Bizkaia lau haizetara
- Errotak eta antenak ikusten zaizkio Oizeri Bizkaiko hamaika txokotatik. Gailurrean, hamaika txoko horien xarmaz goza daiteke. Bizkaiko bihotzean gaude.
Bizkaiko balkoia deritzon begiralekutik gertu hartu dugu Oizerako bidea, Zugastieta eta Munitibar artean. Munitibarko noranzkoan kilometro batera dago Oizerako bidegurutzea, Ganbe auzotik 200 metrora. Seinalea dauka bideak; argi ibiliz gero, galbiderik ez! Erraz egiteko bidea da; aldapa gogorren bat edo beste duen pistari jarraitzea besterik ez dago. Baina ez da bakarra; Oizera igotzeko hamaika bide daude. Bizkaiko hainbat herri batzen dira Oizen magal zabaletan, eta guztietatik dago 1.024 metroko altueran dagoen tontorrera igotzeko aukera: Berriztik, Trabakuatik, Garaitik, Iurretatik, Maumatik...
Gero eta handiago ikusten dira Oiz gaineko errotak, baina haien ondora heltzean, orduantxe harritzen gara euren handitasunaz. Jarraitu dugun bidetik errotarik berrienen ondora helduko gara, San Kristobal ermitaren ondora. Baliteke autoren bat edo beste ikustea. Ingurune horretan lasai egon eta zertxobait jateko moduko mahaiak aurkituko ditugu. Iturri bat ere badago, San Kristobaletik hartu eta ezkerrerantz doan bidean. Ur fresko-freskoa dago bertan. Ingurunea aspalditik izan da alboko herri txikien topagune, eta oraindik ere, uztailaren 10ean, San Kristobal egunean, jaia izaten da Oizen, erromeria eta guzti.
Tontorrera heltzeko tartetxo bat geratzen da ermita ondotik, baina dagoeneko ia bertan gaude. Mungialdeko herritxoak, Zornotza, Lemoa eta Durangaldeko mendilerro ikusgarria ikus daitezke. Anboto parez pare, Durango eta Abadiño ikusiko ditugu.
Aurreraxeago dolmen bat dago, Joxemiel Barandiaranek aurkitutakoa. Errotekin egiten duen kontrastea ikusgarria da.
Errota erraldoien besteko inpresioa eragiten dute Oiz tontorreko antenek. Postontzien alboan, Lea-Artibaiko lurrak ikusten dira alde batetik, eta bestetik, Gipuzkoa eta Arabako mendi garaienak, Udalaitzez gain. Erroten bidea ez da hemen amaitzen. Bertatik jaitsi eta Trabakua gainerantz doan bidea ikusiko dugu.
Errotak baino askoz gehiago
Parke eolikoa ezarri zenetik mendi berezia da Oiz, eta errotak jarri aurretik ere berezia zen antenengatik. 1985ean antena horien kontra jota hegazkin batek istripua izan zuen, eta ordutik mendiaren memorian leku beltza hartu du istripu horrek. Gauza horiek guztiek esanguratsu eta ospetsu bihurtu dute mendia, onerako zein txarrerako, baina Oiz askoz lehenagotik da berezia inguruko biztanleentzat.
Anbotoko Marik bizilekuz aldatu eta Oizeko bidea hartzen zuela zioten antzinako euskaldunek. Gure arbasoentzat leku esanguratsua zen zalantza barik. Arinago San Kristobal ondoko dolmena aipatu dugu. Horrez gain, beste lau dolmen ere aurkitu dituzte Oiz inguruetan.
Bere altzoan hainbeste herri izanik, mendia erdigune eta bilgune izan da euskaldunentzat. Bertatik Gernikako Batzarretarako deiak egiten ziren: su handi bat pizten zen inguruko herrietatik ikusteko, eta adarrez egiten zen deia. Gaur eguneko trafiko eta zaratarik ez zen garai horietan, urrunetik entzuten zen Oizen deiadarra, Bizkaiko beste lau deiadar-mendienarekin batera.
Mendiaren bizkarrezurra diruditen errotak, antenak... Oiz ezagutu aurretik, itsusia dela pentsa dezake batek baino gehiagok. Baina behin gailurrera igota, Bizkaiko edertasunaz txunditzen da norbera.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]
Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]