Psikoanalisia
- Iragan pertsonala interpretatzeko metodoa da psikoanalisia. Introspekzioa lantzen duena. Norberaren historia eta istorioen kutxa beltza irekitzeko giltza. Hala diote gehienek Freuden ekarpen famatuari buruz hitz egitean. Garunen pertza surtan jarri eta bertako salda platerera ateratzea da psikoanalisia, hitz lautan esanda.
Iraganari itsatsita malenkoniatsuki, egunerokotasun kontsumistari atxikirik eta etorkizunaren utopian lozorrotuta ikusten duzu jendea, ikusten gaituzu. Gure burua apalategi hiru hankako horretan zelan egokitzen den jakin nahi duzu.
Voyeur xamar, lagunak biluztu guran zabiltza. Buruari atzera eragin diot eta zaldi dotorearen gainean ikusi zaitut. Turin-en jantzi berriak hartuta. Bordeletik behera zatoz, Senpereko gaztelua jomugan.
Penitentzia xamurraren peskizan, hasieran bertan aitortuko dizut dena: oraina da erreala den bakarra; ametsa, beste guztia.
* * *
Buruaren zirrikituetan baizik ez du iraganak bizilekua aurkitzen. Inpresioak dira oroitzapena eta gomuta: dagerrotipoak. Mundu erreala, argazki-kameratik at dago, eta inpresio bat, isla bat uzten du kanpoalde erreal horrek zilarrezko plakan, argazkiaren oinarri izango den plakan.
Denok, gutako bakoitza nonbaitetik gatozela dioen maxima hori egia da, egia saindua. Ondotxo daki hori baita Freuden sofak berak ere. Baina egia burutua da iragana. Finitua. Buruan baizik ez dago.
Adibidez: “Atzo larrua jo nuen, gaur pozik nago”. Gaurko pozak bizi nau, ez atzoko isurketak. Kausalitate-harremana aurki lezake norbaitek koma eta alboratze linguistiko horretan, ez du zertan. Ez derrigor.
Etorkizuna bera ere, ametsa baizik ez da. Garunaren ekoizpena da etorkizuna. Ez duzu hura atxikiko. Astoari jarritako azenarioa baita etorkizuna deitzen diogun hori: hurbildu orduko, urrunago dago. Eta, atzemanez gero, jada ez dago begien aurrean, akabo etorkizuna, oraina bihurtu da kimera berriz ere. Iraultzak, horregatik bihurtzen dira diktadura.
Erloju ero xamar baten menpekoak dira nola iragana ala etorkizuna. Inoiz ez dakizu ordulariari korda emateak zertarako balio behar duen, eguzkiak bere abia baitu, nola zainetako odol gorriak berak ere.
Halere, ez duzu bakerik izango baldin eta saiatzen ez bazara metatzen makinaria suitzar perfektu horren baitan zure indar potentzial osoa: “Astirik ez dut, egin nahi dudan guztia egiteko” –esan ohi dugu, denboraren goma nahi genukeen beste luzatzen ez denean.
* * *
Orainean dago giltza. Nola definitzen dugun hori, nahiz nola adosten dugun. Edo, nahiago bada, orainen definizioak, zeren oraina ez baita bakarra. Nork berea du. Eta denak dira orain.
Kodetze-unean gertatzen direnak hartu ohi dira orainaldikotzat. Inori paradoxikoa iruditzen bazaio ere, oraina ez da sinkronizatua, ez gizakientzat ezta erkidegoentzat ere.
Avant la letre izaten dira lagun batzuk, letraren aurrekoak, aitzindariak, bidegileak. Itzuli arrunt batetik zatozenean aurkitzen dituzun erromes galgatuak dira beste batzuk, azken-putzak. Baina, denek bizi dute beren unea, kreazioaren lehena balitz bezala.
Tempoa da arazoa, denbora barik. Erritmoa. Ad livitum bizi dugulako.
Adokinen azpian, hondartza dago gordeta. Nik ere preziatzen ditut ametsak.
Ireki dezagun ortzien kutxa, iragana, oraina ala etorkizuna… zer dugu Maiatzaren Lehena?
Gergely Gulyas Hungariako Presidentetza ministroak eman du erabakiaren berri, Hagako auzitegiak atxilotze agindua ezarrita dion Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa herrialdera heldu den egun berean. Israelgo armadak Gazako eremu gehiago hartzeko asmoa duela... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoko irakasleek urtarrilean abiaturiko greba zikloaren bigarren kolpea amaitu eta biharamunean deitu du bilera Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak. Begoña Pedrosa sailburuak adierazi du "akordio bat lortzeko nahia"... [+]
Bilboko Guggenheimeko museoaren kanpoaldean bildu dira plataformako kideak, bertan zuelako bere lehen agerraldi publikoa Bilboko Guggenheim Museoko zuzendari berri Miren Arzallusek. Landuko dituen ildoez hitz egiteko "goizegi" dela adierazi du Arzallusek, nahiz eta... [+]
Behatokiak Hizkuntza Eskubideen Egoera 2024 txostena aurkeztu du. Herritarrek helarazitako gertakarien bilduma aztertuta, ondorioztatu dute 2024an egoerak ez duela hobera egin, eta gainera, kexak jaso dituzten hainbat entitateren eskutik urraketak iraunarazteko jarrera sumatu... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Mundu osoarentzat %10eko muga-zerga globala inposatuko du Donald Trumpen administrazioak, eta hainbat herrialderen inportazioak are gehiago zergapetuko ditu, tartean Txinakoak (%34) eta EBkoak (%20). Baina Hegoalde Globaleko herrialdeak izango dira kaltetuenak: Lesoto (%50),... [+]
Heriotza-zigorra eskatzeko argudio gisa, "indarkeria politikoko ekintza" izan zela adierazi du AEBetako Fiskal Nagusiak.
Palestinarekin Elkartasuna plataformaren ekimenez, txirrindularitzarekin lotura duten 70 bat pertsonak eskatu dute talde sionistak ez dezala txapelketan parte hartu, eta lortu dute.
Zedarriak enpresari taldeak armagintza sustatzera deitzeak eta Jaurlaritzak horrekin bat egiteak "haserrea" sortu diela diote sinatzaileek. Mundu mailako egoera "inoiz baino larriagoa" dela uste dute, eta "Euskal Herriaren etorkizuna oztopa dezakeen... [+]
Ion Aranburu koma egoeran eta ZIUan ingresatuta egon zen hainbat astez, erasoaren ondorioz.
Lekukotasunak, autopsia txostenak eta atxiloaldian izenpeturiko adierazpenak bildu ditu The Independent komunikabide britainiarrak. 2023ko urriaren 7az geroztik 70 palestinarrek dute bizia galdu Israelgo presondegietan. Palestinar presoen alde dabilen Addameer elkartearen... [+]
Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]