garaipenak ospatzen genituenean, edo talde sentimendua kupel artean... [+]
Eguerdiko 13:00etan emango dio hasiera, proiektu solidarioak, 2018ko sagardotegi garaiari. Aurretik, trikitilariak eta Kalez Kale Kantariko kideak ibiliko dira herriko kaleetan, eta kirikoketa erakustaldia egingo dute Plazan. Irekieraren ondoren, bazkaria egingo dute Goiko... [+]
Ekainaren 17an egin zuten Sagarno Eguna Hendaian. Duela hogei urte inguru hasi ziren egun hori ospatzen, baina urte pare bateko deskantsuaren ondoren, iaz berreskuratu zuen ekimena Baleak elkarteak.
Aurtengo festan egon da nobedaderik: Zazpi herrialdeetako Sagarno Eguna izan... [+]
Larunbat honetan sagardo eguna eginen dute Hendaian. Duela hogei urte inguru hasi ziren egun hori ospatzen, baina urte pare bateko deskantsua eta gero, iaz berreskuratu zuen ekimena Balea elkarteak.
Egunotan ikusgai dago Sagardoaren ibaiak, bizitza iturri erakusketa Hernanin. Urumea eta Oria iraganean burdinari, ontzigintzari eta merkataritzari loturiko ibaiak izan zirela ikus dezakegu haren bidez.