Lur azpiko izarren artean

  • Espeleologia arrisku kirola dela pentsa dezake hainbatek, baina beldurrak alde batera utzi eta Hernioko Sagain zelaiko koba barrutik bisitatzea proposatu nahi dizuegu.

    Zailtasunik gabeko koba da eta edozeinek egin dezake, beti ere klaustrofobiarik ez badu, iluntasunaren beldur ez bada, eta lohiaz zikintzeari erreparorik jartzen ez badio.

    Hori bai, adituren batekin joatea ezinbestekoa da hasiberrientzat.
Hernioko Sagain zelaiko koba
Amaia eta Edurne Gartzia
Euskal Herria leku ederra da espeleologoentzat, leizez josita baitaude gure inguruak. Sarrera bertikala duten leizeak dira nagusi, Sagain zelaiko koba horien artean. Bertaratu aurretik, beharrezko materiala bildu dugu: bururako linterna frontala –adituek karburero deiturikoak erabiltzen dituzte–, uretako botak, laneko buzoa edo arropa zaharrak, eskularruak eta kaskoa. Behin materialak hartuta, lau lagunek Asteasu aldera egin dugu. Autoa herriko San Joan eliza ondoan utzi eta hamaiketakoa egin dugu, kobazulo barnean ezingo baitugu jan. Josu eta Mirari dira koban zehar gidatuko gaituztenak eta euren argibideak jarraituz, ahalik eta pisu eta bolumen gutxien eramateko materiala bi motxilatan banatu dugu, koban arrastaka eta tarte txikietan barrena ibili beharko dugu eta.

Haitzuloak sortzeko prozesuari buruz ere ikasi dugu zerbait: modu asko daude, baina denetan arruntena formazio karstikoak sorrarazten dituena da. Lur karstikoetan harriak buztin lehorraren itxura du eta zuloz beteriko lurra da, iragazkorra. Bertan eroritako urak ez du nora joanik eta lur azpira jotzen du zuzenean. Hala, kareharria disolbatu egiten da, eta milaka urte irauten duen prozesuaren buruan, lur azpitik doazen urek pasabide sarea sortzen dute.

Kobazuloko sarrerarantz

Asteasutik ateratzeko, bi biderekin egin dugu topo: bata ermitaren ezkerraldetik Hernioko tontorrera doa eta besteak, errepidearen norabidea jarraituz, ordu erdian kobazuloraino eraman gaitu. Zuhaitz baten azpian eta hesi batez inguratuta, sarrera zaila du kobak, juxtu harrizko bordara iritsi aurreko zelaian, Sagain zelaian.

Batzuek linterna frontalak jarri ditugu eta besteek karbureroak. Karbureroa bi zatitan banatzen da: batean karburoa dago eta bestean ura. Pizterakoan, urari bidea irekitzen zaio eta ura, tantaka-tantaka, karburoarekin elkartzen da, erreakzio kimiko bidez gasa sortuz. Gasa izango da kaskoaren aurrealdean sua sortuko duen erregaia. Beraz, zenbat eta ur gehiago pasatzen utzi, orduan eta su eta argi gehiago izango ditugu.

Kobazulora jaisten hasi gara. Hasierako malda piko handikoa da eta poliki jaisteko aholkua eman digute gidariek, lohiarekin irrist egiteko arriskua baitago. Bat-batean, ezerezetik sortuta dirudien koba handi bat ikusi dugu eta aho bete hortz utzi gaitu. Haize korronte hotza nabari da eta kanpoko hogeita hamar graduetatik gutxi gorabehera hamabostera jaitsi da tenperatura. Buzoak eta botek jada ez digute berorik ematen.

