Wallace Stevens saria AEBetako poesia sari garrantzitsuenetakoa da. Ameriketako poeten akademiak (Academy of American Poets) antolatzen du urtero eta bizirik den eta ingelesez idazten duen poeta bati ematen zaio. 1994an antolatu zen lehenengo aldiz eta irabazleak 100.000 dolar (67.000 euro baino gehiago) eskuratzen ditu, mundu osoko poesiazko ordainsari handienetakoa. Irabazleen artean egungo AEBetako poeta handienetakoak daude: John Ashbery, Gerald Stern eta Michael Palmer adibidez. 2007ko saria Charles Simicek jaso du.

Belgraden (gaur egungo Serbian) jaio zen 1938. urtean eta bere gaztaroa Jugoslavian igaro izanagatik, 1954. urtean Chicagora aldatu zen bere familiarekin batera. New Yorkeko Unibertsitatean ikasi eta gero, poesia idazteari ekin zion, eta poesiaren inguruko hausnarketa teorikora ere lerratu zen. Gaur egun New Hampshireko Unibertsitateko irakasle emeritua da eta poesiaren gaineko zenbait saiakera publikatu ditu. Gainera, Paris Review aldizkari ospetsuko editorea da eta poesia itzulpen ugari publikatu ditu.

Simicen poesia

Baina ezer baino lehen, egungo poeta estimatuenetakoa da Charles Simic. Ingelesez idazten du, bere ama-hizkuntza ez den hizkuntza batean alegia, eta bere hizkuntza poetikoarekin duen erdi-zeharkako erlazio horri esker, hizkuntzaren mugetaraino ailegatzea lortu du, zenbait kritikoren aburuz. Honetaz gain, sarritan eguneroko berba eta esaerak testuinguruz aldatuta ematen ditu, objektu eta egoera arruntenak arrotz bihurtuz. Horixe ikus dezakegu sardexka bati buruzko poeman –ikusi goiko koadroko Sardexka–, adibidez. Bestetik, ezagutza Simicen poesiako gai errepikaria da, orobat, eta hala, ezagutza eta kontzientziaren arteko erlazioa lantzen du. Zentzumenen eta hizkuntzaren arteko bereizketa garbia egiten du, bere ustez, hizkuntza ez delako errealitatera iristeko gai zentzumenen gertutasun berarekin. Horregatik, gertaerak, objektuak, zentzumenak eta hauen operazioak usu bere poesian azaltzen diren elementuak dira. Ildo honetan, sarritan esan izan da Simicen poesiak dimentsio filosofikoa duena; baina aipatu behar da, halaber, oinarri filosofiko hau hizkera eta poesia-molde xehe eta soilaren bidez osatzen duela. Bere poemetan nekez aurkitzen dira arrazonamendu konplexu eta ele hanpatuak. Pastorala poema izan daiteke dimentsio filosofiko horren adierazle behinenetakoa.

Tradizio sinbolista eta surrealistan kokatzen da bere poesia, garaikide dituen beste poeta estatubatuarren antzera –New Yorkeko eskolako batzuk, esate baterako–; baina poetok ez bezala, Ekialdeko Europako herentzia jaso zuen gaztaroan, eta horrek halako arrasto berezia utzi du bere testuetan. Nekazal munduaren –ikus Hiltegiko xomorroak– eta herri tradiziotik datozen literatur formen –ipuinak eta memoriaren literatura, besteak beste– eragina sumatzen ahal da, bereziki Vasko Popa poeta serbiarrarena.

Itzulpenak

Euskaraz ez dugu bere poesia irakurtzerik. Frantsesez, ezer gutxi Book of Gods and Devils (1990) liburuaz landa: Le Livre des dieux et des démons (Broché, 1995). Gaztelaniaz, liburu gutxi batzuk eskuratzen ahal dira, nagusiki, Dismantling The Silence (1971), Desmontando el silencio (4 Estaciones, 2004) izenburuarekin argitaratua, eta The World Doesn’t End: Prose Poems (1990), El mundo no se acaba y otros poemas (DVD ed. 1999). Azkeneko hori bere liburu ezagunena da, besteak beste poesiako Pulitzer saria eman ziotelako horri esker –goiko koadroan zati batzuk itzulita daude–. Sari hau dela-eta zera esan zuen elkarrizketa batean: “Pulitzerra irabazi izanak harritu egin ninduen, jakina. Prosazko poesia iruzurra da, eta urte hartan saria eman zioten. Literatur munduko jende ugari saminduta dago oraindik sari honengatik”.