Tintin Euskal Herrian
- Udak mendi bihurtzen du bihia, albiste bestela ez litzatekeena: Berdintasunaren Aldeko Britainiar Batzordeak Tintin Kongon ez saltzeko galdegin du, “arraza estereotipo zakarrak agerian” jartzen dituelako. Arrazoiek, harriaren pisua dute: “Liburuak arraza aurreiritzizko irudi eta hitz ankerrak ditu, bertako salbaiek tximuak dirudite eta ergelen moduan mintzo dira”. Liburuarentzat, aukera bakarra ikusten du batzordeak, alegia, museo batean erakustea, “astakeria arrazista eta demodea” dioen afixa handi bat duela ondoan.
Egia da ez nukeela lehen kausituari ezpainetan musurik emanen…”. Hori mexikarrak. Espainiaren inperio ahuldutik manumitu nahian dabiltzan kubatarrak ez dira ederragoak, ordea. Kasu Emeterio Arrese, gure poeta errepublikano laikoari: “Mutur zapalak, ez dakizute/zer dan emen jaiotzia/seme leialak dakin bezela/amarengatik illtzia”. Bertsotan, eta Pello Urkiolaren karikaturara jo gabe, jatorrago, entzun dugu handiagorik.
Arrazaz landa, berriz, gura bestekoak ditugu zapalketa oihuak. Yomingo Soubelet-ek hagiografia ezin ederragoa du Petain marexalaz. Filofaxistez ari garelarik, Jon Mirandek pedofiliaren gorazarre lotsarik gabea egiten du, zoragarri egin ere. Neskatxen erabileraz gabiltzalarik, berriz, non dira emakumeak, oro har, Tintinen kongotarrak bezala, “estereotipo zakarren menpetik” libratzen…?
Zalantzarik gabe, askotan hobe da ederretsi den obraren egilea ez ezagutzea. Borgesen ipuin zoragarriekin gozatu ederrik hartu dugunok, lerro bakoitzean izan behar dugu akorduan militarren diktadurari eman zion babesa? Antzeko egoeran ezagutu dut hamaika tintinzale. Pierre Assoulinek haren egileaz burutu biografia mardula, zaleena ere zapuzteko modukoa da. Assoulinen arabera zen Herge filofaxista, katoliko prekonziliar –Vatikanokoa barik Trentokoa, ordea–, autoritario, egolatra eta estua. Eta?
Bere garaian, Hergek berak barkamena eskatu zuen bere liburuetako askoren eduki mingarriengatik. “Inguruan nuen gizarte burgesaren aurreiritzietan edan nuen”, esan zuen. Aukera izatera, ez zituela ostera ere egingo. Hori da gutxienekoa, eta hortxe da, era berean, gakoa.
Orain dela 77 urte argitara emandako fikzio lan bat erretiratzeko galdegiteak berak ematen du gizartearen neurria. Fikzioa fikzio den heinean, bere horretan hartu beharrekoa da, ez dago besterik. Gizarte normaldu batean, izango du obrak berau ideologikoki aztertuko duenik, gaztigu etikoak egingo dizkionik. Edo editoreak konponduko du, eta ez argitaratzea erabakiko –Koldo Mitxelenak Miranderi Eganez “bertzela akabo aldizkaria”–, eta kito. Ibinagabeitia eta Zaitegi, gu gehienok baino katolikoagoak biak, erresumindu ez eta geuk galdegin behar Haur besoetakoa erretiratzeko?
Obra bat en efigie erreta, kiskalia besterik ez du laztantzen gar garbitzaileak. Beste era batera esanda: Tintin Kongon erretiratuta, koloniazalea Herge zela uzten da agerian, baina ez da ez Belgika, ez bertako errege-erreginak, ez estatua inperio zen garaiko beste ezer jartzen zalantzan. Ezer ez da ez ezeren ondorengo ez ondorio. Horrela bada, zikin nahiago.
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.
Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.
Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.
Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.
Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.
Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]