Artelatz tortotxa


2021eko uztailaren 28an
8.580.000 golde artelatz-baso omen da munduan, Mediterraneoa eta Atlantiar itsasoen artean. Hemen artelatza eraitsi eta bere egur trinkoa ontzigintzan edo sutarako erabili izan denez Baiona-Miarritze inguruan, Bizkaiko ale bakanak eta Getaria-Zarautz gaineko talde dotorea dira garai bateko artelatz-basoen arrasto. Arrasto soila, etorkizun motza baitu zuhaitza moztea eskatzen duen mozkinak.

Naturari errespetu handienetakoa dion ustiaketa mota da hemendik kanpoko artelatzarena. Naturari eta kulturari, gizarte eredugarria baita bere ustiaketaren ingurukoa, oraindik ere... Zuhaizti aberatsa da, bai flora bai animalia aldetik eta azala besterik kentzen ez zaiolarik ahal den zuhaitz handienak eta ederrenak edukitzea komeni da, ez inausi, ez kimatu, ez lepatu, ez mugarrotu, ez moztu… Zuhaitz gazteak behin kana-laurdeneko gerria osatu duenean aurrenekoz azala kentzen zaio. Gero etengabe sortuko den azal berriak 7-10 urtetik behin aizkoraren ahoa ezagutuko du.

Artelatzetik sortzen den azal hori kortxoa da. Honek erabilera ugari du, batik bat malgua, erregaitza eta ia ustelezina delako. Hala eta guztiz ere kortxo guztiaren %80 makina bat likidoren kartzelak burutzen dituzten tortotxetara doa.

Munduan kartzelaratzen den gero eta ardo gehiagorentzako nahikoa kortxo ez denaren aitzakia merkearekin, txapa metalikoa edo plastikozko tapoia dakarren botila ugaritzen ari da. Fenizia mundu honetan beste lotsa bat. Bai metalikoa bai plastikozkoa, besterik gabe, egin ahal izateko xahutu behar den energia kontutan hartuta aldera ezinak dira, kutsadura iturri dira. Kortxozkoa sortzeko, aldiz, besteek eragindako kutsadura hartu, bereganatu eta ezkutatzen du artelatz-basoak. Alde ederra!

Kortxoaren arerio nagusia botilan jasotzen den likidoari eransten dion kortxo-gustua izan da. Ba azken ikerketen arabera kortxoaren kalitatea nahitaezkoa da, baina upategiaren garbitasunak askoz ere garrantzi handiagoa du. Badira ardoak kutsatzen dituzten zenbait gai, kortxoak bidea itxi baina plastikoak (polietilenoa) lasai ederrean igarotzen uzten diena. Eta garrantzitsuena, edozein ardoren -garagarrarena, sagarrarena, madariarena, mahatsarena…- ontzeari kortxoak eransten dizkion ongarriak (bainilina, elaginatoak, antozianinak, polifenolak, antioxidanteak...) non geratzen dira?


Azkenak
2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.


2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Eguneraketa berriak daude