Gailurretan hegan

  • Itsasuko eliza ezagunaren sarreran Euskal Herriaren eskubideak aldarrikatzen dituen monolitoa dago. Izan ere, 1963ko Aberri Egunean Gernikako Arbolaren kimu bat landatu zuten inguru horretan. Baina bada gehiago, askoz gehiago: Itsasuk Lapurdiko mendigune erakargarrienetakoa ezkutatzen du Errolanen igarobide sonatutik harago...
Artzamendi
ArtzamendiGorka Azkarate
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Larrun mendia bada Lapurdiko mendirik ezagunena, Artzamendi (926 m) dugu, metro gutxigatik, garaiena. Larrun kostaldetik gertu zutitzen bada, Artzamendi herrialde honen eta Nafarroa Beherearen arteko mugan dago kokaturik. Mendi lerdena da oso Artzamendi, urrunetik ezagutzen dena; tamalez, bere lerdentasunagatik ez ezik bere gailurra estaltzen duten antena eta radar andanagatik ezaguna da halaber. Edozein kasutan, Lapurdiko barnealdearen gaineko talaia paregabea da. Itsasuko Laxia auzotik abiatzen den porlanezko pistari jarraituz gailurreraino igo daitekeen arren, ibilbide basatixeagoa aukeratuko dugu Artzamendiko tontorrera heltzeko.

Txangoa, beraz, Errobi ibai ederraren ertzean kokatzen den Laxia auzoan hasiko dugu, Errolanen pasabidea edo Atekagaitz izenez ezaguna den eta erdian zulo ikusgarria duen harritzarretik gertu. Pertsona bat igarotzeko adinakoa da, gutxi gorabehera, harria ebakitzen duen zuloa. Kondairaren arabera, Karlomagnok ezpatakada batez egin zuen zulo hori, bera eta bere gizonak bertatik igaro zitezen. Errealitatea, baina, beste bat da: Laxiako baserritarrek egin omen zuten zuloa, Itsasurako bidean oztopo saihestezina baitzen bide erdian paraturiko harri erraldoia.

Lapurdiko gailurra

Parajeaz gozatzeko ia denborarik gabe, bideak goranzko joera hartuko du berehala; ibilbideko lehenengo gailurra izango den Artzamendira igotzeko, ia 900 metroko gorabehera gainditu beharko dugu, haranaren sakonean kokatzen den Laxia auzotik abiatu garela kontuan hartuz. Aldapa gogorrenak Maldako muinora heldu artekoak dira agian (580 m), baina hortik gora ere izerdi dezente isuriko dugu, sekula amaituko ez dela dirudien azken aldats pikoa gainditu eta gailurreko eraikinak eta, batez ere, kupula zuria ikusteko aukera izan arte. Ikuspegia paregabea da norabide guztietan: Irubelakaskoa, Gorramendi, Alkurruntz, Iparla, Baigura, Mondarrain, Larrun, Auza, Saioa… Ezin konta ahala gailur. Irubelakaskoa piramide perfektuaren forma zorrotzek erakarriko dute gehien, agian, gure arreta.

Artzamendi atzean utzi eta Mehatzeko lepora jaitsiko gara jarraian, Iguzkimendiko maldari aurre egin baino lehen. GR-10 ibilbide luzearen –Pirinioak iparraldeko isurialdetik alderik alde zeharkatzen dituen ibilbide luzea– margo ikurrak jarraituz Aratxeko lepora (col des Veaux) gailur lerden hau saihestuz iristerik izango genuke, hala nahi izanez gero. Bidarrai eta Ainhoa artekoa osatzen du GR-10-ak inguruotan. Iguzkimendik (844 m) ikuspegi ederraz eskertuko digu, ordea, arnasa estutu izana. Gailurrean norabidea mendebalderantz okertu eta xenda argiegirik gabeko aldapa gogor batean behera egingo dugu, ostera GR-10 ibilbidearekin bat egin arte. Artzamendiko gailurreria utzita Mondarrainekoan sartzen ari gara, ibilbide zirkularraren eraztuna ixteko ahaleginean.
Errobi eta Sarrakaria ibaien arroen artean goititzen den mendigune berezi eta maitatua da Mondarrain; izena ematen dion gailur nagusiak (749 m) eta garaiera apalagoko Urreztik (693 m) osatzen duten gailurreriak eraitsitako gaztelu baten antza izan dezake urrunetik ikusiz gero. Mondarrain gailurrean erromatar garaiko gotorlekuaren aztarnekin egingo du topo ibiltariak. Kondairak dioenez, inguruko kobaren batean lamiek gorderiko urre pila bat dago oraindik.

