Duela hogeita lau urte, hainbat lekutatik iritsitako irratigile talde batek Montrealen (Kanada) egin zuen bileran, irrati komunitarioak batuko zituen nazioarteko elkartea gorpuzten hasi zen. 1986an, mugimendu hura AMARC bilakatu zen, hau da, egun ia 110 herrialdetan 3.000 irrati komunitario biltzen dituen elkartea, tartean Bilboko Tas Tas Irrati Librea eta Hendaiako (Lapurdi) Antxeta Irratia. Elkarlana eta lankidetza oinarri, irrati parte-hartzaileak garatzea dauka helburu.
 
Zer da, baina, irrati komunitarioa? José Ignacio López Vigil kubatarrak hala definitu du Irratigile sutsuen premiazko eskuliburuan: “Irrati batek hiritarren parte-hartzea bultzatzen badu eta bere interesak defendatzen baditu; eguneroko arazoak konpontzeko lagungarria bada; irratsaioetan ideia guztiak eztabaidan badaude eta iritzi oro errespetatzen bada; merkataritza homogeneizatzearen kontra eta kultur aniztasunaren alde egiten badu; emakumea informazioaren protagonista (eta ez apaingarri) bada; inongo diktadurarik onartzen ez bada (ezta konpainia handiek inposaturiko musikarena ere); denon hitza airean badabil, bazterkeriarik eta zentsurarik gabe: horixe bera da irrati komunitarioa”. Diruaren eta propagandaren logikatik at, gizartearen mesederako lan politikoa egiten dute: demokraziaren oinarriak zabaltzea eta adostasunak sortzea dute xede; komunitatea eraiki nahi dute.
 
AMARC-Afrikaren koordinatzaile nagusi Omar Mamadou senegaldarrak labur azaldu digu irrati komunitarioek Afrikako politikekin duten lotura: “Irrati hauek oso garatuta daude, Hegoafrikan eta frantses koloniak izan ziren estatuetan (Benin, Senegal) sistema demokratikoak daudelako. Eta, Hegoafrikan gertatu bezala demokrazia heltzerakoan lagungarriak izan ziren heinean, egun ere lagungarriak dira gobernuek euren asmo berriak jendartean zabaltzeko”. Urteak eman ditu Mamadouk Beningo irrati komunitarioak koordinatzen. Hirurogei daude denera eta gobernua beste hainbeste baimen emateko prest dago. Afrikako beste zonaldeez berba egiterakoan ordea, serio jarri da Mamadou: “Militarrek gobernaturiko Nigerian, edota gabezi demokratiko asko dauden Magreben irratien beldur dira gobernuak. Hala ere, iaz Amannen egin genuen batzarrean estatu horietan herri irratigintza garatzeko konpromisoa hartu genuen, eta horretan ari gara”.
 
Asiari dagokionez, AMARCek 2003an Nepalen egin zuen zortzigarren batzar nagusia Asian sekula egindako herri irratien topaketarik handiena izan zen. Ekialde Hurbilean, Asian eta Ozeano Barean irrati komunitarioak garatzeko abiapuntua izan zen batzarra, eta euren aburuz, Afganistango edo Birmaniako gatazkak askatzeko baliogarriak izan daitezke.
 
Ameriketan, erregimen berrien proiektuak zabaltzeko ez ezik, komunitateentzat ezinbestekoak diren zerbitzuak (hezkuntza, osasuna eta halakoak) ahalbidetzeko ere balio dute irrati hauek. Mila irrati komunitario inguru daude Latinoamerikan. Dena dela, Gustavo Gómez uruguaiarrak adierazi duenez, ezin dira irrati komunitariotzat hartu azken urte hauetan nonahi agertu diren irrati erlijiosoak: “Ez dugu esan nahi ezin dela erlijioaz edota politikaz berbarik egin, bizitzaren zati direlako, baina helburu bakarra proselitismoa badute (eta horrela da), irrati horiek ez dira komunitarioak”. Gómezen aburuz justizia eta askatasuna xede dituztenak dira zinezko irrati komunitarioak. Pía Matta txiletarra Latinoamerikako AMARCen presidentea dugu; berak azaldu digu zonaldeko irratien egoera zelakoa den: “Mota askotako irratiak daude, handiak eta txikiak, txarto eta ondo kudeatuak, proiektu politikoa ondo zehaztua dutenak eta oso garatuta ez dutenak. Hala ere, bidea zelan egin, sarea zelan eraiki jakin dugu. Gaur egun, hedabideen inguruko legedia aztertzen ari gara, hainbat elementu zaharkituta daudelako: hala nola baimenen banaketak edota esparru elektromagnetikoan sartzeko baldintzak. Ez dugu hedabideak gobernuen edota konpainia handien menpe egotea nahi, eta jarduteko eskubide osoa nahi dugu”. Uruguaiko legebiltzarrean eztabaidatzen ari diren lege berria eredugarria dela uste du Mattak: “Legeak hirutan banatzen du hedabideen arloa (pribatua, publikoa eta komunitarioa) eta irrati komunitarioena ez dago baztertua”.
 
Europan ere, uhinetara ateratzeko legediek ezartzen dituzten zailtasunak dira irrati komunitarioen oztopo nagusia. Hego Euskal Herriari dagokionez, Espainiako Gobernuaren Ikus-entzunezko Lege Orokorrari eta FMko irratientzako frekuentzia banaketei aurre egitea da asmoa. Herbehereetako eta Frantziako Estatuko legediak aurrerakoienak diren arren, han ere txakurrak oinutsik: Hendaiako Antxeta irratiko Agustin Hernanek salatu du Frantzian baimenak ematerakoan dagoen irizpide falta: “Ez dakigu baimena zergatik ematen dioten Parisko irrati komertzial bati, Baionan bertan hiru herri egitasmo egonda. Lobbyen eragina nabaria da”. Beharrezkoa da, beraz, Europan ere koordinazioari eustea. Momentu hauetan, AMARC-Europa birjaiotze prozesuan dago; elkar ulertze arazoak eta gabezi teknikoak medio elkartea desagertzera iritsi baitzen. AMARC-Europako presidente eta Radio Vallecaseko partaide historikoak, Mariano Sánchezek, deialdia luzatu du: “Lau urte ditugu inoiz bazkideak izan direnak AMARC-Europa berpiztera anima daitezen, egungo egoera zailak horren premia dauka. Legedi bakan batzuk aurrerakoiak diren arren, murriztaileak dira ia gehienak”. Gainera, bigarren erronka garrantzitsua ere badu AMARCek: teknologia berriei esker jaiotako beste herri hedabideekin elkarlana bultzatzea. Gizartearen ahotsa izan nahian lanean jarraitzeko indarra behintzat ez dute galdu.