Ihesi: Sugandilen pare Elefantearen lurraldean
Eguraldia da gure kezka nagusia; hegoaldean iparraldean baino euri gutxiago egiten duela eta Nafarroa alderantz joatea erabaki dugu. Artederreta herrirantz abiatu gara, Nafarroa hegoaldean, Iruñetik 30 bat kilometrora. Bidea erraza eta motza da: lehenengo Iruñea aldera jo dugu AP-15 Leitzarango autobidetik. Ordainlekutik igaro ostean, Gares eta harrobi aldera bideratzen gaituen 71. irteera hartu dugu. Arrizabalaga herrira sartu eta ezkerrera harrobi handi bat ikusi dugu. Inguru eder horretan egitekoak gara gure saioa. Herriaren kanpoaldean dagoen errotondari bira eman, ezkerrerantz hartu eta harrobian sartu gara. Bertan, pista txiki batetik -ezkerrean zentral elektrikoa ikus daiteke- Artederretako mendietara hurbildu gara azkenik.
Bikoteak egin eta «bideak» irekitzeko prestaketetan hasi gara. Duela gutxi ikasi dugun bezala, bi pertsona beharrezkoak dira edozein igoeratan. Batak, behetik, segurtatu egiten du igotzen dagoena, grigri izeneko tresnarekin -beste hainbat modu ere badira-, erorita ere sokak eutsi dezan. Igotzen ari dena bidea irekitzen doala esan ohi da: espresez baliaturik, arroketan lehenagotik dagoeneko ipinita dauden txapetan barrena soka sartuz doa, goraino, batze puntura edo txapak bukatzen diren punturaino, hain zuzen. Bertan soka azkenekoz sartu eta jaitsi egingo da. Bigarren lagunak igoera bi modutan egin dezake: zuzenean eskegita dagoen sokaz lagunduta, edo soka kendu eta bidea berriz irekiz.
Txapak amaitzen diren puntura iritsi gara azkenean, hau ilusioa! Urduritasunak utzitako arrastoa, poza, ezin sinetsia, paisaiaren lilura... Sentimendu guztiek bat egin dute une horretan eta sentsazio hori da finean eskaladara bultzatu gaituena. Goian gaudela, eskuinean badator bide zailagoari ekin dion laguna, 6. gradu bati bukaera emanez. Aurpegira begiratu eta sentimendu bera partekatu dugu. Irribarrea ahotan beheraka abiatu gara, bideko espresak bilduz eta egindako lana aztertuz. Lehenengo igoera izateko dena primeran atera zaigu eta 5. mailako bat igotzea erabaki dugu. Hau emozioa!
Konturatu ere egin gabe pasa zaigu eguna. Izugarria izan da. Artederreta eskaladaz gozatzeko makina bat bidez josia dago; 5. nahiz 6. mailakoak, errazak, zailak, motzak, 30 metroko altuera dutenak... Bide asko egin arren, ezin izan ditugu guztiak probatu, eta nekearen nekez, beste baterako utzi behar izan ditugu hainbat igoera. Hori bai, itzultzen garenean, kontuan hartu beharko ditugu haize handiko egunak, halakoetan eskalatzea oso zaila baita Artederretan. Harrobi txiki bat denez, haizeak indar handiz jotzen du harri artean, batez ere Sugandila eta Zilindro guneetan. Halaber, kontuan hartzekoa da babesturiko hegazti harrapariak egon ohi direla eta hauen abiatze garaiak jakitea komeni dela, beraien ibilbidean oztoporik ez sortzeko.
Natura, lagun eta tontor artean, egun zoragarria eskaini digu Artederreta inguruak. Hurrengo eguneko minek ere ez digute irribarrea ahotik kenduko. Irunera bueltatu eta galdera bakarra dugu gure baitan: hurrengo irteera noiz?
Ikastaroa bukatuta, entrenamendua jarraitzeko aukera dago, rokodromo desberdinak bisitatuz, esaterako. Eskalatzen izan garen kiroldegi guztietan sokak rokodromoan eskegita egoten dira eta hortaz, eraman behar den gutxieneko materiala ondorengoa da: grigri bat -edo funtzio berdina betetzen duen beste euskarriren bat-, mosketoia, arnesak eta katu oinak. Dena den, kiroldegi batzuetan materiala alokatzeko aukera eskaintzen dute. Desberdintasunak ugariak dira rokodromo batetik bestera, batzuetan builder delakoari ematen diote garrantzia -altuera asko hartu gabe eta soka barik paretan zehar mugitzea-; besteetan aldiz, igoerei -20 metrotik gorako tontorrera, arnesa eta soka erabiliz-. Aritzeko ezagutu dugun rokodromorik hornituena Iruñeko Rokopolisa da, itzela eta gomendagarria benetan.
Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langile batzuk soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.
Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]
Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]
Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]
Bortxaketen kasuentzako bideratu daitekeen kartzela zigorrik gorena jarri diote senar-ohi Dominique Pelicoti; eta beste 50 bortxatzaileei dagokionez, guztiak dituzte erruduntzat jo, baina fiskalak galdetzen zuena baino apalagoak dira zigorrak. Hiru hilabetez iraun du Mazango... [+]
ARGIAren taldeko kide den Iametza teknologia berriak erabiltzen dituen komunikazio enpresa da.
Sortzen eta Ratioak Jaitsi 0-18 elkarteek Legegintzako Herri Ekimen bitartez egin dute eskakizuna eta alderdi guztiek agerraldia onartu dute. Europar Batasunak Foru Gobernuari ratioak murrizteko egindako gomendioan du oinarria nafar gurasoen aldarrikapenak.
B&B Trends lantegiaren jabeak iragarri du hartzekodunen konkurtsoan jarri duela lantegia, "ondare desegonkortasuna" argudiatuta.
Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.
Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.
Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.
Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]