Naziaren ajea

  • Gasteiz, 1936ko irailaren 28a. Arabako hiriburuko agintari zibil eta militarrek hainbat ekitaldi antolatu zituzten frontera joateko prest zeuden tropa nazionalei eta Alemaniako Condor Legio ezagunari omenaldia egiteko asmoz.
Handik bizpahiru egunera parlamentu errepublikarrak Euskal Autonomia Estatutua onartu zuen; astebetera gerrako Jaurlaritza osatu zen, eta honen lehentasunetako bat Euzko Gudaroztea antolatzea izan zen. Euskal armada saiatu zen Gasteiz hartzen 1937an, Legutioko erasoaren bidez, baina porrota izan zen saiakera hura.

1936ko uztailaren 19an bertan, altxamenduaren biharamunean, Camilo Alonso Vega teniente koronelak Araba beregain hartu zuen, gobernadore zibila aldatuz; errepublikarrek greba orokorrerako deialdia egin arren, ez zuten arrakastarik izan. Beraz, irailaren amaierako egun hartan, Gasteiz frankistena zen, baita hainbat militar alemaniarren behin-behineko egoitza ere.

Dato kalean desfile militarra egin zuten, eta Plaza Berrian kontzentrazioa. Eta azkenik alemaniarrei afaria eskaini zieten Círculo Vitoriano-n. Afarian, aginte alemaniarrek honakoa proposatu zuten jasotako omenaldia eskertzeko asmoz: hurrengo egunean Heinkel HE-51A biplanoz osatutako eskoadrilak hegaldia egingo zuen Gasteiz gainean, eta hegazkinetako batetik lore-sorta botako zuten udaletxearen parean. Lore-eskaintza berezia egiteko Leon Ekkard Hefter tenienteordea hautatu zuten. Ekkard Hefter Kolonian jaioa zen eta hogeita lau urte zituen.

Alemaniarrek Frontón hotela zuten ostatu eta, afaria amaituta, goizeko ordu txikiak arte iraun zuen festa egin zuten bertan.

Biharamunean, 1936ko irailaren 28an Hefter tenienteordea zeremoniarako prest zegoenik ezin esan; gau guztia parrandan pasata, egoera fisiko tamalgarrian zegoen. Lehen pasaldian dagoeneko pilotuaren maniobra arriskutsuak ikusi ahal izan zituzten plazan bildutakoek. Bigarrenean, baxuegi egin zuen hegan eta lurreratze-trenak teilatu bat jo zuen. Kontrola galduta, plazan erori zen biplanoa. Hefter tenienteordea hegazkinaren hondakinen artean harrapatuta hil zen, kiskalita. Baina Antonio Peral Maza esnezalearen eta Lopez Erauskin izeneko beste pertsona baten heriotza ere eragin zuen pilotu naziaren ajeak.

Azkenak
2024-12-13 | ARGIA
Euskarabideak 13,4 milioi euroko aurrekontua izango du 2025ean, iaz baino %9,7 gehiago

Nafarroako Legebiltzarrean datorren urteko aurrekontuak ixteko negoziazioetan ari dira egunotan alderdiak, eta horietan adostutakoaren arabera, euskararen Euskararen Nafar Institutuak iaz baino 1,3 milioi gehiago izango ditu.


Ipar Kataluniako udaletan katalana erabiltzea debekatu du Frantziako justiziak

Okzitaniako Tolosako Apelazio epaitegiak eman du epaia, eta horren arabera, udaletan ezingo da katalana lehen hizkuntza moduan erabili, eta izatekotan, frantsesez egin ondoren, hura katalanera itzuli ahal izango da.


Samira Belyouaou, amazigera hiztuna
“Ni, diasporako alaba, neure buruaren kontra borrokan bizi nintzen Alemanian”

Samira Belyouaou (Heidelberg, Alemania, 1994) diasporako alaba da. Gurasoak Rifen (Maroko) jaioak, Alemanian Samira alabak eta lau seme-alaba gehiagok amazigera izan zuten etxeko hizkuntza. Itzulpengintza ikasketak egina, software enpresa batean ari da, beren produktuak 80... [+]


2024-12-13 | ARGIA
Gipuzkoako Foru Aldundiaren dirulaguntzarik gabe abiatuko da KoopFabrikaren ekintzailetza eskola

Proiektu ekonomiko kooperatibo eta komunitarioak abian jartzeko grina duten pertsona eta taldeentzako doako eskola da KoopFabrika. Dagoeneko izena emateko epea irekita dago. Urtarrilaren 28an egingo da lehenengo saioa. Olatukoop, Gezki eta Lankiren baliabideei esker antolatu... [+]


Maritxu eta Katalina: Artxiboetan galdutako sexu eta genero disidenteen istorioak Historiaren parte direlako

XV. mende bukaeran edo XVI. mende hastapenean Belauntzako Katalina atxilotu, preso sartu, torturatu, guziaz desjabetu eta erbesteratu egin zuten, Oiartzungo Maritxurekin “haragizko harremanak” ukateagatik. 500 urtez isilean eta artxiboetan galdurik egondako... [+]


Nafarroa osoan euskararen ofizialtasuna bermatzeko lege aldaketak egitea eskatu die Kontseiluak alderdiei

Euskal Herri osoan euskara eta hiztun komunitatea larrialdi egoeran daudela berretsi zuen azaroan Kontseiluak eta, ostegun honetan, egoera hori Nafarroan zertan datzan azaldu du Iruñean. Era berean, herrialdean ataka horretatik ateratzeko egin beharrekoak azpimarratu ditu.


Kexaako monumentu multzoan hotel-spa bat eraikitzea proposatu dute

Estela Roca Rom arkitekto katalanak irabazi du Arabako Foru Aldundiak abiatutako ideia lehiaketa. Foru erakundeak proiektua finantzatzeko bide publiko-pribatuak bilatzeari ekingo dio.


2024-12-13 | Leire Ibar
Gerraren eta faxismoaren aurkako mobilizazioak antolatu ditu GKSk urtarrilaren 25erako

Mendebaldeko agintariek gerraren aldeko apustua egin dutela salatzeko mobilizazioak antolatu ditu Gazte Koordinadora Sozialistak Bilbon eta Iruñean. Faxismoaren gorakadaren aurrean mobilizatzeko deia egin du.


2024-12-13 | Julene Flamarique
Espainiako enpresarik handienetan, zuzendari exekutiboen soldata batez bestekoa baino 118 aldiz handiagoa da

Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]


2024-12-13 | Euskal Irratiak
Ardien mihi urdinaren eritasunaren ondorioei elkartasunez ihardetsi nahi die ELBk

ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]


Foru Parlamentuko atean izandako istiluetan parte hartu zuten hemeretzi nekazari zigortu dituzte

Osoko bilkura egiten ari zelarik ganbera barrura indarrez sartzen saiatu ziren nekazariak. Akordioa lortu dute fiskaltzarekin instituzioen kontrako eraso delitua saihesteko.


Emakume zientzialariek esperientzia okerragoa dute komunikabideetan eta sare sozialetan

Ikertzaileen esperientziak komunikabideekin eta sare sozialekin duten harremanean” izeneko txostena argitaratu du FECYTeko Science Media Centre Españak (SMC), EHUko Gureiker ikerketa-taldearekin lankidetzan egindako inkesta batean oinarrituta. Emaitzen... [+]


Autonomia, urrats berria

EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.


Eguneraketa berriak daude