Telefono gakotua
- Besteak beste burokraziaren zatarra agerian utzi zuelako zaigu eder Kafka.
– Ados bazaude, pultsa 1. Ez bazaude, pultsa 2.
Luzea dute Euskadi Sariek itzala, arratsaldekoa. Banatu dira hauek ekitaldi ofizialean, ekarri dira prentsako lerroburuetara joan ez izanak, atera dira argitara gutun eta iritzi gehiago eta, politikoa da mintzo: “aztertzen ari gara nola aldatu eta hobetu”. Burrunbada lasaia, hor dago.
– Ados bazaude, pultsa 1. Ez bazaude, pultsa 2.
Utikan manifestuak zertarako balio izan duen, orain hobeto ikusten dut. Puntu batzuetan, garbi dago, ez ginen nahi bezain zorrotz ibili; beste batzuetan, aldiz, garbiago diot, motz geratu ginen.
Manifestuak badu, ikusten da, berotik. Generoarena du datu objektiboak aldaba nahi duen ahokadarekin uztartzearena. Norberaren liburuetan ez bezala, idazle eta itzultzaile askorena den sentipena paperera biltzeko, antze handia behar da, eta ez da beti asmatzen. Sinatzaileen artean ere, denok ez genuen arrazoi berberengatik eman gure izena idatzi barrenean. Baina plantoarekin guztiongan zegoen sariaz urteetan pilatutakoa plazaratzeko gogoa, literatura gizartean gaiaz kezka, nik dakit ba, sistemaz, kanonaz, erakundeen eginbeharraz edota idazlearen erabileraz; eta nola ez, sariek betetzen duten funtzioa ez ezik, nola eta zeren arabera ematen diren ere, hizpide nahi.
Hori da administrazioak eraman ezin duena. Ez Euskal Autonomia Erkidegokoak, ez inongoak. Manifestuek beren hizkera duten bezalaxe du berea aparatu burokratikoak. Kritikei irainez erantzuteko beti dago, kintzena tarteko, nor bidali. Petardoa sartu guk? Okerreko bidea hartuta ere, ezin makurrik aitortu, egiaren baino izenaren beldurrez. Nola onartuko dugu gauzak oker egiten ditugun aldiro? Makinak beti behar du dirdiratsu, merezi du: Jaurlaritza euskal letren alde. Larderia horrexen aurrean inurri bezain gizaki sentitzen zelako idatzi zuen Kafkak.
– Ados bazaude, pultsa 1. Ez bazaude, pultsa 2.
Pentsatzekoa zen manifestuaren ondoren gehixeago zainduko zirela besterik ez bada hainbat alderdi, neurri batean zaratatsuak isilarazteko, diot. Ikusi dugu. Koldo Izagirrek salatu zuen aurrena prentsan, Jon Alonsok gero. Txikikeria formal bat, logikaren erakusgarri baina. Haur eta Gazte Literaturan aukeratuak izan zirela jakinarazi zitzaien. Jaurlaritzak, bi hilabeteotan, ez du zuzendu ez onartu enegarrena, Helduen kategoriari zegozkiola izendapenak.
Bestalde, publikoki uko egin eta hala ere hautatu egin zituztela?
– Uko egiten segitzen baduzu, pultsa 1. Bestela, pultsa 2.
“Nola aldatu, nola hobetu aztertzen ari gara”. Benetan, ez dago zer eginik. Bi hizkera dira azken beltzean bekoz beko daudenak. Literatura ez ezik gizartea bera ulertzeko manera bi. Telefono konpainiara deitzen duzunean bezala, elkarrizketa etsigarria, robota bestaldean:
– Ados bazaude, pultsa 1. Ez bazaude, pultsa 2.
Eta nik ez bata eta ez bestea, deitzen dudala ez ezer negoziatzeko, nola ba, motza naizela liburu onenarena ulertzeko aitortzeko baizik; besteak beste jakiteko nola neurtzen diren eleberriak poemekin eta ipuinak saioekin; esateko ez zaidala gustatzen satisfazioaren kultura honetan idazleak missen gisa erabiltzea; idaztea eta idazlea bestela ulertzen ditudala, nik.
Ados bazaude, pultsa 1. Ez bazaude, pultsa 2.
Eta akituta, telefonoa gakotu dut.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]