Fruitu hau lehertu den ahosabaiaren goraxeagoko neurona multzoan artxibatzen den berarenganako grina, magaleko sakela hutsa gainezka ekartzeko otarra bete hustera azokara daramanaren irrika eta baserrian kosta ahala kosta bere uzta ugaritu nahi duenaren tirria halaberetsukoak dira. Ez da ez makala izan mertxika. Nola bestela honelako mertxika-izen jana! Lehen etxeoro zena, zenbatetan behineko ataritan topatuko egun? Txertatu eta landatu baino nahiago dendari frutazalearen kalakak jan. Etxean urte osoan jan direnen hezurrak erein zain hor ditut, era zaharrera... Arbendolondoak (Prunus dulcis) ez bezala, loraldiaren inguruko izozteei pulamentuz aurre egiten die eta ondorioz gure geografia osoan hazte-bide ederra du. Goizekoak, udakoak, berandukoak... barietate aukera ugaria da. Hauen tarterian Henri-Louis Duhamel du Monceauk 1768an Parisen argitara eman zuen fruta-zaintza liburu eder batean aipatzen duen “Bourdin” edo “Bourdina”, etxekoetatik jan dudan azkenekoaren antzera urrian heltzen dena. Mami zuria duela, baina hezur-aldea gorri bizia eta, maiz, kolore hau mami osora hedatua omen... Burdintsa edo burdina-sagarrarekin bezala gorrietan gorriari burdina... Parisen ere!

Berez txinatarra dena Alexandro Handiaren joan etorrietako gurdiren bateko zareren batean ekarria izango zen Pertsiatik Greziara; horra, gerora, mendebaldarron moztasunak, geure etorria grekoen berdantza aurreko iturrietara mugatzen digunak, jarritako izen zientifikoa, Prunus persica.

Paris berean, ehunen bat urte geroago, ordea, sendagileek mertxika jateko gomendio hauek luzatzen zituzten: ongi helduak hautatu, tamainan eta, batez ere, azukretan edo ardotan apailatuta jan, urdailak hobeto jasango dituela-eta. Gaurko osasungileei galdetu behar...