Aratxeko lepoa atzean utzi, Estebanen borda inguratu eta Gorospileko lepora eramango gaituen maldatik igoko gara patxadaz. Mondarraineko aldapei aurre egin baino lehen, Gorospileko ertza zeharkatzen duen xenda ederrari jarraituz izen bereko hiru tontortxoak gaindituko ditugu (garaienak 702 m). Zuharreteako lepora jaitsi eta Urreztiko gailurrera igoko gara lehenik, Mondarrain gertu dagoela adierazten duena. Izan ere, Urreztiko gailurrean dauden monolitoek Mondarraineko gotorlekuaren antz eta parekotasun handia dute. Zenbait harritzar inguratu eta gailurreriari jarraituz, erraz helduko gara Mondarrainen oinera bertara, eta ahalegin handirik egin beharrik gabe poltsikoratuko dugu gailurra.

Artzamendin gertatu moduan, ikuspegi paregabeaz gozatu ahal izango dugu hemendik ere; Irubelakaskoaren lerdentasuna orain parean dugun Artzamendik ezkutatuko digu ordea. Txangoa borobiltzeko Ezkondrai muinoa gainditu, Legarreko lepoan norabidea aldatu eta atzera Laxiara jaistea baino ez zaigu geratuko, Lapurdin egin daitekeen mendi ibilbide ederrenetako bati akabera emateko.

Azkenak
2025-03-21 | Axier Lopez
‘Pikoletoak’ ere Euskal Herrian euskaraz

Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.


Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakadak hil zuen

Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakada baten ondorioz hil zela da Eusko Jaurlaritzako Poliziaren Biktimen Balorazio Batzordeak atera duen ondorioa, Berria-k jakinarazi duenez. Orain arte, Ertzaintzak beti egin dio uko bertsio horri, eta Rosa Zarra berak zuen gaixotasunaren ondorioz... [+]


Oier Sanjurjo
“D eredua bultzatzen eta ikastolen nortasuna zabaltzen ahaleginduko naiz”

Nafarroako Ikastolen Elkarteak lehendakari berria du. Oier Sanjurjok hartu dio lekukoa Elena Zabaleta Andresenari.  Beste zazpi kide izanen ditu alboan Sanjurjok.


2025-03-21 | ARGIA
Ertzainen %20ak eta udaltzainen %30ak ez dute euskara-eskakizunik azken deialdian

ELA sindikatuak azaldu duenez, azken Lan Eskaintza Publikoaren oinarrien arabera, Ertzaintzarako eskainitako lanpostuen %20ak eta Udaltzaingoaren %30ak ez daukate euskara-eskakizunik. Gasteizen, adibidez, udaltzain-lanpostuen erdietan, 24tan, ez dago euskara-eskakizunik.


Donostiako Birunda gune autogestionatua “ilegalki” hustu dute

Ustez, lokalaren jabetza eskuratu dutenek bidali dituzte sarrailagileak sarraila aldatzera; Ertzaintzak babestuta aritu dira hori egiten. Birundak epaiketa bat irabazi du duela gutxi.


Inoren Ero Ni + Lisabö
Eta eromenaren lorratzetan dantzatu ginen

Inoren Ero Ni + Lisabö
Noiz: martxoaren 14an.
Non: Gasteizko Jimmy Jazz aretoan.

----------------------------------------------------

Izotz-arriskuaren seinalea autoko pantailatxoan. Urkiola, bere mendilerro eta baso. Kontzertuetara bideko ohiko errituala: Inoren... [+]


2025-03-21 | Euskal Irratiak
Iparraldeko euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea galduko du

Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]


2025-03-21 | Elhuyar
Autismoak: normaltasuna zabaltzeko aukera bat

Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.


Euskal Herriko Filosofia Zaleen Sarea eratzeko prozesua abian da

Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute. 


Duero ibaitik gora otsoa berriz ehizatzea onartu du Espainiako Kongresuak

PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.


Burlatako gaztetxearen aldeko protesta amaitutzat eman dute Gazte Asanbladako kideek

Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]


Etxegabetzeetara ohitu zaitezke, baina egon, badaude

Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]


Eguneraketa berriak daude