Toti Martinez de Lezea: «Emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena»


2021eko uztailaren 27an
Asko kosta al zaizu trajedia haren txosten historikoak aurkitzea?
Dokumentazio sakon askorik ez dago, baina bai nobela bat idazteko adinakoa: pare bat liburu interesgarri, erasoa jasan zuten donostiarrek utzitako lekukotza eta beste xehetasun batzuk.

Zer izan da zirrara gehien eragin dizuna?
Ustez indar askatzaileak ziren haiek 8 urtetik 80ra bitarteko emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena. Eta baita irailaren 1ean hiria utzi ahal izan zuten donostiarren baldintzak ere: oinutsik, larrugorritan batzuk, edota ia larrugorritan gehienak.

Armen sofistikazioa eta beste kendurik, aldatu al dira orduko gerren eta gaurkoen moduak eta helburuak?
Nire ustez ez. Baliteke metodoak aldatu izana, baina gerra guztiak boterea eta aberastasuna lortzeko egin ohi dira. Beti dago arrazoi ekonomikoren bat gerra ororen atzean, askatasuna, justizia, zibilizazioa eta beste hitz pottoloz osatutako diskurtsoz gertaerei itxura aldatu nahi bazaie ere. Orduan, urtetan aurrera eramandako gerren bitartez, Frantziak bere garaian Europako lehen indar ekonomikoa izatea lortu zuen. Gerra napoleoniko haiei amaiera jarri zitzainenean, berriz, lehen indar ekonomikoa Britainia Handia zen. Gerretan, herria da beti gehien jasaten duena; populuaren biziak ez du ezer balio, eta inoiz ez da kontuan hartua izaten. Jasaten duen minagatik ez du herriak sekula kalte-ordainik jasotzen. La Brecha-k, egia esan, horren eta soldadu-jendeak emakumezkoak bortxatzeko duen ohizko joeraren aurkako alegatua izan nahiko luke.

La Brecha
Toti Martínez de Lezea
Ttarttalo
324 orrialde
22,50 euro


1813an Donostia suntsitu zutenekoa

Toti Martínez de Lezeak idatzitako La Brecha nobelan, 1813an frantziarren menpe zegoen Donostiara askatzaile gisa sartu zen soldadu-jendeak bertan bizi zirenei emandako tratu bidegabea islatzen da, hala nola bizirik irautea lortu zutenek guztiz suntsitua gertatu zen Donostia berreraikitzeko egin zituztenak. Urte batzuk lehenago, Espainiako lurren jabe egin zen Jose Bonaparte, Frantziako enperadore zen Napoleon Bonaparteren anaia. Haren armada Espainiako lurretan menperatzeko asmoa zuen gudarostean, ingelesak, portugaldarrak eta espainiarrak elkartu ziren -tartean gipuzkoarrez osatutako hiru tropa ere baziren-. Aliatuen gudaroste horrek agindu zehatza jaso zuen Castaños generalaren ahotik: eskarmentu latza emateko ustez frantziarren aldeko jarrera agertu zuten donostiarrei. Eta frantziarren menpe egoteaz nazkatua zeuden donostiarrak beren ustezko askatzaileei harrera beroa egiteko gogoz gudaroste haren aurrera agertu zirenean, tiroz eraso zieten, haien etxeetan sartu eta balore pixka bat zeukan guztia lapurtu, eragozpen txikiena ipintzen zuena akabatu, besteak egoera umiliagarrienetara errenditu eta harrapatutako emakume oro bortxatu.


Azkenak
EHUk eskolak ematea debekatu dio, behin-behinean, “mezu faxistak” zabaldu dituen irakasleari

Euskal Herriko Unibertsitateak jakinarazi duenez, gutxienez astebetez ez du eskolarik emango Zuzenbide Fakultateko irakasleak. Astelehen goizean Leioako campuseko ehunka ikaslek sare sozialetan frankismoa goraipatzea eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak hedatu izana salatu... [+]


Turistifikazioaren Aurkako Urria antolatu dute, hiri bizigarri baten alde

Turismoaren Nazioarteko Egunean, joan den ostiralean, aurkeztu zuen Bizilagunekin plataformak Turistikazioaren Aurkako Urria egitasmoa.


2024-09-30 | ARGIA
Barakaldoko tiroketaren harira zazpi pertsona atxilotu dituzte

Gizon bat hil eta beste bi pertsona zauritu dituzte igandean, Barakaldon izandako tiroketan. Ertzaintzak zazpi lagun atxilotu ditu –bost gizon eta bi emakume–, eta ikerketa zabalik da oraindik.


2024-09-30 | ARGIA
Israelek dozenaka lagun hil ditu Libanon eta Yemenen, Hezbollah eta Hamaseko buruak tartean

Israelen bonbardaketek ez dute etenik. Beirut (Libano) eta Yemengo hainbat azpiegitura izan ditu jo-puntuan azken egunotan, eta dozenaka herritar hil erasoetan. Horien artean, Hezbollah erakunde xiitako buruzagi Hassan Nasrallah eta Segurtasun Prebentiboko komandante Nabil... [+]


2024-09-30 | ARGIA
Ultraeskuinak irabazi ditu hauteskundeak Austrian, lehen aldiz Bigarren Mundu Gerraz geroztik

Botoen %28,8 lortu ditu FPÖ alderdi ultranazionalistak, 2019an baino %13 gehiago. ÖVP Alderdi Popularrak botoen %26,3 jaso du eta hirugarren indarra izan da SPÖ alderdi sozialdemokrata, botoen %21,1ekin. Alderdi nagusiek uko egin diote ultraeskuinari gobernatzeko... [+]


Pilar Garaialde, Gogora Institututik kanpo utzi duten estatuaren biktima:
“Beti zoru etikoa ahoan, baina ez dakit hori non ote dagoen”

Iragan asteazkenean, Gogora Institutuko Zuzendaritza Kontseiluko bost kide independenteak hautatu zituzten Gasteizko Legebiltzarreko Justizia eta Giza Eskubideen Batzordean. EAJren eta PSE-EEren abstentzioek Pilar Garaialde Salsamendi zuzendaritzatik kanpo utzi zuten. Bera zen,... [+]


Eguneraketa berriak daude