Energi iturrien kontrolak XXI. mendeko geopolitikan zer nolako garrantzia hartu duen anitzetan eta askok esplikatu dute, tartean Michael T. Klarek berak. Oraingo artikuluarekin, hori sistema politikoetan energi-faxismoaren sorreran eta indartzean mamitu daitekeela ohartarazi du irakasleak. “Energi-faxismoak –idatzi du– planeta honetako pertsona guztiengan izan dezake eragina. Batzuk behartuta aurkitu gaitezkeelako energi horniketa segurtatzeko atzerrietan egingo diren gerrak finantziatu, eta are, haietan parte hartzera. Beste asko, egongo direlako energi iturria kontrolatzen dutenen mende, Ukraina, Bielorrusia eta Georgia Gazprom monopolio errusiarraren atzaparretan dauden moduan. Edo denok aurkitu gaitezke estatuaren zaindaritza zorrotzaren pean, behartuta demostratzera dagokiguna baino gasolina gehiago xahutzen ez dugula edo energiaren komertzioan legez kontra ari ez garela”.
 
uela gutxi ARGIAk deskribatzen zituen distopia edo anti-utopia beltz horietakoren bat marraztu ordez, Michael T. Klarek energiaren urritasunak jadanik martxan jarri dituen mekanismo batzuk deskribatu ditu. Energia da, izan ere, faktore politiko nagusienetakoa. Eskaria etengabe ari da handitzen –1955etik 2005era %450ean handitu da energi eskea– eta aldiz eskaintza ezin izan da hein berean zabaldu. Okerragoa dena: gaur aditu gehienek aitortzen dute iturri fosiletan –petrolioa eta gasa nagusiki– produkzioak edo goia jo duela edo jotzear dela.
 
Gas eta petrolio urritasuna ezingo du ikatzak osorik bete, eta gainera aldaketa klimatikoaren kontrako neurriak hartu beharra egongo da. Panorama kaxkarra. Horregatik, energia ezin dute dagoeneko estatu aurreratuek merkatuaren mende utzi, beren lehentasunetan hartu behar dute. Lehen ondorioak ikusten ari gara: “Nazio kontsumitzaileen energi politikak militarizatzen, eta aldi berean, erregimen bezeroen errepresio ahalmenak sendotzen direnean, energi-faxismoz gobernatutako mundu baten zimenduak ari gara jartzen”.
 
Kontsumitzaileen aldetik, AEBetako armada munduko petrolio zerbitzuaren zaintzeko tresna bihurtu dela dio Michael T. Klarek. Ez da gaur goizeko kontua, Jimmy Carter-ek ireki baitzuen bidea, “Carter dotrina” famatuarekin. Petrolio garraio mundu mailakoa segurtatzeko, AEBetako armadak bere antolakizuna aldatu du urteotan, buruzagitza barne. Estreina Persiar Golkoa ondo segurtatzen ahalegindu ziren yankiak, baina geroztik Carter dotrina –agintean demokratak nahiz errepublikarrak egon, berdin dio– beste eskualdeetara zabaldu dute. Bitara nagusiki: Kaspio itsaso ingurura (Azerbaijan, Georgia, Kazakhstan, Kirgizistan eta Uzbekistan) eta Afrika Mendebaldera, batik bat Nigeriara eta Gineako golkora. Karibea ahaztu gabe, noski.
Ororen buru, AEBetako armadaren aurrekontuaren laurdena –100.000 milioi dolar– Persiako Golkotik datorren petrolioa babesteko darabilte; alde batera utzita Irakeko gerra orain arte kostatu den dirutza. Baina Michael T. Klareren ustez, askoz urrunago iritsi daitezke hurrengo urratsak: gero eta garestiagoa den energia erosi ahal izateko zergak igo beharko dituzte AEBetan eta politika sozialak gehiago murriztu, agian derrigorrezko soldaduska birplanteatu beharko dute...

