Marru bi

Sasi-marrubia
Liztor eta erle burrundan, etxe aurreko belazeko malkar eta pendizetan zeharka-saiheska, jorraia eskuan, kardu ehizan nabil. Tupa gaineko buztin lurra da, luizigai aproposa, egutera eta artaldearen urte osoko bazkalekua. Lur mehea eta ardi-kaka, hots, nitrogeno gehitxo dituen sail bero eta lehorra. Kardu-leku aparta, bai alajaina. Eta kardu jendetik bada. Cirsium generoko astakardu eta kardu latzak nagusi: eriophorum, filipendulum, palustre, arvense eta vulgare espezieak behintzat badira. Hau da hau esposizioa! Berozalea izaki, honek ere alde du klima aldaketa. Azienda behar baino gehiago ibiltzen den tokietan izurrite larria da, eta pozoirik erabili nahi ez duenak asto karduzale amorratuak zaldaleak irabazten ikusi edo jorraia dantzatu beste aukerarik ez du. Etxeko astoa mendiaren beste aldeko itsas-bista ederrak dituen hegalean dabil, urteroko sexu-turismo bueltaxkan, eta haren arrantzen hotsera jorraia eta biok dantzatu behar.
 
Ez zahagi, ez zahato gabeko jorrai-dantzan ari naizela, maldan zeharka, gurdia irauli gabe zamatu eta eraman ahal izateko gurpil-zuloaren ertzean bi marrubi gorrimin. Eskua luzatzen eta alferrik ari nintzela jabetu naiz, berriz ere ziria sartu dit sasi-marrubi, Duchesnea indica, arraioak! Laster lehortu zaizkit ahoko urak! Marrubiaren bixkia da sasiko hau. Antza ikaragarria dute, hark zuria eta honek horia duten lorea izan ezik. Jatorri duen Asiako hegoaldetik XVII. mendean ekarria da, ur-aska eta lorategi ertzen apaingarri. Txingurriek eta txoriek zabaltzen dizkiote haziak eta XIX. mendearen amaierarako Europa osoan bertakotua zen. Fruitua marrubiaren oso berdina da, baina beste muturrekoa. Jateko txarra da, aho sabaian latza da eta liseriketa berotzen du. Dastatu eta ez duzu sekula ahaztuko. India eta Txina alde horietan sendabelar ezaguna dute. Azaleko txaplata edo enplastoan hemen berbena (Verbena officinalis) erabiltzen dugun tankeran eta bere ura hartuz, aldiz, gure pasmo-belarraren eran (Anagallis arvensis), gorputz osoa garbitzeko. Minbizi batzuei aurre egiteko beste landare batzuekin nahasian erabiltzen dute. HIESa eragiten duen GIB birusa astindu eta apaltzeko bere balizko kemenaz ikerketa bat baino gehiago burutzen ari da. Badaezpada ere, etxeko pendizean zaindu beharko dut...

Azkenak
2024-10-18 | ARGIA
Langile bat hil da Lizarran, biltegi batek eztanda egin ondoren

56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.


Beldurra espazio komun gisa

Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]


Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]


Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea
“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]


Zergatik daude Renfeko trenak inoiz baino grafiti gehiagorekin margotuta?

Garraio publikoaren zerbitzuaren gainbeheraren barruan, alde estetiko hutsa bada ere, ohikoa bilakatu da trenak margoturik ikustea eta, behingoagatik bada ere, ez da arrazoi ekonomiko hutsengatik, langileek azaldu dutenez.


2024-10-18 | Hala Bedi
Makroproiektuen aurkako manifestaziora deitu du Gasteizen Araba Bizirik!-ek, urriaren 26rako

“Araba ez dago salgai” eta “Makroproiekturik ez” lelopean egin dute deialdia. Urriaren 26an elkartuko dira 18:00etan “etekin pribatuak bermatzera” bideratuta dagoen eredu energetikoa eta “instituzioek jokatzen duten papera”... [+]


2024-10-18 | Urumeako Kronika
‘Hariak’ zinemaldia erresistentzia istorioen lekuko, azaroaren 7tik 17ra Hernanin

Aurtengoa hirugarren edizioa izango da, eta memoriaren gaia hartuko da ardatz, Kulturarteko Plaza Feministan.


2024-10-18 | Uriola.eus
Bazter Fest ospatuko dute Bilbon azaroaren 9an, protagonistak emakumeak diren hip-hop jaialdia

Azaroaren 9an, emakumeak protagonista diren hip-hop jaialdia ospatuko dute, 17:30etatik aurrera. Jaialdiak urtez urte hip-hop eta rap estiloetan ibilbide ezaguna duten emakume artistak bildu izan ditu.


Xamarrek ‘Orhipean, Gure Herria ezagutzen’ liburuaren edizio berria aurkeztu du

Gaur Donostian Orhipean, Gure Herria ezagutzen liburuaren edizio berria aurkeztu dute. Bertan Izan da egilea Xamar eta berarekin batera Antton Luku, Isabel Isazelaia eta Lander Majuelo.


Eguneraketa berriak daude