Euskara eta biok
- Zer da euskara guretako? Galderak euripean harrapatu ninduen, Korrikaren azken metroak egiten ari ginela, Gazteluko plazara sartu baino lehentxeago, Nafarroako Jauregiko kamerei erreparatu eta –Korrikan gindoazenon mugimenduei segika ari zitzaizkiela– haien mugimenduak zuzentzen gibelean izanen zituztenei irribarre batez agurtzea erabaki nuenean.
Kamera-gidariek ikusten eta agian grabatzen ari zirenaz pentsatzen hasi nintzen –hizkuntza baten alde korrika milaka zorok egiten genuen ikuskizun harrigarriaz–, eta agian horregatik etorri zitzaidan galdera burura. Zer da euskara guretako? Zer da euskara niretako?
Jabetu nintzen une hartan Korrikan ari ginenok –eta ertzetatik txaloka ari zirenak ere– euskara pertsona baten antzera kontsideratzen ari ginela, pertsona kuttuna, eta aldi berean ahula, gure aldetik babes berezi baten premia duena, eta, ume edo eri baten antzera, ohi baino maitasunezko erakustaldi gehiago eta sutsuagoen beharra ere. Pitin bat aztoratu nintzen.
Baina maitaleekiko harremanak, iraungiak direnean ere, ez dira jendaurrean aipatzen, eta maitaleekiko amodiozko erakustaldiak ere intimitaterako gordetzen dira, oro har. Horrekin akordatuta, guretako –niretako– euskara maitalea ezin daitekeela izan onartu nuen.
Bestaldetik, aitortu behar izan nion nire buruari euskararekiko gure hitz-jarioei eta atxikimendu publikoei halako kutsu errituala dariela ia beti, hizkuntza gurtu beharrekotzat joko bagenu bezala, objektu sakratu bat-edo bailitzan. Aitorpenak umorea goibeldu zidan –objektuak sakratuak izanagatik ere gauza bizigabeak baitira– eta euriaren aitzakiaz parasola zabaldu nuen, hurrengo burutazioak zer ekarri ere.
Ez zuen atertzen. Galderak hor segitzen zuen, tinko, erantzunik gabe joan nahi ez zuela. Zer pentsatu ez nekiela, etxeratu eta, bazkariari azken ukitua eman bitartean, euskarak nire bizitzan zer paper jokatzen zuen hausnartzeari ekin nion. Gero eta deserosoago nengoen, ez bainuen onartu nahi errealitatearen gordina: euskara, nire bizitzan, erdizka ibili den zerbait izan baita beti, eta da. Aldi berean nire baitakoa eta kanpokoa den zerbait. Hasiera batean, gaztelaniazko hitzetan txirikordaturik disimuluan irteten zen ene ahotik, eta urteak behar izan nituen, ohartzeko nire baitan bizi zela, gaztelaniarekin batera, eta bi hizkuntzak nituela barruan, ahizpa siamdarren antzera hazten. Hizkuntzak bereizi ziren, baina euskara niregan betidanik sustraitua izan bada ere, erroak erdi airean izan ditu beti. Gorputzetik erdi erauzia gelditu den atal baten antzera, ez da izan leheneratzeko erraza, eta, batez ere, ez da erraza inoiz erauzia izan ez balitz bezala erabiltzea.
Bazkaria mahairatzerakoan, argi izpi bat sartu zen leihotik. Segur aski, klase orotako euskaldunok dugu halako sentipen bat. Ohartu gabe gure baitatik at dagoen pertsona edo objektu gisara aipatzen dugu maiz hizkuntza, nahiz ongi dakigun, jakin, gure parte dela. Erdibiturik bizi gara euskaraz denaz bezainbatean, hizkuntza zaindu beharraz kezka hartuta hiztunekin erdi ahaztuak.
Eguna argituko ahal du, non hiztunok izanen baikara mintzagai eta ardura, hizkuntza bera baino. Euskaldunak, euskara baino.
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]
Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.
Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.
Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.