2007an desagertzear dauden espezieak

  • Natura zaintzeko munduko elkarteak (UICN) argitara eman du 2007ko zerrenda gorria izenekoa, hau da, desagertzeko arriskuan dauden espezieen zerrenda. Berri on bakarra Maurizio irlako Psittacula eques espezieko loroak eman digu, iaz “desagertzeko zorian” baldin bazegoen ere, aurten “arriskuan” mailara igo baita.
Oro har, UICNren arabera, landare zein animalien bizitzarako munduan dauden arriskuak handitu egin dira azken urtean eta espezieen zainketarako egiten diren ahaleginak ez dira nahikoak.

Lehen aldia da koralak arestian aipatutako zerrenda gorrian azaltzen direla, hain zuzen ere Galapagos irlako 10 koral azaldu dira zerrendan. Horietatik “desagertzeko zorian” azaltzen dena Rhizopsammia wellington espeziekoa da eta horren erantzule nagusia El Niño gertaera klimatikoa omen da, jakina baita El Niñoren eraginez urak behar baino gehiago berotzen direla eta hori batez ere, aldaketa klimatikoengatik gertatzen dela uste da.

Yantseko izurdea (Lipotes vexillifer) ere azaltzen da zerrendan. 2006ko amaieran erabat desagertuta zegoela uste zen, baina igaro berri den abuztuaren amaieran txinatar batek ale bat ikusi zuela adierazi zuenean, ikerlariek azterketak abian jarri dituzte behin-betiko ezer adierazi baino lehen. Indian eta Nepalen bizi den Gavialis gangeticus espezieko krokodiloa ere zorioneko da, “desagertzeko zori”tik “arrisku”ra igaro baita.

Tximino handien egoerak txarrera egin du. Gorilaren (Gorilla gorilla gorilla) populazioak %60 egin du behera azken 25 urteotan, bere haragiaren salerosketarengatik eta ebola birusarengatik. Beraz, une honetan “desagertzeko zorian” dago. Orangutana ez dago egoera hobean: Sumatrakoa “desagertzeko zorian” dago eta Borneokoa “arriskuan”. Horren arrazoi nagusia palmeren landaketak dira, azken 20 urteotan 2.000 kilometro karratutik 27.000 kilometro karratura handitu baita landatutako eremua, orangutanen ekosistemaren kaltetan.

Denera zerrenda gorrian 41.415 espezie azaltzen dira; horietatik 16.306 –2006an baino 188 gehiago– “desagertzeko zorian” daude, 785 espezie desagertuta daude –2006an baino bat gehiago– eta 65 kaioletan edota negutegitan baino ez dira mantentzen.

ASTEKARIA
2007ko irailaren 23a
Azoka
Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.


2024-12-19 | Julene Flamarique
TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.


Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Eguneraketa berriak daude