Sabino Arana Goiri: heroi ala gaizkile?

  • Jurgi Kintana Goiriena ::Sabino Arana Goiri Euzkadiren aita

    Elkar

    orrialdeak ::164

    prezioa ::11.50€

Sabino Arana Goiri Euzkadiren aita
Sabino Arana Goiri Euzkadiren aita
Oso urte gutxian –38 baino ez zituen zendu zenean– Sabino Arana Goirik ideologia berri bat, alderdi bat, jarraitzaile talde bat, kultur eredu bat eta nazio sinboliko bat eraiki zituen, Jurgi Kintana Goirienak Sabino Arana Goiri Euzkadiren aita (1865-1903) biografian jasotzen duenaren arabera. Bilbon sortutako historialariak azpimarratu du aztertzen den edozein pertsona zuzen baloratuko bada, bizi izan zen munduan kokatu beharra dagoela. Horrela ikusita, Arana Goiri ez zen zerutik jaitsitako salbatzailea izan, ezta infernutik irtendako piztia ere. Jainkoa, arraza, hizkuntza, foruak eta historia izan zituen gogoeta-gai bereziki. Fededun erabatekoa izan zen, katoliko integrista. Sabinorentzat, Euzkadiren independentziak helburu erlijioso goren bat ahalbidetuko zuen: euskal herritarren salbazioa. Arrazari buruz zituen ideiak, esate baterako, garaiko Europan guztiz ohikoak ziren. Berarentzat herrialde guztiak jatorrizko biztanleenak ziren, berdin euskaldunak izan edo zuluak. Gizon idealista bezain intransigentea, hizkuntza batez ere arraza babesteko nahi zuen, ez hainbeste funtzio komunikatiborako, eta hortik euskal hizkuntzalariekin izan zituen talkak.
Jurgi Kintana Goiriena
«Pertsonaia osorik, jaio zenetik hil arte aztertzen saiatu naiz»

Nor genuen Sabino Arana Goiri?


Garai batean, Jesukristoren mailan jartzeraino goratu zuten bere jarraitzaileek. Gaur egun, aurkariek bortizki gaitzesten dute, are Hitlerrekin parekatzeraino. Pertsonaia ospetsua da, dudarik gabe. Euskal nazionalismoaren ideologoa, EAJren sortzailea, euskararen arauemailea, ikurrinaren asmatzailea, antiespainolista gogorra, abertzale sakrifikatua... Berebiziko eragina izan du gure historia hurbilean. Baina polemikoa ere bada.

Ez al da Aranaz nahikoa idatzi? Beharrezkoa al zen zure lan hau?


Arana Goiriren bizitzaz idatzi diren obra aipagarri guztiak erdaraz egin dira. Euskaraz egon badaude hari buruzko zenbait ikerketa on, baina arlo jakinen ingurukoak: filologikoak, pentsamendu politikoaren eremukoak, edota euskalgintzari lotuak. Propioki Arana Goiriren bizitza osotasunean kontatzea falta zen. Mikel Atxagak egina du saio labur bat, eta Joseba Agirreazkuenagak ikerketa jakingarria egin du bere azken urteei buruz. Baina sintesi lana egiteke zegoen. Pertsonaia osorik, jaio zenetik hil arte aztertzea. Bere jarduera publikoa erakustea, baita arlo pribatua ere. Horixe saiatu naiz ni egiten.

Zein da bere arlorik esanguratsuena?


Ez da erraza bere ideologia laburbiltzea. Erlijioa, arraza, euskara, foruak, historia... aski modu konplexuan landu eta uztartu zituen. Nolanahi ere, euskal populua subjektu politiko bihurtu zuen. Bere teoriek mugak eta gabeziak izan arren, inork baino argiago aldarrikatu zuen euskal nazioaren burujabe izateko eskubidea. Horixe da bere ekarpen nagusia.

Azkenak
Nafarroan chemsex-ari erantzun koordinatu bat emateko baliabideen eta agenteen beharra mintzagai

Sare Elkarteak antolaturik chemsex fenomeno soziokulturalaren inguruan mintzatzeko jardunaldiak antolatu dituzte Iruñean.


Angel Berruetaren omenez plaka jarriko du Iruñeko Udalak

Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]


2024-10-11 | Gedar
Ertzainek kamerak eramango dituzte gainean azarotik aurrera

Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburu Bingen Zupiriak asteazkenean jakinarazi zuen: azarotik aurrera, bideo-kamerak eramango dituzte soinean ertzainek. Ohikoa da poliziek, inolako disimulurik gabe, kamerak eskuan hartu eta interbentzioren batean gertatzen ari dena grabatzea;... [+]


2024-10-11 | Usurbilgo Noaua
1936ko gerraren oroimenean barneratzen laguntzen duen ibilbidea prest dute Usurbilen

"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.


