Kobazuloaren txoko batean hosto piloa ipini, larruz estali eta prest dugu historiaurreko koltxoia. Baina nomadismoari agur esan eta gizakiek bizimodu egonkorragoa hautatu zutenean, lo egiteko oinarri erosoagoa bilatu zuten. Lastaira ondasun bihurtu zen eta, beraz, maila sozialaren sinbolo. Horrela, Egiptoko faraoiek zapi harro eta bigunez babestutako egurrezko oheak zituzten. Herri xeheak, aldiz, lurrean ipinitako palmondo hostoen gainean egiten zuen lo. Grezian ere, ahal zutenek egurrezko, harrizko edo marmolezko oheak zeuzkaten, oihal lodiz estalita.

Erroman, koltxoia bilgune bilakatu zen. Haren gainean hartzen zituzten bisitak eta haren gainean egin oturuntza amaigabeak. Metalezko oheak artilezko koltxoiz eta lihozko zapiz babestuta zeuden. Baina orduan ere, goi mailako erromatarren eskura baizik ez zegoen luxu hura. Besteak zuntz begetalez egindako oheetan etzaten ziren. Erromatarrak izan ziren urezko ohea asmatu zutenak; ur epelez betetzen zuten matalaza, lo hartzeko mesedegarria zelakoan. Inperioak behera egin zuenean, koltxoiak bide bera hartu zuen. Erdi Aroan zoruko edozein txoko bihurtu zen etzaleku, eta lastoa edo zerrautsa erabili ohi zituzten lurraren hotza eta gogortasuna apaltzeko.

Berpizkundeak iraultza ekarri zien koltxoiei ere. Ordura arte erabilitako material organikoak usteldu egiten ziren, eta gizakien etzaleku izandakoa berehala bihurtzen zen arratoien eta intsektuen bizitoki. Leonardo da Vincik berak behin idatzi zuen “hildako kreaturen hondakinen gainean” lo egin behar izan zuela. Higienea hobetze aldera, lastoa zakutan sartzen hasi ziren; zakuek botoiz itxitako zuloa zeukaten, lastairaren edukia berritu edo aireztatzeko. Baina hezetasunak eta kiratsak gaueroko lagun izaten jarraitu zuten, Guillaume Dujardin Frantziako gorteko tapizariaren asmakizuna iritsi arte. Olanazko zakua argizariz babestu, balbula batzuk ipini eta airez bete zuen: airezko lehen koltxoia egin zuen.

XVII. mendearen hasieran asmatu zuten malguki-koltxoia. Baina produktu garestia zen. Horregatik XX. mendea bitartean, artile hutsezko koltxoiak izan ziren gehien erabiltzen zirenak. Gainera, hasierako malgukiak zilindrikoak ziren, berehala deformatzen ziren, koltxoia zulatzea ere lortzen zuten, eta bizkarreko arazoak sortzen zizkioten gainean etzaten zenari. Arazoa 1850eko hamarkadan Heinrich Westphal alemaniarrak konpondu zuen malguki konikoak sortuz. Eta ordutik aurrera, bizkarra ez baina belarriak gogaitu zituen malgukien arteko marruskaduraren zaratak. James Marshallek zakutxo bana ipini zien malgukiei eta, horrela, erabiltzaileen bizkarra eta intimitatea, biak, babestea lortu zuen. 1950eko hamarkadatik aurrera material sintetikoek artilea ordezkatu zuten, aparrak lehenik eta latexak ondoren. Eta egun, ilargira bidaiatzeko ametsa gehienontzat oraindik utopia hutsa bada ere, astronautek bezala lo egiteko aukera dugu.