Bai, badago, besteak beste, Gobernu honek gehiengo osoa ez duelako. Egoera honek legeak onartzeko akordioetan eragiten du. Esaterako, Lur zoruaren legean gure taldeak aurkeztutako 195 zuzenketatik 171 onartu edo egokitu ziren.

Etxebizitza saila inoiz baino politika aurrerakoiagoa burutzen ari da, nahiz eta beti egin daitezkeen gauzak hobeto. Hala ere, etxebizitza politika fiskalitateari lotua da, eta berau foru aldundien esku dago. Diputazioek etxebizitza erostea primatzen dute -erosketa batek %15 desgrabatzen du-, baina alokairua ez behar adina. Gainera, etxebizitza hutsa ez da fiskalki zigortzen. Zergei dagokienean, jendeari hobeto ateratzen bazaio etxebizitza erostea, ez dugu alokairu politika sustatuko. Gobernua alokairua bultzatzen ari da, baina horrek ere eskatzen du ezinbestean, diputazioetatik egiten den politika fiskalak zentzu horretan eragitea; eta hori ez da egiten ari. Ezkerreko etxebizitza politikak ezkerreko fiskalitate politika eskatzen du, eta hori da EBk eta Aralarrek Batzar Nagusietan elkarrekin gogor defendatuko duguna.

Hainbat eremu dago. Batetik, euskal Y proiektua dago. Obraren lehen zatirako 250 milioi euro jasota daude aurrekontuetan. Egiari zor, diru hori guztia Estatuari kenduko zaio Kupotik, beraz, ez du aurrekontuetan eragingo. Dena den, zoritxarrez, azpiegitura aurrera doa. Gu ez gaude tren modernoa egitearen aurka, baina beste modu batez egin zitekeen, ez gatoz bat ereduarekin ezta trazatu honekin ere. Ez da Euskal Herriko orografiari dagokion eredua, ez lurralde txiki honek behar duen azpiegitura.

Hizkuntza politikaren eremuan berriz, adostasun batzuk daude. Hala ere, administrazioa euskalduntzeko askoz diru gehiago sartu beharko litzateke. Edonola ere, hizkuntza politikarako zuzendaritza aurrerapenak egiten ari da, eta zerbait adosteko aukera badago.

Politika sozialean ere baditugu desadostasunak. Gai honen printzipioak Batzar Nagusietan lantzen diren arren, Jaurlaritzak badu zeregina: besteak beste, oinarrizko errentak eta larrialdietarako laguntzak. Legealdiaren hasieran, lanbide arteko gutxieneko soldataren %86an ezarri eta urtero puntu eta erdi igotzeko konpromisoa hartu zuten Batzar Nagusiek, oinarrizko soldata (540 euro) emateko, alegia. Aurten ordea, kopuru hori izoztu egin dute, gai horren eztabaida gunea Legebiltzarra dela aitzakia erabilita. Guk %100 izatea eskatzen dugu, bizibaldintza duinak bermatzeko neurri ona delako.

Azkenik, etxebizitza alorrean ere finantzazio handiagoa behar da. Etxebizitza politika ez da lege bidez aldatuko soilik, injekzio finantzarioa behar du, egoera normalizatzeko erabateko politika pizgarria. Etxebizitzaren prezioa ari da egonkortzen, baina babes ofizialeko etxeen eskariari erantzun sendoa emanda baino ez da bukatuko espekulazioarekin, ez bestela.

Aldeko botoa ia ezinezkoa da. Gainerakoan, negoziazioak irekita daude.

Ezkerreko boto gehiago biltzea eta eraginkorragoa izatea udal eta foru batzarretan. Udalerrietan egiten den politika ez da nazioari begira izan behar, gai sozialei buruz baizik. Tamalez, batzuetan, ezkerra ez delako behar beste batua egon, bestetan, instituzioetan ezkerrekoak mega-gaiez baino arduratzen ez direlako, ez da gai sozialen gainean behar bezala jardun. Gai nazionalaren inguruko jarduna nagusitu da eta, adibidez, etxegintzako promotoreek negozio borobilak egin dituzte EAJ eta EA Gobernuan egon direnean. Ezkerreko politika egin nahi dugunok ezkerreko botoak batu behar ditugu udal askotako gehiengo osoak apurtzeko. Koalizioaren bidez ez gara gobernatzera iritsiko, baina gobernatzen dutenek ez dituzte eskuak horren libre izango.

Gipuzkoan ez da gehiengo osoa izango gobernua osatzeko. EB-Aralar koalizioa giltza izan daiteke, EAJk alde batera edo bestera egin dezan. Etorkizunari begira, nazio eraikuntzaren ikuspegitik EAJk eta PSE-EEk berriz bat egitea eragotzi beharko genuke, 80ko hamarkadako estrategia ez errepikatzeko. Gipuzkoako EAJk hautagai berria proposatu badu [Jon Jauregi], besteak beste, erabakitzeko eskubidearen aldekoen elkarlana sustatzeko da. Aralarren asmoa, herriaren norabidean, ezkerreko abertzaletasunak eragitea da, eta beraz, koalizio posibleak alde horretatik bilatzea eta ez PSEren aldean.