Lurrean arrastaka

Ibiltzeari ekin diogu, begiak iluntasunera ohitu bitartean. Karburerodunak lehenengo eta azken doaz, besteok argi gehiago izan dezagun. Galerietan barrena murgildu gara, eta halako batean, hurrengora igarotzeko pasabide txiki-txiki bat baino ez dagoela ikusi dugu. “Nola sartuko gara gu hor? Ezinezkoa da!”, diogu harrituta. Gidariak, ordea, sartzen hasi dira, lurrean etzan eta arrastaka, beso bat aurretik eta bestea atzetik, hurrengo galeriaraino. Azkenean, oihu eta algara artean, ekin diogu guk ere. Zikintzeari erreparoa zionak ahaztu du lohia, eta lur hezea besarkatuz igaro dugu pasabidea, trabatuta ez geratzeko esperantzarekin. Gezurra zirudien arren, uste baino errazagoa izan da, eta goitik behera bustita egonagatik esperientzia zirraragarria izan da. Gure algarak dira arroken oihartzun bakarra.

Aurrean dugun galeria estalaktita eta estalagmitez josia dago. Orain bai, harri eta zur begiratu dugu paisaia. Izugarri polita da dena, eta dirdira eta ur tanta hotsak dira nagusi. Tanta horiek sorturiko estalaktitak kobazulo sabaian behera luzatzen dira, kaltzio karbonatoak ematen dien kolore bereziarekin. Luzeak, motzak, gortina formakoak, zilindrikoak… Estalaktita gehienek ur tanta dute muturrean. Tanta ukitzeko tentazioa izan dugu, baina segituan ohartu gara ez genukeela hori egin behar, ehun bat urte behar izaten baititu estalaktita batek zentimetro bat luzatzeko.

Argiak itzali eta sakontasunak emandako iluntasunean egon gara minutu pare batez. Tantak entzunez, hezetasunak inguratuta, harriak sentituz, eta orientazioa erabat galdua dugula. Bizipen itzela izan da, dudarik gabe.

Inuzente

Bideari ekin diogu berriz eta laguntza-seinaleak ikusten hasi gara. Gezi batek adierazi digu ondo goazela, eta alboko bidea X batez markatuta dago; sabaia erorita duen galeria bat izango da. Beste zenbait bide estu zeharkatu ostean, Inuzenteen galeriara iritsi gara. Mirarik eta Josuk diote eurek ikusita dutela galeria eta gu sartzeko gonbitea egin digute, ikaragarria omen baita bertan dagoena. Lehenengoa abiatu da pasabidean barrena, baina zutitu denean hara non ez dagoen ezer galerian! Okerrena ez da hori ordea, barrutik kanpora irteteko zuloa estutu egin dela baitirudi beste aldetik.

Kobazuloa ikertzen jarraitu dugu eta laku batekin egin dugu topo, ezusteko bikaina. Berau inguratu eta haitzuloan aurrera Esnebide galeria dugu buruan, hau omen da denetan ikusgarriena. Zenbait pasabide estu zeharkatu ondoren, azkenik iritsi igara Esnebide sarrerara. Ez da sarrera erraza, amildegi baten ertzetik gora doa. Arrastaka egin behar da bide osoa eta itzuleran pentsatzeak beldurra ematen du, baina dudarik gabe, merezi du ahaleginak: horma eta sabaiaren dirdirak betetzen du lekua; milaka mineralen argiak ikusi ditugu dantzan, izarrak bailiran.

Mugarriei segika kanporantz

Orduek aurrera egin dutela ohartu gara eta itzultzeko garaia dela erabaki dugu. Etorreran mugarriak jartzen joan gara eta ez da zaila izango irtetea. Kanporantz goazela saguzarren gorotza topatu dugu lurrean. Asko bizi omen dira kobazuloan, baina guk ez dugu bakar bat ere ikusi, lastima. Beste bisitari batzuen arrastoak ere ikusi ditugu, seinaleak, mugarriak eta buztinez egindako irudi bitxiak –horman itsatsitako aurpegiak–. Halako batean, argia ikusten hasi gara, eta begiak berriz ere ohitu beharrean daude. Sarrerara iritsi eta lur azalera igotzerakoan beroak ezustean harrapatu gaitu. Lohiaz erabat estalita gaude eta nekea da nagusi, baina denak ados gaude: esperientzia bikaina izan da.

