Donibane Garaziko kanporaketa: Bide beretik (Joxemari Ostolaza)
Bertso sehaska
Garaziko Vauban aretoa hautatzean antolatzaileek asmatu egin dute, entzulegoa eroso jarririk, akustika oso on batez entzun baititu bertsoak inongo arrabots arrotzik soportatu beharrik gabe. Honek ere laguntzen du saio baten kalitateak beharrezko minimoak bete ditzan.
Kantatu zuten bertsolariak, Gilen Hiribarren, Xan Alkat, Xumai Murua, Sustrai Kolina, Maialen Arzallus eta Kristiñe Txoperena, Seaskako ikastoletako ikasleak izan ditugu, euskarak Iparraldean irauten badu, horiei esker dela bereziki frogatuz. Eta oholtzari erreparatu ezkero, azken urtetan eskolartekoetan eta Hernandorenetan antolatzaileek metatu eskarmentuak bide egin duela garbi geratu da. Ez direla hutsetik hasten, halegia.
Zazpi bertso eskola dauzkagu katalogatuta hiru herrialde hauetan: Baiona, Hendaia, Kanbo, Ustaritz Lapurdin, Garazi Baxe Nafarroan eta Maule eta Sohüta Xuberoan. Lapurdiko Hendaiakoa nabarmendu da Sustrai, Maialen eta Kristiñe izan baititugu lehen hiruak puntuaketari erreparatuz. Lehen biek, puntu berekin (336, 5) finalean kantatuko dute eta hirugarrenak (327) Urdiñarbeko saioan izango du aukera finalean bere lekua irabazteko.
Egindako ariketen artean, Sustraik eta Maialenek zortziko txikian bururatutakoaz geratzen naiz, kantaera zuzena tonalitate egokian eta elkarri erantzunez konplizitate handiz:
Sustrai ileapaintzailea da, eta Maialen, apaiz zaharra, etorri zaio orrazkera moderno bat egiteko galdegiten.
Sustrairen bigarren bertsoa:
Serorak lehendik ere
doaz elizara
beste proposamen bat
daukat hara hara:
zuretzat bi inplante
ta rasta gisara
Bob Marley berpiztea
errazagoa da.
Eta Maialenen erantzuna:
Beraz, hartuko duzu
orrazteko beta
baina ez zaidazula
zuk egin iseka.
Bob Marleyen jarrita
daukazu arreta?
Ezin dut meza eman
porroak erreta!
Izan ere Sustraik azken agurrean aitortu digun bezala, Maialenekin oso gustora kantatu du.
Hausnartu beharra
Kristiñek ere saio ederrik egin du, Maialenekin Afrikara joateko asmoak kantatu dituelarik:
Jadanik ez naiz ume ttikia,
koxkortu zaizu mutila,
baina Afrikan ez omen dago
hemen aina marabila.
Lur urrutian ez dago ezer,
eta hemen gauza pila...
Hemen kanpotar sentitzen naiz ta
noa harbasoen bila.
Bikain aritu dira kantuan biak ere, tonalitate berean bakoitza bere kolorez, afinazio zuzenez eta testoak edertuz. Plazer bat belarriz elkorra ez den edonorentzat.
Orokorrean, saio entzungarria izan zen, Xumai eta Gilen maila apalagoan aritu baziren ere. Bainan gehien sufritu zuena, bertso eskolatik pasatakoa ez den Xan Alkat izan zen. Teknika, behar bada besteek adina landua ez badu ere, hizkuntzaz eta bertsokeraz bereziena da, bertakoena. Eta bere ironia gustokoa suertatu zait. Hor badugu bertsolari bat.
Bukatzeko, gaiak. Oso tradizionalak izateaz gain, prebisibleak (puntuari erantzuteko bat bereziki, garai bateko “lau oinak emanda" zirudiena, "Batetik Hegoa ta / bestetik Iparra" zioena), eta maskulinoak oso. Eta bertsolarien artean hainbeste neska ikusirik, ofiziotako zenbait desegokiak oso, planto egiteko modukoak.
Maialenek kartzelan kantatutakoak bai doinuz eta bai kantaeraz (amona Ixabel zendu berriari ) bereziko nituzke, berriz ere entzuteko gogoz utzi bainau:
Beti hurrun ikusten da
heriotzaren min hori
norbait galtzen dugunean
gelditzen gara hilzori.
Ez nuen asko espero
orain aste bat edo bi
orain inguruan ditut
gorpu, meza ta hilobi.
Udazkena iritsi da,
udazken gris bezain hori
gure etxean ez dira
hostoak soilik erori.
Nora joan zara, amona?
ta nork egin dizu tiro?
Nolatan joan zara horren
goxo eta emekiro?
Zergatik ezin dut zure
harnasik entzun berriro?
Eta non aurkituko dut
nik horrenbeste motibo?
Nahiz ta dudan saminaren
laztasuna gora igo
berak ez luke nahi eta
ez dut nigarrik egingo.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]