Psikosia basoetako jaki preziatua lortzeko


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Batez ere onddobeltzak erakarrita, urtetik urtera gero eta perretxiko zale gehiago batzen dira Ultzama inguruetan (Nafarroa iparraldean). Ez da aurtengo kontua Patxi Perez bertako alkatearen esanetan. Nahiz eta aurtengoa nabarmenagoa izan den. Aurten onddo gehiago izan da eta bisitari kopuruak ere gora egin du nabarmen. Auto pilaketak izan dira mendira bidean, lursailen inbasioa, mendien hondaketa... «Urtean 30 eguneko panorama da hau».

Baina ez bakarrik Ultzaman. Jose Manuel Lekuona Aranzadi Zientzia Elkarteko Mikologia Saileko arduradunak hainbat urte daramatza arlo honetan eta ez du sekula horrelako eromenik ezagutu. «Etxerako kilo pare bat hartzea ondo dago, baina saskiak etengabe bete eta hustea...». 150 kilo hartu dituenik ere bada eta baita negozioa egin dutenak ere. Lekuona Oiartzungoa da eta bere esanetan, inguruko hainbat jatetxe gainezka daude, jende asko joan delako onddoak saldu asmoz.

Erruaren zati bat komunikabideek ere izan dezaketela uste du Lekuonak. «Komunikabideen lana bestelako baloreak transmititzea da; otzara betea baino, mendia nola zaindu behar den erakustea». Dugun altxorra zaintzen ez badugu, gure teilatura harriak botatzen ari garela dio eta hori umetatik landu behar da.

Perretxiko zaleez gain, mundu hori apenas ezagutzen duen hainbat eta hainbat lagun ibili da inguruko mendietan altxor bila. Askok inguruan topatutako dena bildu dute otzaran, gero adituagoa den norbaitek aukeraketa egin dezan. Hori arriskutsua da, norberarentzat eta inguruarentzat. «Perretxikoak biltzera joan aurretik dokumentatu egin behar da, ikasi», azaldu du Lekuonak.


Desagertzeko arriskuan

Perretxiko arriskutsuak apurtzen dabiltzanak ere badira, kuleto faltsua (Amanita muscaria) pozoitsua ikusi eta moztu egiten dutenak. «Hagina zuhaitzak ere toxikoak dira eta hauek mozten hasi behar al dugu?». Elementu horiekin bizitzen ikasi behar dugula dio, ekosisteman euren funtzioa betetzen dutelako. Perretxikoak jaten dituelako barea hil dutenak ere badira eta gero norberak 50 kilo hartu. 6.000 lagun baso berean. «Zenbat eremu zanpatuta!». Arrainekin legez, perretxikoek ere euren zikloa behar dute eta heldu gabeko perretxikoak hartzeak kalte handia egin dezake. Hala ere, heldu gabeko perretxikorik saldu duenik ere bada. Bilerak egiten dabiltza Aranzadi Zientzia Elkartean. Gizakia bakarrik ez, eguraldi aldaketek edota kutsadurak ere arriskuan jarri ditu zenbait espezie eta desagertzeko arriskuan dauden perretxiko mota guztien zerrenda osatzen ari dira uneotan.


3 eta 5 euro artean onddoak hartzeagatik

Egoera ikusita, Parke Mikologikoa sortu gura du Ultzamako Udalak, mendia eta onddo bilketa erregulatzeko. Herritarrak ere kexu ziren aspalditik onddo bilketaren ondorioak ikusita. Hala, 3 eta 5 euro arteko eguneko paseak edota baimenak banatuko dituzte eta martxan jarri gura duten proiektua aurrera eramateko erabiliko dute lortutako dirua. Eguneko bisitarien kopurua mugatua izango da eta hori zehaztea teknikoen esku geratuko da. Bildu daitekeen onddo kopurua ere zainduko dute. Batez ere urte sasoi jakin batzuetan. Patxi Perez Ultzamako alkatearen esanetan onddobeltzaz gain, Ultzaman perretxiko mota asko jaiotzen da, baina jendeak ez ditu ezagutzen. Dibulgazio lanaren bidez, perretxiko zaleak urteko beste sasoietan ere Ultzamara hurbiltzea lortu nahi dute. Mikologo profesionalak ere egongo dira bertan, bilketa ostean perretxikoen inguruko zenbait azalpen emateko -zeintzuk diren jangarriak, zeintzuk ez...- eta perretxiko zaleekin batera ibiliko dira mendian. Halaber, zenbait ikastaro antolatu dituzte heldu zein umeentzako, ikertzaileentzako sarrera bereziak izango dira eta ingurumena errespetatuz mendian jarraitu beharreko gomendioak dakartzan eskuorriak egingo dituzte. Onddobeltzak sortzen ditu arazorik handienak eta orain arte berau izan da Ultzamako arazo nagusia, baina gaztaina biltzaileekin ere azkenaldian zenbait arazo antzeman dituzte. Gaur onddoak, bihar gaztainak eta etzi kamamila? Inguruarekiko errespetu falta dago oinarrian.

Urte bi daramatza Ultzamako Udalak proiektua garatzen. Inguruko udalekin ere izan dira eta interesa agertu dute batek baino gehiagok. Aurtengoa ikusita, Nafarroatik kanpoko zenbait udalek ere arretaz begiratzen diote Ultzamako proiektuari. Dena den, Euskal Herrian kontu berria den arren, Soriako Almazan eskualdean aspaldi hartu zuten onddo bilketa erregulatzeko erabakia.

Nafarroara perretxiko bila joaten diren asko eta asko gipuzkoarrak dira. Hortik dator gipuzkoarren eta nafarren artean erdi broma erdi serio sortu ohi den eztabaida. Perretxiko bilketa erregulatzen badute Nafarroan, Gipuzkoan hondartzako sarrera ere erregulatuko dutela bota du baten batek. Lekuona oiartzuarra izanik adibide garbi batekin isildu gura izan ditu hori diotenak. «Kontxako hondartzara 6.000 nafar joaten badira eta bertatik zakukada hare hartuz gero» zer gertatuko litzateke?

Kontuak kontu, erregulazioa denon onerako izango dela uste du berak, arrantzan eta ehizan egiten den moduan. Ekosistema hondatzen ari gara eta naturarekiko errespetua falta da. Hala ere, ez da erraza izango onddo bilketa erregulatzea. Zerbait egin behar dela argi ikusi arren, bide garbirik ez dute ikusten Aranzadikoek.


Azkenak
Emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


Eguneraketa berriak daude