Baionako Matahari

Egipto, 1914. Sarajevoko atentatuak Lehen Mundu Gerra leherrarazi zuen unean, Marga Andurain eta bere senar Anduraingo kondea Egipton ziren, plazer bidaian. Margaren bizitza zeharo aldatuko zen une horretatik aurrera.
Jeanne Amélie Marguerite Clérisse 1895ean jaio zen Baionan, familia burges aberats baten baitan. Gaztetatik erakutsi zuen ez zela konforme gizarteak neska dirudun batentzat gordetzen zuen rolarekin eta hamabost urte besterik ez zituela etxetik ihes egin zuen armadako ofizial batekin. Handik hilabete gutxira Anduraingo kondearekin ezkondu zen eta bikoteak, berehala, Mauleko gaztelua utzi eta munduan zehar bidaiatzeari ekin zion.

Mundu Gerraren hastapenetan, El Cairoko afari diplomatiko batean, Margak T.E. Lawrence, Arabiako Lawrence ezaguna topatu zuen eta, aurrerago, honen bitartez, Bertie Clayton, zerbitzu britainiarretako MO-4ko Ekialde Hurbileko burua. Bere lehen misioa Zaglul-Baja Egiptoko nazionalisten buruarekin harremanetan jartzea izan zen, baita lortu ere: handik gutxira atxilotu zuten britainiarrek. Ondoren Er-Riadera bidali zuten, Saudi Arabiako fundatzaile Ibn-Saud emir beldurgarria ingelesen aliatu bihurtzeko asmoz. Ez dakigu Margak norainoko eragina izan zuen emirraren erabakian, baina honek britainiarren alde egingo zuen aurrerantzean.

Gerra amaituta Anduraindarrak Palmirara joan ziren, Siriako desertuan galdutako oasira, eta bertan Zenobia Erregina hotela zabaldu zuten. Egun, hotela zabalik dago eta euskal estiloko altzariak ditu oraindik. Badirudi bakeak ez zuela baionarraren adrenalina gosea itzali eta hotela espioitza gune izan zela: Deuxième Bureau, MO-4 eta GPU sobietarreko agenteak hoteleko bezeroen artean egon ohi zirela diote.

30eko hamarkada hasieran bikotea banatu eta 1932an Marga Ben Suliman beduinoarekin ezkondu zen. Islamera bihurtu eta gizonez jantzita Mekara abiatu zen, hiri sakratuan sartzen zen lehen emakume europarra izateko asmotan. Baina deskubritu egin zuten eta Ibn-Saud emirrari esker salbatu ahal izan zuen bere burua. Handik gutxira Ben Suliman pozoituta hil zen eta 1935ean Marga Anduraingo kondearekin ezkondu zen berriro. Laster kondea hilik agertu zen Palmirako etxean, bainuontzian; hamazazpi labankada eman zizkioten.

Marga Euskal Herrira itzuli zen, Hendaiara eta 36ko Gerran informazioa saldu zien alde guztiei: Jaurlaritzari, errepublikarrei eta frankistei. Arma, droga eta diamante kontrabandoan ere parte hartu zuen. Naziek Lapurdi okupatu zutenean ofizial alemanentzako luxuzko prostituzio etxea zabaldu zuen eta Hitlerrek gerra galduko zuela usaindu zuenean Tangerrera alde egin zuen. 1948ko azaroaren 5ean Margaren gorpua Tangerreko portuan agertu zen. Djeilan ontzian Hans Abele bere amorante eta Gestapoko agente ohiak botila batekin jota hil zuen eta haren gorpua itsasora bota. Heriotzaren unean, Marga «gure garaiko garun kriminal handiena» zen Interpolentzat.


Arrastoak

Bagdadeko museoko bilduma «erregionaliza» dezake aurki Irakeko gobernuak eta berriak alarma piztu du nazioarteko hainbat arkeologoren artean. Horregatik Jalal Talabani presidenteari eta beste agintari batzuei gutuna idatzi diete arkeologo hauek museoko obren sakabanaketa saihestu dezan. Aztarnategien egoeragatik ere euren kezka agertu eta hobeto zaintzeko eskaera egin dute. Saddam Hussein boteretik kendu zutenetik Irakeko ondare historikoa mehatxatuta dago. Ondarearen erantzukizuna berriro ere Kultura Ministerioaren eskuetan egon dadila nahi dute, Turismo Ministerioa egiten ari den kudeaketa kaskarra argudiatuz. 7.000 urteko zibilizazioen arrastoak ondo gordetzea exijitu dute, Afganistanen gertatutakoa ez errepikatzeko. Deigarria da gutun hau ez dutela bilduma mesopotamiko garrantzitsuak dituzten museotako zuzendariek sinatu. Agian, egoera kaotikoa aprobetxatu nahiko dute, garai hartako piezaren bat bide ilunen bitartez eurenganatzeko.

Kontua da gobernuak aurreikusten duen piezen garraioa behar bezala egitea zaila dela. Museoa itxita dago, hormigoizko hormez inguratua, eta 2003an arpilatu zutenetik museoko langileek ez dute inbentariorik osatzea lortu.


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Eguneraketa berriak daude