Azkenak
2024-12-30 | Jon Torner Zabala
Euskal selekzioaren ofizialtasuna lortzeko lehen urratsa, Nazioarteko Pilota Federazioak haren alde bozkatuta

Euskadiko Euskal Pilota Federazioa eskubide osoko kide izatea onartu du Nazioarteko Pilota Federazioak, larunbatean Iruñean egindako batzarrean. Ofizialtasuna lortzeko bidean urrats handia da, "lorpen historikoa", Euskadiko Federazioak adierazi duenez, baina... [+]


2024-12-30 | Julene Flamarique
Gazan hil dituzten milaka haurren izen-abizenak irakurri dituzte 30 orduz jarraian Iruñean

Hondakinen artean oraindik identifikatu gabe dauden Palestinarrak ere ikusarazteko helburupean egin dute. Israelek Gazan 18.000 adingabe hil ditu urriaren 7az geroztik. BDZko Elisa Huarteren arabera, “zerrendetan oraindik ezezagunak diren izenak irudikatzen dituzten marra... [+]


2024-12-30 | Leire Ibar
Eraso arrazistak salatu dituzte Arrigorriagan eta Baionan

Arrigorriagako Udalak elkarretaratzea egin du igandean udaletxeko plazan, ostiralean txinatar jatorriko merkatari batek bere dendan jasandako erasoa salatzeko eta biktimari babesa adierazteko. Horrez gain, Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak elkarretaratzea antolatu du... [+]


Joseba Asiron: “Haur eskoletan euskarazko eskaria eta eskaintza parekatzeko negoziazio bidean gaude PSNrekin”

"Erorien Monumentuaz sozialistekin akordioa lortu izan ez balitz, eraikinak bere horretan jarraituko luke aurrerantzean ere eta hori zen guk onartzen ez genuen aukera bakarra”. Hala dio Joseba Asironek. Entzun elkarrizketa osorik hemen sakatuta.

 


2024-12-30 | ARGIA
Osasun asegurua du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako biztanleen ia laurdenak

EAEko biztanleen %23,9k osasun asegurua zeukan kontratatuta 2023an, Eustaten datuen arabera. 2021eko datuekin alderatuta, %4,1 gehiagok. Batez ere traumatologia, oftalmologia, ginekologia eta dermatologia kontsultak egin ziren. Aseguruen %61,3 enpresentzakoak edo bestelako... [+]


2024-12-30 | Ahotsa.info
Hatortxu Rocken azken aurreko edizio jendetsua Atarrabian euskal preso eta iheslarien etxeratzearen alde

Milaka lagun elkartu dira Hatortxu Rock elkartasun jaialdiaren azken aurreko edizioan. Euskal preso politikoen senideei babesa eta sostengua emateko sortutako jaialdiak agur esanen du 2025ko udan Lakuntzan eginen den azken edizioarekin. Sakabanaketarekin amaitzea lortu bada ere,... [+]


2024-12-30 | Jon Torner Zabala
‘Bagare’: euskararen eta euskal nortasunaren aldeko ereserkiak 50 urte

1974ko abenduan sortu zuten Bagare kanta Gontzal Mendibil zeanuriarrak eta Bittor Kapanagak, haren Olaetako (Aramaio) baserrian. Euskararen eta euskal nortasunaren aldeko ereserki bilakatu zen gerora.


2024-12-30 | Behe Banda
Barra warroak |
Urte berriari

Begi bistaz zentzugabea dirudien eztabaida batekin hasten da zutabea: 2024 gure literatur ale horietako bat balitz, nola deituko zeniokete?

Erantzunik topa ezean, ordu erdi ematea aurtengo bizipenei begira; Instagrameko artxibatuetan sartu lehenik, eta Twiterrera pasa horiek... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]


2024-12-27 | Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


Eguneraketa berriak daude