Gero garo

Eskoziako 'kilt'ak
Eskoziako 'kilt'ak
Dagoenerako, datorkien bolada onari usaina hartua izango diote. Honez gero milaka ehunka hamaika kolonizazio amarru eta azpijoko prest izango dituzte. Gero ere garotik izan dadin.

Bazka ez izateko pozoia garatzeak iraun, bizi eta hedatze bidea eman dio gure garo arruntari, Pteridium aquilinum. Lurpean dituen zuztar lodikoteak gizendu eta etengabe luzatu eta luzatu. Zuztarra luzatu eta landare berri bat sortu eta zuztarra luzatu eta landare berri bat sortu... Duela milaka urte bizi zen landare bera da egungoa, berbera, klona. ADN eta adimen bera ditu. Liluragarria da garo honen hazi eta hedatzeko artea. Makulu eran zabaltzen dituen orriaren muturra eta, batik bat, zuztarrarenaren formak zutabe joniarren kapitelen inspirazio iturri omen... Beste erabilera ugarien artean tori bitxia: Eskoziako klanetako gonagai tartanari eta Ipar Ameriketako indioek bere ehunei kolorea emateko, berdea, horia, marroia, beltza... gordinik edo irakinda maneiatzearen arabera.

The Independent egunkariko ingurumen editoreak, Geoffrey Leanek, idatzi duenez, oraintsu argitara eman eta pantailaz pantaila dabiltzan ikerketa baten ondorioak harrigarriak dira, eta zurtu naiz. Harri eta zur. Loreek bere usaina zabaltzeko zailtasun gero eta agerikoagoak dituzte. Loreen usainak harrapatzen duen distantzia ikaragarri mozten du kutsadurak, nonbait. Naturako prozesu oinarrizkoenetako bat, landareen ugalketa, arriskuan omen: intsektuak ezin erakarri, loreak ez du fruiturik emango eta fruiturik gabe gosea datorkigu guri. Ezer txarrik ezean kilometrotik harantz erleek erraz adituko luketen usaina 300 metrora hartu ezinik dabiltzala dio Virginiako Unibertsitatean burututako lanak. Loretzak osatzeko erabiltzen den dragoi-muturra (Antirrhinum majus) izan dute gaia. Ez da zaila kontrario gogorrena zein zuten asmatzea: automobilen kea. Harago doa, ordea, kutsaduraren kiratsa. Ameriketan batik bat, baina mundu osoan, ezin konta ahala akabatzen ari diren eultzeak, gizakion elikaduran behar beharrezkoak diren erle-eultzeak, usain-kirats borroka honen ondorioz galtzen ari ote diren ba...

Bolada datorkiela garoei. Ugaltzeko lore beharrik ez hauek...

Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Montanako (AEB) Auzitegi Nagusiko epaile anderea... euskaraz

Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.


2025-01-16 | Leire Ibar
Osakidetzako zuzendari ohi Mikel Sánchezek Mutualiarekin fitxatu du

Sánchez, 2019tik 2024ra Plangintza, Antolamendu eta Ebaluazio Sanitarioko zuzendaria izan zena, azaroan hasi zen Mutualia enpresako mediku-zuzendari gisa. 2024ko udan kargua utzi eta hiru hilabete eskasera egin zuen jauzia enpresa pribatura, Jaurlaritzaren oniritziarekin.


Eguneraketa berriak daude