Altamirako bisonteak, Lascauxko behiak eta Ekaingo behorrak miresmen animistaz marraztu zituzten euskaldun haiek utzi zizkiguten otordu-hondar ugarienak hur oskolak dira. Ondo bertakoa izateaz gain urte guzirako jaki erreserba eta eraikuntza eta lanabesetarako zura aproposa ematen ditu hurritzak.

Ezkurrari azal mehea kendu eta ernamuinaz gaineko haziaren bi puska nagusien arrastoak azaltzen dira indusketetan; erre eta bere horretan edo ehota jateko ohitura omen genuen. Gerora kendu genien ezkurraren amei –arte, ametz, haritz, erkametz…– bere onena: zura. Bizitetxea egiteko, burdina urtzeko eta espainiar eta frantses erregeen izenean mundua hankapetu eta harrapakin eta ospil etxeratzeko ontzietarako.

Eta gurbeak. Garai batean kanpoko azal edo oskolik gabe hortzei mamia erakusten dien edozein fruituri, gurbitzarenaren antza, gurbe deituko zitzaiola iruditzen zait. Frutarbola zabalduenak, landatu gabekoak berezkoak txertakak, Sorbus jendea eta sagar eta udare basak izango ziren. Maaltza edo udareondo basaren udaretxa madaritxa basaudarea atxerea edo astamadaria; sagar-makatzaren basate edo sagar basatia; otsalizarraren eta hostazuriaren pinporta gorriak eta maspilaren gurbea basagurbea eta azpila.

Txikiagatik ederrak izango ziren garai hartan. Gero etorriko ziren itxuraren premiak: fruitu handiagoak, gorriagoak, distiratsuagoak… klonazioarekin, Neolitoan.