Energia, estatu afera da

Txanponaren beste aldea beren zorupean energia daukaten herrialdeek osatzen dute. Australia, Kanada, Kazakhstan, Kuwait, Nigeria, Qatar, Errusia, Saudi Arabia, Venezuela, Iran eta Irak dira, nagusiki. Guztien artean, Errusiak gai honekin aurkitu du geopolitikan bere indarra berriro erakusteko aukera.
 
Errusia gas naturaletan munduko txapelduna da, ludi osoan eskuragai dagokeen gasaren %27 bere lurpean datza eta. Europak errusiarrei erosten die kontsumitzen duenaren %34. Petroliotan bera da bigarren, Saudi Arabiaren atzetik. Eta energia nuklearrean ere nagusi da, 31 zentral atomikorekin. Horrek guztiak ematen duen indarraz aspaldi ohartu zen Vladimir Putin, bere doktoradutzako tesia ere gai honi eskaini ziolako: “Lehengai mineralak Errusiako Ekonomia Garatzeko Estrategian”.
 
Ideia hori buruan, Ieltsinen urteetan pribatizatutako gas eta petrolio konpainiak berriro estatuaren eskuetara bihurtu ditu Putinek. 
Ondoren, mugakide dituen eta energia beharrean dauden herrialdeei presio egiten hasi da: ikusi Ukrainarekin, Lituaniarekin, Georgiarekin eta azken hilabeteotan Bielorrusiarekin gas eta petrolio hodiak direla eta izandako gatazkak eta Moskuk egindako xantaiak. AEBen alderantziz, Errusiak berak daukan energia darabil ingurukoak presionatu eta etekin diplomatikoak ateratzeko.
 
Michael T. Klarek arriskutzat dakusan energi-faxismorako hirugarren ardatza indar nuklearraren bizkorraldian datza. Petrolioaren prezioa igotzean hasi zen berriro aipatzen zentral nuklearrak ugaritzea mesedegarria litzatekeela, baina klima aldaketa dagoeneko gainean dugula konfirmatu denean –aurtengo neguak horretarako apropos antolatua dirudi– nuklearren inguruko politikak atera dira eztabaiden mahaietara.
 
Herritar burutsu askoren oposizioaz gain, bestelako oztopoak badira zentral atomiko berriak eraikitzeko: eraikitzeko kostuak izugarriak dira, zentralak zahartutakoan horiek desmontatzea zenbat kostatzen den orain jarri da agerian, hondakinen arazoa konpondu gabe dago, eta Three Mile Islanden 1979an eta Txernobilen 1986an gertatutakoak bezalako istripuek ikara eragiten dute.
 
AEBetako ikuspegitik, irakasleak ohartarazten du estatua hasi dela herritarren oposizioa zanpatzeko urratsak ematen. Zeharka aipatu du bat oso garrantzizkoa: gas naturala lantzeko fabrikak eraikitzeko baimenak emateko orduan, estatu, eskualde eta udalei eskumen oro kendu dizkie gobernuak eta dena aginte federalaren esku utzi. Zirrikitu horretatik pasa litezke zentral nuklear berriak ere, lekuko agintariei eskuak lotuz eta protestan kalera ateratzen diren manifestariei polizia federala eta ejertzitoa bidaliz. Ondoren, zentral nuklear gehiagok –politika antiterroristaren aitzakiatan– bertako langile, subkontratatu eta guztien familien gaineko kontrola zorroztea ekarriko dute.
 
Ororen buru, Human Rights Watcheko burukide honek ondorio hau dakusa: “Gobernuetako lider gehienek energi urritasunak ekarritako arazoei aurre egin nahi diete estatuen kontrola handituz eta indar militarrari leku handiagoa emanez. Joera horri aurre egiten ez badiogu, gure etorkizuna energi-faxismoa izan daiteke”.

http://www.argia.eus/nethurbil.php helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.