Politikan gauden guztiok erabakiak hartzen diren lekuetan egotea dugu helburu, eta kontrakoa esatea umekeria da. Ezker abertzalearen esparrua zabala eta anitza dela diogu guk, eta eraginkorrak izateko bide politiko soiletatik elkarlanean abiatu behar dugula. Batzuek bide hori egiteko dute eta besteok ez gaude prest zerura begira zain egoteko. Areago, ezker subiranistaren esparruan gauden alderdi guztiok -eta EB sartzen dut- bat egin behar dugu benetako alternatiba izan nahi badugu, ez egitura berean, baina bai lanerako marko batean. Ezker subiranozalearen etorkizuna ez da Euskal Herritarrok-en (EH) errepikapenetik etorriko, berez bakarrik ez delako alternatiba. Benetan, ezkerreko alternatiba eraiki nahi badugu, erabakitzeko eskubidea onartzen duten ezkerreko sektore eta alderdi guztiak batuz baino ez dugu lortuko.

Kontsolidazioaren Biltzarra izan da, barrura nahiz kanpora begira. Eztabaida egon den arren, ponentzia nagusiak eta koordinatzaile nagusiak %93ko babes zabala jaso dute. Areago, bidean sortutako desadostasunak, modu aberasgarrian bizi ditugu, izan ere, alderdi bat kontsolidatzen doan heinean, normala da ñabardurak eta desberdintasunak agertzea, adibidez Irauli ildoa.

Iraulik etorkizunean ezkerrak bat izan behar duela azpimarratzen du, Batasuna barne, baina baita gainerakook ere. Diferentzia erritmo eta denboretan egon daiteke, izatekotan. Akordio hori gaur ez da posible baina etorri daiteke, ez dugu bide hori ixten. Batasunari Na-Bain egoteko eskaintza egin diogu behin eta berriz. Beraiek dira etorri nahi ez dutenak.

Araban sektore bat koalizioaren kontra dago erabat. Zerbaiten kontra zaudenean argudio ezberdinak erabiltzen dituzu. Akordioaren aldekotasuna oso gardena da ordea, alderdiaren %76ak onartu du.

Hegoaldeko batzarrak. Edozein alderdi demokratikotan organo gorena asanblea da. Berari zegokion erabakimena eta berak hartu du erabakia.

Ni ez nago negoziazioan, beraz ez dut egoera zehazki ezagutzen. Batzuek akordio politikoa bakegintzarekin lotu nahi dute, baina eskema hori gainditu behar da behingoz. Bakearen aldeko jardunak biktimak erreparatzea eta presoak kaleratzea jaso behar ditu. Eskubide nazionalen aldeko borrokan aurrera egiteko, berriz, ETAk politikari bide eman behar dio behingoz eta betiko, alde bakarreko urratsa eman behar du. Hori da abertzaletasunari egin diezaiokeen ekarpen onuragarriena. Bestela arrisku bat dago: prozesuaren bilakaeran ETAk armak uzteko akordio politiko bat behar badu ezinbestean, gerta liteke akordio politiko hori ez izatea hain ona eta ez izatea gatazka politikoa konponduko duena. Akordio txar batek borroka politikoa hipotekatzea ekar lezake. Kontuz! Batzuk ez gaude horretarako prest.

Hori izan daiteke pauso duin bakarra. PSOE zein politika egiteko prest dagoen ezagutzeko aukera izango genuke-eta. Politika egiteko bidea libre behar dugu. Akordio duina lortzeko, lehenik erabakitzeko eskubidea onartu behar da eta gero berau nola egikaritu adostu. Orduan, agian, gatazka konpondu liteke, baina ez gaude egoera horretan.

Gatazka politikoa konpondu ahal izateko, guztiak berdintasunean jarduteko aukera izateko, ezinbestekoa da lurralde esparru ezberdinetan erabakitzeko eskubidea onartzea. Gero, erabakitzeko eskubidea nola egikaritzen den paktatu beharko litzateke. Printzipioa hori da, ez da orri zuria onartu behar, gatazkak badu konponbidea...

Adibidez, Kanadako Auzitegi Gorenak dioenez -Quebeceko auzia tarteko-, herri batek gehiengo argiz esaten badu dagoen Konstituzioa aldatu nahi duela, aldatuko da, aldaketa gauzatu behar da. Auzitegi horrek ezin dela hori modu unilateralean erabaki dio halaber, herri horrek onartu duen aldaketa emateko modua kide den Estatuarekin paktatu behar dela. Hori da XXI. mendean autodeterminazioa ulertzeko jurisprudentzia. Onartu dezagun herriak gehiengo argi batez erabaki duena, eta hitzartu dezagun Estatuarekin aldaketa hori nola eman.

Baina zergatik bakea eta normalizazio politikoa nahastu?

Egoera ez bada aldatzen, ez dut gatazka politikoa gainditzeko modurik ikusten, borroka politikoa indartzeko modua ETAk bidea guztiz libre uztea da.

Gutxienez, baldin eta gehiengoa batzen bagara, ebazpenaren printzipioa ezbaian jarriko dugu. Lehen jomuga, printzipio hori onartzen dutenen arteko akordiora iristea da, eta horretarako elkarlana indartu behar dugu. Eta elkarlanerako bidea urratzeko, herriaren gehiengoak aspaldi eskatu zion ETAri armak uzteko. Ez dezagun ahaztu, Espainiako Estatuak unerik zailena eta estuena Lizarra-Garaziko Akordioaren aurrean izan zuela. Falta dena ausardia da.