Herri kontsultaren aurkako debekuaren aurrean, Jaurlaritzako hirukoak eta Aralarrek protesta egin zuten joan den larunbatean, Hitza Hitz festa-aldarrikapen ekitaldia burutuz. Ezintasuna, zuhurtasuna eta kalkulu politikoan kudeatutako protestak ordezkatu zuen herri kontsulta. Ezintasuna, herri kontsultaren alde direnen eta Estatuaren arteko indar harremanaren arteko desorekaren ispilu izan delako. EAJk eta PSOEk Espainiako aurrekontuetan lortutako akordioaren izaerak erakusten du zuhurtasuna eta kalkulu politikoaren nondik norakoa. Jeltzaleen pragmatismoaren keinu indartsuenetakoa izan da PSOE eta EAJren arteko trukaketa berri hau; eta Josu Jon Imaz EBBren lehendakaritzara heldu izana eta transbertsalismoaren diskurtsoa ez zela kasualitatea adierazten du. Irudiak irudi, protestarako molde berria eta tinkotasunaren arteko desoreka oso agerikoa izan da Gernika eta Gasteiz sinbolikoki lotu dituen hitz multzoan.

2007ko irailean Ibarretxe lehendakariak, hitzaldi berehaldikoan, herri kontsultaren proiektua iragarri zuenetik honen alde eramandako ekimen andana ez da txantxetakoa izan. Horien artean azpimarragarriena Jose Luis Rodriguez Zapaterorekin itun berri bat bideratzeko egindako saioa, Loiolako aurre akordioak ere berriz mahai-gainera ateratzea ere ekarri zuena. Ibarretxe lehen lerroan, azken urtea herri kontsulta janzten jardun du Eusko Jaurlaritzak, erabaki eskubidean sinesten duen gizarte esparruaren eskuetan ilusio maila bat sortuz. Erabaki ahalmena gauzatu eta gatazkarekiko irtenbide gose diren sektore oso zabalen nahiak asetzetik urruti geratu da herri kontsultaren ekimena. Bat gehiago etsipenen zorroan biltzeko. Bat gehiago Estatua eta konstituzionalismoaren sendotasuna erakusteko.

Abertzaletasunaren krisiaz gero eta gehiago hitz egiten da azken boladan eta ez da arrazoirik falta hausnarketa horretan. Sisiforen ahaleginean behin eta berriz jarduteak aldapa are nekosoagoa egiten du, baina gainera harriari bultzaka ari direnen desadostasunek gorakoan arrakala sakonak sortzen badituzte...

Hortik urlia eta sandiaren deialdiak. Lekuaren sinbologiarekin norabidea ere finkatuz, ELAk Lizarra-Garaziren aldarri egin du ELBko nekazariek bultzatutako Merkatal Ganberatik. Ezker abertzaleak, jazarpenak uzten dizkion parentesi horietako bat baliatuz, Kursaaletik egin du independentziaren aldekoak biltzeko deia. Hirukoak eta Aralarrek, Hitza Hitz tartean, herri kontsultaren alde indarrak biltzera deitu dute, berau lehenago edo geroago gauzatuko delakoan. Eta EAk, hitz jolasekin nahiko ez antza, eta independentziaren aldeko bere aldarri tinkoa luzatu berri du Lizarratik.

Ez du ez hodeiertz samurrik abertzaletasunak. EAJren bi arima ohikoak lehian, alderdiaren lema eta etorkizuneko erronkak nola uztartu asma ezinean, batean batek ekimena hartuz eta hurrengoan besteak burua erakutsiz. Legez kanpoko ezker abertzalea biolentzia, errepresioa eta ilegalizazioaren gurpilean jiraka. Eta gainerako indar abertzaleak mugimendu soberanista eratzeko ohiko nahi eta ezinean.

Eskoziako SNPk kongresua egin zuen joan den asteburuan eta 2010erako independentziarako kontsulta egingo dutela berretsi du. Laborista eta kontserbadore britainiarrek irentsia dute egingo dela, eta independentziaren kontrako aurrekanpainan dira jada. Ondo da Zapaterori esatea ea han zergatik bai eta hemen ez, baina garrantzitsuena da erabaki eskubidearen aldeko indarrek galdera hori beren buruei egitea. Eta erantzuna ezin da biolentziaren estrategian bakarrik ezkutatu. Hori ere bai, baina ez hori bakarrik.

Urrats sendoagoekin ari da Patxi Lopez ,abertzaletasunaren zuloak agertu eta bere alternatibaren sendotasuna gizarteratuz. Tentuz eta beldurrik eragin nahi izan barik, Espainiako Legebiltzarrerako hauteskundeetan hurbildutakoak mantendu guran, sozialistek euskal gizartearen eraldaketaz predikatzen dituztenak benetakoak direla erakusteko gogoz. Kontrakoa izango zela bazirudien ere, Estatuak herri kontsultaren gaiari emandako danbateko irmoak bere proiektuaren –konstituzionalismoaren– sendotasuna erakusteko baliatzen ari da oraingoz.