Beira hauskorrak

  • Fikziozko kristala. Horixe bera da hiru ttakunkideon arteko lokarriaren ametsa. Fikziozkoa da gure arteko ezagutza, gure lankidetza. Kristal dardaratizkoak dira gure sukaldeko arto-talo beteak eta irin-ogi guriak, eta milorri dultzezko makatz-opilak. Ore lotzailea da gure artean beira hauskorraren zizpurua.

    Halaxe ulertu diot Errori, azken entregan. Trasnferminetako besten atakatik mintzo zen hura aurreko astean. Peppermint berdearen olatuaren gainean susmatu ditut haren umorea bera eta humoreak eurak. Politikari gaitzesgarrien iseka-eta narda-mendatan kulunkan.
Jose Inazio Basterretxea
AIOL
Bohemiako beira gardenaz egindako burbuilaren baitan irudikatzen dut Itxaro, ekisartze zoragarri gorri horietako baten baitan urtzen, Larrunetik so eta beha, bezperako ttakunkideak zer esango, hark zer esateko.

Baina, lagunak: zuekin batera, ni ere, hirurontzat besterik idazten ez ote gabiltzan asaldatu naiz inoiz. Guretzat bakarrik ote diren leiarrezko epistola hauek.

Halere, ez du iltzean joko hala uste duenak, ez bete-betean. Ez, nik uste. Zeren, gure bekatua ez baita mortala. Bai, nik badut eta, beste irakurle biren berri.

Gure voyeur partikularrak izango dira horiek, akaso; hain da-eta txikia euskaldunon artean feedbacka.

* * *

Kristalezko fikzioa. Erakargarria zait leiarra, ekai eta literatura gisa. Magikoa iruditzen zait hondarra diamantezko xafla bihurtzen duen alkimia purua eta garbia. Goritasun gorenaren indar-erakustaldia da, almibar kupritsa egitea harea larriarekin.
Baina, batez ere, kristalaren soinuak liluratzen nau. Hotsak: do, re, mi, fa, sol, la, si…

Batzuetan, belarriak kilikatzen ditu; ardo onduak Borgoñako edontzi zoliari eztia xuxurlatu eta haren leiar gardena laztantzen duenean, adibidez.

Eta, inoiz, ustekabean, haiek zartatzen, belarriak; altzairuzko Aldundiaren birziklatze-upelekin topo egiten duenean, esaterako.
Oilanda-arrautzaren oskola da beira sotila, esku trebatuan baizik bizirauten eta atsegina ematen ez dakiena.

Izotza ere bada kristalezkoa. Erotismoa bera, edo aramu goiztiarraren firu hezea. Edo kateme gaztearen aho-bizar zurietan katramilatzen den ur-tanta.

* * *

Izan, kristalezkoa, etorkizuna da batez ere. Eta, ez da erraza fikzioaren beirarekin ezer deskribatzea. Are gutxiago erreala bera narratzea. Zer esanik ez, arrazoiaren bidean jartzea ideiak eta ametsak.

Hiperbole absurduaren ezpata dago hor, zeren mundu guztia ez baita analogiatan zopatzekoa ezta metaforatan horditzekoa ere. Autore klasikoek eta berriagoek ohartarazi digute fikziozko kristalaren hauskortasunaz.

“Gauzen itzalak dira hitzak” zioen Demokrito zaharrak. Erreala izan daitekeenaren mamu moduko bat besterik ez da kontalariaren diskurtsoa. Laino bat, inguru bat.

“Gauzen ordezko iruzkinak dira berbak” Zizeron adituak. Mundua pentsagarri eta adierazgarri izateko erreminta landu eta jasoa dira eleak. Besterik ez. Ez gutxi.

“Errotuloak dira, gauzei eman eta itsasten zaizkienak; hitzak ez dira gauzak eurak” dio berriki Saramago sarituak. Perlazko lepokoa; baina, idunekoa, eta ez iduna.

Begien aurrean dugu jada uda beroko sargorien zale den hareetako sugetzarra. Hura igaro ondoren, neguaren atariko udagoienean, zer kolorez beztiturik etorriko da almibarrezko beira hauskorra?

Azkenak
Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Behe Banda
Barra warroak
Asko maite zaituztet, baina...

Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


Eguneraketa berriak daude