Espainiako Parlamentua, aspaldiko lantokia
- Gaur bezala atzo, Espainiako Parlamentua ez da etxe arrotza izan euskaldunentzat. Unibertsitateko ikerle talde batek 1876-1939 artean hautetsi izan ziren 317 pertsonaz osatutako biografia hiztegia egin du Europako tradizio historiografikoan inspiratuta.
Biografia hiztegiek tradizio luzea dute Europan. Estreinakoz Erresuma Batuan osatu zen (The Biographia Britanica...) eta XIX. mendeko Estatu liberalen bultzadaz gainerako herrialdeetan. Frantzian 1933an hasi eta oraindik ez dute bukatu; Espainian, berriz, hasi berriak dira zeregin horretan. Esan liteke bere historia zaintzen duen herri orok sustatu behar lukeela horrelako ondarea. Zentzu horretan, Euskal Herriko parlamentarien hiztegia aurrerapauso itzela da.
Errestaurazio mugatutik errepublika askera
Borboiak Espainiako tronora itzuli zirenean monarkia parlamentarioari hasiera eman zitzaion, 1876ko konstituzioarekin. Diputatuen hautaketa mugatua zen, edonork ezin zuen botoa eman eta hautetsi izateko ere baldintza zorrotzak zeuden –diputatuek ez zuten soldatarik jasotzen, hortik lehenengo traba herritar soilarentzat–. Gainera, 1890 eta 1907ko legeek sistema “kazikista” ziurtatu zuten. Probintziak barruti ezberdinetan osatuta zeuden eta korrelazio politikoaren arabera, agintari liberalek interesatzen zitzaizkien barrutiak sortu zituzten –karlistei kalte egiteko, besteak beste–.
1931n Errepublika ezarri zenean aldaketa ugari egon zen: herriaren subiranotasuna, sufragio unibertsala, “klientelismo” edo itzalkeriarekin akabatzeko neurriak... Baina hori guztia Francok boterea hartzean bertan behera geratu zen.
Atik Zra, lehen eskuko iturriak
Horrelako ikerlan erraldoi baten printzipio nagusienetakoa da lehen eskuko iturriak erabiltzea. Hiztegiaren egileek Espainia eta Euskal Herriko artxibo asko arakatu dituzte –Kongresuko eta Senatuko artxiboak ezinbestean–, eta bibliografia eta hemerografia ugari ere erabili dute Euskal Herriko hautetsien bizitza miatzeko.
Dato, Agirre, Oriol, Irujo, Oreja... Abizen ezagunak daude ikertutako pertsonaien artean. Kuriositate bat: Diputatu bakoitza 2’35 alditan izan zen aukeratua bataz beste, hau da, errepikatu egin zutela. Madrilgo eltzekoa gustatu egin zitzaien antza!
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.