Egungo “Chicagoak”

  • Aste honetan mundu osoan ospatu da maiatzaren bateko egun historikoa, Langilearen eguna, Chicagoko 1876ko maiatzaren 1eko egun hura gogoraraziz. Ipar Amerikako hiria garai hartan AEBetan abian jarritako iraultzaren sorburua izan zen: zortzi orduko lanaldiaren aldeko iraultza izan zen, langileek –gehienak etorkinak– sasoi hartan hamazortzi orduko lanaldia baitzeukaten. 1886 urtea zen eta AEBetako lan-egoera kasik esklabutzan oinarritzen zen. Mundu osoko etorkinak heltzen ziren orduan Amerikara. Lan-baldintzak oso txarrak ziren, soldata eskas eta hamazortzi ordu baino gehiagoko lanaldiekin. Gauzak horrela, langile-elkarte batzuek greba orokorrerako deia egin zuten AEBetan 1886ko maiatzaren 1erako, zortzi orduko lanaldiaren alde. Grebaren epizentroa Chicago izan zen, etorkin-saldo errusiar, poloniar, irlandar, aleman eta frantses ugariko hiria. Poliziak indarkeriaz erantzun zuen; balaz uxatu zituen grebalariak. Hildakoak ez ziren gutxi izan. Kaosaren erdian, polizia zapaltzailearen aurka jaurtikitako bonba batek eztanda egin zuen. Polizia batek bizitza galdu zuen.
Juan Mari Arregi
Dani Blanco
Gertakariak “Haymarket-eko atentatua” izena hartu zuen: sei langile atxilotu eta epaitu zituzten, euren erruduntasuna sekula frogatu ez bazen ere. Sei langileak urkamendira kondenatu zituzten, nahiz eta biri zigorra murriztu zieten bizitza osorako lan behartuekin ordeztuz. Ordutik “Chicagoko martiriak” aski ezagunak dira langileen mugimenduen historian. Parisen antolatutako Bigarren Internazionaleko Bigarren Kongresu Konstituzionalaren bukaeran, 1889ko uztailaren 20an, 1890etik aurrera maiatzaren 1a ospatzea erabaki zen, Langileen eguna, data lazgarri haren oroigarri, herrialde guztietan zortzi orduko lanaldia exijitzeko manifestazioak antolatuz.

Egia da gaur egun, ehun eta hogeita bat urte geroago, munduko langileriaren egoera ez dela ordukoa. Hala ere, XXI. mendean, iraunkortasun kapitalistaren erruz, oraindik ere badira beste “Chicago” batzuk. Europako zonalde batzuetan egoerak hobera egin duela dioten bitartean, Hego Amerikako eta Asiako beste zenbaitetan argazkia ez da gehiegi aldatu ordutik: auzo txiro eta meategietan esklabo gisa lan egiten duten umeak ageri dira, ez bada gerraren batean sartuta daudela, soldata eskas eta lanaldi luzeegiekin. Afrikako egoera are okerragoa da: baliabide naturalak Mendebalaren alde ustiatu ondoren, goseak eta HIESak kalte izugarriak eragin dituzte eta emigratzera behartzen dituzte mafiek estutu eta itsaso erdian abandonatuko dituzten arimak.

Garai hartan Chicago eta AEBetako beste hainbat hiri handik bezala, XXI. mendean, oraindik ere, munduak biziraupena euren herrialdetik kanpo bilatzen duten milioika pertsonaren inmigrazioa jasaten du. Horietako milaka bidean hiltzen dira edo gizarte aberatsetako pobrezia, marjinazio edo bazterketa sozialetako poltsen parte dira. Soberan daude. Kontsumoaren eta ongizatearen gizarte europarrean, egun langile mota ugari dago. Langile horietako batzuk erosotasunean bizi diren bitartean, beste batzuek kasik ez dute lanik, edota inork nahi ez dituen eta soldata oso baxua duten lanak dauzkate. Egun gure gizarte aberatsetan beste “Chicago” batzuk daude, eta beharrezkoa dute ez soilik maiatzaren 1eko ospakizuna urtean behin, baizik eta euren eskubideak defendatuko dituen egunez eguneko langile borroka sindikala eta solidarioa.

Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude