Agenda 22


2021eko uztailaren 16an


Txerria hil da

Azaroa kantuan eman dut. Agendari errepasoa egiten hasi eta dagoenak baino falta denak eman dit atentzioa. Gizartea aldatzen ari da arras. Hilabete osoa kantuan pasa dut, San Martinak barne, eta ez dut txerri-hiltzeari buruzko bertso bakar bat ere bota. Eta ez zait egokitu lagunei entzutea ere. Duela hamabost-hogei urte, azaroko gai izarra izaten zen txerri-hiltzearena. Txerri izatea tokatuko zitzaizun bizpahiru aldiz; matarifea izango zinen hurrena; gibela frijitzen ari zen emakumea bestela; edo puskak banatu behar zituen baserritarra... Telebistarako propio grabatu genuen lehen saioan ere, Imanol Lazkano eta biok txerri-hiltzearen irudi batzuen gainean aritu ginen duela hogei urte. Antropologia edo etnografia ikasketak egiten ari denak, bertsoetan altxorra du gizartearen nondik norakoen berri jakiteko. Kantatzen duguna ez baita hain interesgarria, kantatzen ez duguna aldiz, bai.



Lurrean

Oinak lurrean ditugula bizitzeko zoria dugu bertsolariok. Bertso-bazkari eta afarietan batipat, ingurukoa oro oso gertutik ezagutzeko parada izaten dugu. Odol-bero ospea dugu euskaldunok, eta zurruteroena. Gertatu izan zaigu noizbait bertsotan ari garela mahaiko gaztetxoren bat presaka jaiki eta, denen bistan, txahala egiten ikustea. Duela gutxi ordea, lehen aldiz, mahaikide genituen bi, muturtu eta muturrekoka hasi ziren, mahaiaren jiran lehenik eta jangelatik irten eta kanpoan gero. Tartean sartu ziren lagunak beste biak baketze aldera. Kaltea, guretzakoa bederen, egina zegoen ordea. Has zaitez han kantuan! Zer esan behar duzu, Jainkoa ona dela? Giro bero-beroa dagoela? Begi-bistakoa kantatzetik abiatzea hobe izaten da aukeran. "Borroka" da errimakeran oso ongi funtzionatzen duen hitz bat gainera. Arlo semantiko bereko beste hainbat hitz badira ia berez diskurtsoa osatzera zaramatzatenak: borborka, erronka, mokoka...



Mi mi sol mi mi

Musikariekin ere aritu gara bertsotan azaroan. Txistulariekin, Xabier Muñozi egindako omenaldian, Donostian. Eta Erandion, Doctor Deseo taldeko gitarra-jole den Aitor Agirianorekin, Bertso Tranpak ikuskizunean. Bi musika-tresna desberdin eta bi estilo diferente. Eta haiekin gu, beti-berdinak. Zail egiten da ahozko inprobisazioa eta musika uztartzen, bietako bat zinez inprobisazio delarik. Bertsolariontzat konpasa da, umetan marrazki borobilak egiteko erabiltzen genuen tresna hura. Hortik aurrera deus gutxi. Noiz hasi, noiz ekin, buruak agintzen digu eta ez bat, bi, hiru, lauak. Horregatik diote musikariek, elkarrekin goazelarik, ez datozela gu laguntzera, gu "persegitzera" baizik. Halere, badira musikarekin oso ongi konpontzen diren bertsolariak. Musikarekin uztartzean "hazi" egiten dira eta euren testuak ahots soilez emanak baino hobeak ere izan daitezke. Aurreikusten dut, urte gutxi barru Txapelketako bakarkako lanean bertsolari bat propio eramandako bere gitarra-jolearekin, bestea bere piano-jolearekin, hirugarrena bere perkusionista hartuta...



Beste txerria ere ez da ageri


Bertsogintzak aurrera egin duela uste dut. Baina ez orain doinu gehiago erabiltzen ditugulako, ez orain neurri-errimatan txukunagoak garelako, ezta orain doinu luzeagoetan aritzeko gaitasuna dugulako ere. Aurrera egin du, duela hamabost bat urte izandako joerari ihes egiten asmatu duelako. Azaroan ez dut kantagai izan Julianmuñozik, Isabelpantojarik, edo Seseñako Pozerorik. Bisbal, Lecquio, Jesulin, Esperanza Aguirre, Soyaya... ezagutzen ditugu baina urrun geratu zaizkigu. Ez da seinale hoberik nola guretzat hala herri honentzat. Gero eta guregainagoak gara. Eta hori, deitalerik txikienetatik hasita lortzen da.



Auzoko lagunak


1986an, Carmelo Baldatik Donostiako Belodromora jo genuen Bertsolari Txapelketaren finala jokatzera. Bi mila entzule pasatxotik ia zazpi milara egin genuen jauzi. Telebista izan zen bertan, zuzenean, lehen aldiz. Idatzizko hedabideek ere ordurarte ez bezalako garrantzia eman zioten bertsolaritzari. Baina gure hedaduraren egiazko neurriaz jabetzen ez ginen hasi pare bat urte pasa arte. Negu Gorriak taldeak Peñagarikano eta bion bertsoak grabatu zituelarik, edozein gazte hurbiltzen zitzaigun, edozein parrandatan, "Batetikan korroska..." belarri ertzera kantatuz. Fermini eta konpainiari ez dakit inoiz behar bezala eskertu diegun bertsolaritzaren zabalkundean ipinitako hondar alea. Ia hogei urteren buruan, ama bat edo aita bat datorkidalarik, eskutik lau-bost urteko umetxoa duela, asmatzen hasi naiz zer-nolakoa izango den aurkezpena: "Hara, Kimetz, begira nor dagoen hemen! Zuk ezagutzen duzu eh? Andoni da! Takolo , Pirritx eta Porrotxen laguna! Ea, Andoni... Esan rra!". Auzoko lagunek eman digute daukagun itzalaren zati handi bat.



Gogoetan


Ehun lagun bildu gara bi asteburutan Zarautzen, bertsolaritzaren nondik-norakoak gogoetagai hartuta. Duela hamabi urte elkartu ginen Azpeitiko Elosiagan gauza beretsua egitera. Orduko hartan bertsolaritza hamar-hamabost urteren buruan zer izatea nahi genukeen irudikatzen aritu ginen. Eta eman ditugun urratsak orduan adostutakoak izan dira gutxi-gehiago. Aurrera begira ez dakigu zer letorkeen. Ez dakigu euskarak ze osasun izango duen hamabost urte barru edo euskal kulturaren egoera zein izango den. Gureak kezkatzen gaitu, baina ez gureak bakarrik. Bertsolari eta bertsozale gara ez esaldiak 10/8 edo 7/6ko moldeetan eta errimaturik ematea eta entzutea gustuko dugulako soilik. Badugu herri honen eta herri honen kulturarekiko kezka eta erantzukizunik. Bidelagunak aurkitzen hasteko sasoian gaudela dirudi. Kultur proiektu eraginkor baten gabeziak pikutara eraman gaitzake, gu, auzokoak eta baita herri hau ere. Dagokionak heldu ezean, norbaitek heldu beharko dio lanari. Ni ez naiz nor zure etxean sartzeko baina...


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Sostengua adierazi diote Marieniako lurren aldeko borrokari hogei kolektibok

Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Langile bat hil da Zornotzan, Forest Trafic SL enpresan

Boroa industrialdean hil zen 41 urteko I.P.C langilea, abenduaren 30ean biltegiko inbentarioa egiten ari zenean. ELA eta LAB sindikatuek, eta Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eman dute istripuaren berri.


Eguneraketa berriak daude