Zipaioak matxino
- India, 1857ko otsailaren 26a. Zipaio talde batek, Bengalako 19. infanteria erregimentuak, uko egin zion munizio berria erabiltzeari. Lehen aldiz iritsi ziren Indiara Lee-Enfield rifle berriak. Rifle horientzako kartutxoek mintz koipetsu bat zuten, soldaduek hortzekin kendu beharrekoa. Zurrumurruek zioten mintz horrek txerrietan edo behietan zuela jatorria eta, beraz, berau ahoarekin erabiltzea larria zen soldadu hinduentzat zein musulmanentzat. Erregimentuko koronel ingelesa irtenbide baketsua topatzen saiatu zen.
Munizioaren koipea aitzakia baino ez zen izan. Azken hamarkadatan Ekialdeko Indietako Konpainia Britainiarraren itzala zabalduz joan zen Indian. 1840ko hamarkadan Sindh eta Punjab herrialdeak mendean hartu zituen. 1854an Berar probintziari egokitu zitzaion, 1856an Awadh-Oudth hartu zuten, eta handik gutxira mogolen inperioa desagertu zen, britainiarren mesedetan.
Gainera, indiarrentzat ingelesak mehatxua ziren euren ohitura erlijiosoentzat. Eta iritsi berriek ezarritako sistema judizialak bertakoak kaltetzen zituen. Mendean hartutako lurretan Konpainiak nekazarien lan-baldintzak are gehiago gogortzen zituen. Hori guztiari, gehienbat jatorri indiarreko soldaduz osatutako armadari esker eusten zioten. Eta zipaioen baldintzak ere ez ziren onak.
Indiako erdialdean hainbat garaipen lortu zituzten zipaioek matxinadaren hasieran, baina britainiarren estrategia eta armak hobeak ziren. Indiar askok ingelesen alde egin zuen, gainera; ez zuten erregimen mogola itzultzerik nahi.
1858ko ekainaren 20an britainiarrek Gwalior-en hartu zituzten mendean azken matxinoak.
Gerra odoltsuak izan zuen ondoriorik. Ingelesek ez zuten aurrerantzean bertako ohituren aurkako ahaleginik egin; etekin handiagoa lortzen zuten berez kastatan banandua zegoen gizartea are gehiago banantzen, are gehiago ahultzen. Eta Ekialdeko Indietako Konpainiaren agintaldia ere hortxe amaitu zen; handik aurrera India Britainiar Koroaren lurraldea zen, hots, Victoria erreginak zuen aginte zuzena. Eta hala izango zen beste ehun urtez.
Larunbatean pertsona talde batek Tolosaldeako Kontseilu Sozialistako kide bati eraso egin ziola salatu dute. Azaldu dutenez, "faxistei aurre" egin zien propaganda jartzen ari zirela, eta piperbeltz espraiarekin zipriztindu zuten.
Haurdunaldian diren emazte bakartuentzat, harrera-leku bat proposatuko du La Maison des Sept Vallées elkarteak Donibane Lohizunen. Pariseko bikote jabe pribatu baten gogoan sortu zen xedea. Donibane Lohizunen, 2021ean Iturria izeneko etxea erosi eta, bazter bastizetan... [+]
_2.jpg)
Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo argitaratu dituzte irakasle beraren aurka, irakaslearen izena eman gabe, baina Filologia Hispanikoko irakaslea dela zehaztuta. ARGIAk gradu hori urte desberdinetan egin duten hiru ikasle ohirekin hitz egin du,... [+]
Zuzendaritzak argudiatu du "ahalegin guztiak" egin arren, bezeroen eskaria "drastikoki" murriztu dela. Nafarroako industriaren defentsan igandean egingo den mobilizazioan parte hartuko du enpresaren komiteak.
Agintean dagoen Alderdi Laboristak atxiloketen eta deportazioen irudiak erakutsi ditu, eta urtarril honetan "errekorra" egin duela esan du, harro-harro.
Amurrioko Emakume Sareak elkarretaratzera deitu du eraso matxistari erantzuteko, asteartean 19:00etarako. Bilbon, adin txikiko neska bati egindako sexu erasoa salatzeko mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean.
Erakunde islamistak Israelek urratu dituen neurrien artean aipatu ditu Gaza bonbardatzen jarraitzea eta aske utzitako preso palestinarren egoera. Trumpek mehatxatu du, preso trukea egin ezean, Gaza "infernu" bihurtuko duela.
Arrasateko Udaltzaingoak abiatu du ikerketa, neska batzuek igande goizaldean erdialdeko taberna bateko komunean kamera txiki bat aurkitu ondoren.
Air Force One hegazkinean Super Bowl-erako bidaia aprobetxatu du Donald Trumpek, ezartzear dituen muga-zergen berri emateko. Eszenografiaren aldetik, bikain. Etxerako mezua da “lasai baino lasaiago nago ni; begira nora goazen... Estatubatuarrak ere lasai egon daitezke... [+]
Gasteizko campuseko Farmazia Fakultateko ikasleek "faxismoaren aurka antolatzearen beharra" azpimarratu dute, eta EHUri irakaslearen berehalako kaleratzea exijitu diote.
Azken urteetan, adimen artifizialaren (AA) garapenak hizkuntza gutxituen egoeran eragin nabarmena izan du. Teknologia erraldoiek garatutako eredu nagusiak, hala nola ChatGPT, hizkuntza nagusietan trebatzen dira, eta horrek euskararen moduko hizkuntzak bazterrean uzteko arriskua... [+]
Haurrak dituzten familiei egiten diete deia, bereziki. Seme-alabentzat onena nahi dugulako, etorkizunerako aukerak zabaltzea litzateke euskara ematea. "Eleaniztasunaren aldeko hautua egiteko gonbidapena da, euskara ematea batzea delako", esan du Ana Ollo Euskara... [+]