2024-10-11 | Sustatu
Nostalgia baino gehiago: Son Goku euskaraz hasi zenekoa

Joan den astean bete ziren 35 urte Son Gokuk euskaraz lehen aldiz egin zuenekoa. 1989ko urriaren 4an izan zen ETB1n Dragoi Bola ematen hasi zirela (1984an abiatu zen anime hau Japonian) eta hura gogoratzeko ekitaldia egingo da Donostian urriaren 20an, igandearekin, lehenbiziko... [+]


2024-10-11 | Uriola.eus
Ezkutuan dagoena pantailetara ekarriko du Bilboko “Film Sozialak” Zinema Ikusezinaren Nazioarteko Jaialdiak

Urriaren 10etik 17ra garrantzi eta gaurkotasun handiko gai sozialen inguruko hausnarketa era kontzientzia kritikoa sustatzen duten 81 film erakutsiko ditu Bilbon Zinema Ikusezinak. “KDC” (Kultura, Komunikazioa eta Garapena) Garapenerako Gobernuz Kanpoko Erakundeak... [+]


Astrabuduak Josu Murueta eta Anton Fernandez gogoratuko ditu, haien hilketaren 55. urteurrenean

Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.


EBko zigorren bateratzeak 45 euskal presori eragingo die

Zalapartak zalaparta, eta Espainiako Senatua gainditu ondoren, Europako zigorrak bateratzeko lege aldaketak aurrera jarraituko du. Horrela, 2008an zigorrak bateratzeko Europak onartutako zuzentarauari Espainiak 2014an jarritako salbuespena desagertuko da, eta horrek 45 euskal... [+]


2024-10-10 | Leire Ibar
BIDEOA | Tuterako Osborne zezena bota du Ernaik, Euskal Herrian geratzen den azkena

"Espainolismoa goratzen duen sinbolorik" ez dutela nahi adierazi dute antolakundeko kideek. Euskal Herri antifaxista aldarrikatzeko ekintza izan da Nafarroan gelditzen zen azkenengo zezena botatzea, ekintza zuzenaren bideoa zabaltzearekin batera.  


2024-10-10 | Leire Ibar
Justizia Administrazioan ea hizkuntza eskubideak errespetatzen diren aztertzeko EH Bilduk eginiko proposamena atzera bota dute

Ostegun honetan, Gasteizko Parlamentuan, “Justiziaren euskalduntzean aurrera egitea” eskatzen duen zuzenketa onartu dute EAJ eta PSEk, baina ez dute neurri zehatzik proposatu EH Bilduk salatu duenez.


Proiektu eraldatzaileen bilgune izango da Oiartzun hiru egunez, burujabetzak eta trantsizio ekosoziala ardatz

Urriaren 17tik 19ra Burujabetzak izeneko jardunaldiak antolatu dituzte Oiartzun Burujabek eta Udalbiltzak. Tokiko esperientzia eraldatzaileak ezagutzeaz gain, Gironako alkate Lluc Salellasek eta CUPeko parlamentari-ohi Mireia Vehík ere parte hartuko dute hitzaldi banatan.


2024-10-10 | Julene Flamarique
Kayle Villarren hilketa salatzeko elkarretaratzeak deitu ditu Mugimendu Feministak

Gizonak asteazkeneko goizaldean erail zuen Kayle Villar Pons arma zuri batekin. Bularrean hainbat labankada eman ostean Kayle ospitalean hil zen. Mugimendu feministak elkarretaratzea deitu eta aurten Euskal Herrian indarkeria matxistak bost emakume erail dituela gogorarazi du.


2024-10-10 | Julene Flamarique
Arrasateko Eroskitik eta Alcampotik produktu israeldarrak kentzea lortu dute, orain Lidl eta BM-n gauza bera nahi dute

Herriko supermerkatuetan salgai dituzten produktu eta saltokiei eskatu diete Israelen ekoitzitako produktuak saltzeari uztea: Arrasateko Eroskik eta Alcampok eskaria onartu dute; Lidl eta BMk ez. Elkarretaratzea egingo dute ostiral honetan Lidl supermerkatu aurrean.


Europako legea bete eta degradatutako natur guneak leheneratzea eskatu diote Jaurlaritzari

Europar Batasunak abuztuan onartutako araudi baten arabera, 2030erako degradaturiko eremuen %20 lehengo egoerara itzularazi behar da. Hori dela-eta, hainbat eragilek Jaurlaritza, natura leheneratu orain dokumentua sortu dute, eta asteazken honetan aurkeztu dute publikoki... [+]


2024-10-10 | iametza
Datuen kudeaketa lokalari buruz gehiago jakiteko aukera eskainiko du Euskarabildua jardunaldiak

Maider Likona informatikariak gidatutako solasaldi baten bidez, Alexis Guirlé Izarralde taldeko zuzendariak eta Xabier Garmendia Abaila kooperatibako kideak datu zentro lokalak eskaintzen dituzten euren proiektuei buruz hitz egingo dute. Era berean, datuen kudeaketa... [+]


Eguneraketa berriak daude