Angel Erroren azken ttakuna irakurri dudanean, eta berak aipatzen duen Katuloren esaldiarekin «Atque ero gaude», latin ikasle (txarrak) gineneko garaiak etorri zaizkit gogora. Bazen esaldi famatu bat denok barre algaraka jartzen gintuena, eta hasi-masietan irakasle guztiek errepikatzen zigutena, gogoratuko zarete: «Mater tua mala burra est». Adibide polita zen konturatzeko sarri begi-bistan zegoena ez zela beti horren ageriko, zeren hiztegia atera, deklinabidea eta konjugazioak zorroztu eta, hara miraria, «zure amak sagarrak jaten ditu» esan nahi baitzuen.

Katulo zaharraren esaldi bitariko horrek ere badu funtsa, Iruña-Veleian aurkitua ez bada ere. Carmina baten azken ahapalditik aterata dago («kantua» esan nahi du carminak, Katulo ez zen galiziarra). Sirmio izeneko lur-muturrari eskainia dago kantu hori, hantxe baitzuen, esaten zaigunez, atseden hartzeko etxe bat, eta hara bildu zen batean idatzita dirudi, izan ere, halatsu dio: «zer une zoriontsuago dago kezkak kanpoan utzi, bihotza gaineko zamaz libratzen delarik, eta lur arrotzean sufritzez nekatuta, etxera iritsi eta gure ohantzean etzaten garen unea baino?».

Badu erotasunak bozkariozko egoerarekin parekotasunik. Maiz erotasun izpiak argitasun izpi dira. Erotasun damaren gorazarrez idatzitako liburu gogoangarri bat bada, zatika irakurtzen dudan aldi oro zoriontsu egiten nauena. Bazekien zerbait Rotterdameko naturak. Baina gu ez gara zoriontsu. «Kantu hau aditzen baduzue ere, ez esnatu ez urrikaldu, ez naiz, ez gara zoriontsu», kantatuko zukeen, Mikel Arregiri hitza hartuta, Imanol lagunak bere zurezko bozaz.

Atque ero gaude. Eta poztu zaitez, Sirmio ederra, zure nagusiarekin batera. Eta ero gaude. Bozkariozko erotasun puntu bat gorde nahi nuke, bai; gorde behar genuke, lur arrotzetan sufritzez nekatuta orain bezala etxeratu eta gure ohantzera erretiratzen garenerako. Nahiago denok ero bageunde, Angel. Erotasunez hordi. Kontua da erotasun gaizto batek erasanda bizi garela, pentsatuz eta Gure Kontu Santu hau dela munduak duen arazorik larriena, munduko gosearen gainetik, Ekialde Hurbileko, Irakeko edo Afganistango egoeren gainetik. «Nartzisismoa» da baitezpada gure gaitzaren izenetako bat, aspalditik gure artean inposatu dena -barka, niri ere ez zait hitza gustatzen. Gustura irakurriko nuke, bide batez esanda, gure historia triste honetan maiz erabili diren eta erabiltzen diren hitzen azterketa serio bat-.

Bitartean, Juan Bautista Agirre Asteasuko erretore zaharrarekin gogoratu naiz. Ez zen eroa, ez zuen erotasuna maite, ez hitzez behintzat, baina perla bitxi bat eman zigun opari, Lukasen Ebanjeliotik hartua hori bai, bere sermoi baten buruan: «Porro unum est necesarium». Demagun idazleak berak ematen duen itzulpena dela itzulpen leiala: «Egiteko bat bakarra da egiteko beharra». Norberak ikusiko du, gure kontura ekarrita, zein den hain zuzen egiteko hori. Horretan ere ez baikinateke ados jarriko. Baina demagun, hizkuntza ezkutu batez mintzatu zitzaigula Agirre. Edo latina horren ahaztua dugun honetan, mater tua mala burra est gure hasi-masietan bezala ulertuko bagenu Agirreren esaldia. Erotasun puntu baterako gonbita litzateke, erotasun pittin batek bozkarioa dakarrelako. Iheserako gonbita agian, betea ez bada ere, Sirmiorainokoa behintzat: nekatuta gaude eta ohantzea behar dugu. Bihar beste egun bat izango da, eta berrirotik hasteko aukera izango dugu. Emoistazu bada...