Literatura Unibertsala saileko hurrengo 50ak


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Azken boladan ugaritu egin da atzerriko literaturaren itzulpengintza. EIZIE Euskal Itzultzaile eta Interpretarien Elkarteak bideratzen duen Literatura Unibertsala bildumak eman dio bultzadarik esanguratsuena. 1989az geroztik EIZIEk Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailarekin eta unean uneko argitaletxeekin sinatutako lankidetza hitzarmenen uzta dira gaur egun euskaraturiko klasiko gehientsuenak. Bestalde, hainbat argitaletxek atzerriko itzulpengintzan egin duten lana ere aipatzekoa da. Esaterako, hor dago Igela argitaletxea; 15 urtetik gora daramatza urtero literatur itzulpenak kaleratzen. Ibaizabalek, Ereinek, Pamielak, Txalapartak ere... eskaini dute itzulitako obrarik.

Literatura Unibertsala egitasmoaren lehen aro horretan literatura unibertsaleko ehun obra euskaratzea erabaki zen. Hori guztia egin ahal izateko, ezinbestekoa izan zen Eusko Jaurlaritzaren diru laguntza eta EIZIEk tituluen zerrenda aukeratzen, itzulpenak adjudikatzen eta itzultzaileak kontratatzen egin zuen lana. Ibaizabal argitaletxearen esku gelditu zen liburuok argitaratzea. "Zailena egina dago abian jarri genuen plangintza sistematikoarekin. Lehen liburua itzultzea izan zen pausorik zailena, eta egin genuen", adierazi digu Juan Garzia itzultzaile eta EIZIEko kideak.


Hurrengo 50 itzulpenak

Ehun aleak argitaratu ondoren, hurrenez hurren EIZIE, Elkar eta Alberdaniako ordezkari Juan Garzia, Xabier Mendiguren Elizegi eta Inazio Mugika Iraola itzultzaile eta literatur adituak aritu dira aukeratzen itzuli beharreko hurrengo 50 liburuen zerrenda. Bildumako liburuak hautatzeko garaian, munduko literaturan aitormen handiko obrak izatea eta aurrez gaztelaniaz argitaratu gabeak izatea aintzat hartzen dute literatur adituek. Azken zerrenda hau osatzerakoan, hasierako zerrenda nagusi hartako hutsuneak bete nahian, kultura txikiei tarte handiagoa eskaintzen saiatu dira. Oro har, narratiba izan ohi da gehien itzultzen den generoa; antzerkia eta poesia antologiak ere itzultzen dira noizbehinka.

Orain arte 119 liburu argitaratu dira guztira Literatura Unibertsala bilduman, eta oraingoan Elkarlanean eta Alberdania etxeen esku geratu da liburuok kaleratzeko ardura. Laster argitaratuko diren liburuak eta itzultzen ari direnak aintzat hartuta, 14 obra falta dira 150 liburuetara iristeko. Gutxi barru argitaratuko diren liburuak honakoak dira: Kafkaren Antologia (Naroa Zubillagak itzulia), Nagib Mahfuzen Mirariaren kalezuloa (Patxi Zubizarreta), Yasunari Kawabataren Lokartu ederren etxea (Ibon Uribarri), Antonio Tabucchiren Garrantzirik gabeko oker ttikiak/Porto Pimeko dama (Fernando Rey), Vasco Pratpliniren Maitale koitaduen kronikak (Koldo Biguri) eta Isaak Babelen Zalditeria gorria (Olga Martinez de Marigorta).


Nola aukeratzen da itzultzailea?

Literatura Unibertsalako bildumako itzulpenak urtean behin antolatzen den lehiaketa publikoaren bidez banatzen dira. Itzultzaileek obraren hasierako hamar orriko lagina aurkeztu behar dute, eta ondoren itzulpen proiektu horiek EIZIEko, Jaurlaritzako eta argitaletxeko ordezkari banak osaturiko epaimahaiak aztertuko ditu. Aurtengo deialdian 18 liburuko zerrenda aurkeztu da lehiaketarako eta bost izan dira eman diren lanak: Gesualdo Bufalinoren Le menzogne della notte (Josu Zabaleta), Chinua Acheberen Things fall apart (Alberto Martinez de Cuadra), Nathaniel Hawthorneren Wakefiel (Koro Navarro), Sholokhoven Don-eko ipuinak (Olga Martinez de Marigorta eta Roberto Serrano) eta Ernesto Sabatoren El túnel (Mikel Garmendia).

Hautatutako itzultzaileak eta EIZIEk itzulpen kontratua sinatu dute obra osoa euskaratzeko, eta bilduma honetarako koedizioan ari diren Elkarlanean eta Alberdania argitaletxeek daukate itzulpen horiek argitaratzeko ardura. Hemendik aurrera itzultzaile bakoitzak bere lan prozesuari ekingo dio.

Aintzat hartzea falta
Irakurlearentzat literatur itzultzailea ezezaguna da, salbuespenak salbuespen. Bego Montorio itzultzaileak bitxikeria bat aipatu digu honen haritik: «Batzuetan, itzulitako idazlea oso ezaguna ez denean, itzultzailea bilakatzen da horren enbaxadore eta aditu, hark egin behar ditu aurkezpenak, hari eskatzen dizkiote elkarrizketak… Beste batzuetan, ordea, itzultzailea desagertu egiten da, eta prentsan irakurrita jakiten du liburua noiz kaleratu den».

Ospe eta ordain-sari gutxi ematen duen lan gogorra da. Hala, egun literatur itzulpengintzatik soilik ezin da bizi. «Itzultzailearen finantzaketa bidea azken finean bere bizioa izaten da; lan orduak gustuko zereginetan ematea egun bada zerbait. Gizartea gure bizioaz baliatzen da, baina guk ere ondo pasatzen dugu», adierazi digu Juan Garziak. Honakoa gaineratu du Bego Montoriok: «Itzultzaileen lana ez errespetatzeak kezkatzen nau. Eta errespetatzea da itzultzailearen eskubideak errespetatzea, lanerako baldintza duinak eskaintzea (ez bakarrik ekonomikoak), kultur transmisioan duen rola onartzea… Horrek kezkatzen nau, ez itzultzailearen argazkia egunkarietan edo liburuaren kontrazalean ikusteak».

EIZIEk urtero itzulpen tarifen batez bestekoak argitaratzen ditu, elkarteko bazkideek emandako datuetatik aterata, eta euskal itzulpengintza merkatuan diren tarifen erakusle dira. Gutxieneko itzulpena orrialde batekoa da eta orrialde bakoitzeko batez beste 17,12 euro ordaintzen da. Horri guztiari sorburu hizkuntzaren, itzulgaiaren zailtasunaren eta itzulpena egiteko epearen araberako gehikuntzak eransten zaizkio.


Azkenak
2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


EUSKAL HERRIKO TORTURATUEN SAREA
“Milaka gara tortura sufritu dugunak eta hamarkadatan isilaraziak egon gara”

MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.


Hernaniko natur eremuen sarea osatu dute ikasleek eurek

Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]


Ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu du Jaurlaritzak sindikatu nagusiekin

ERNE, ESAN eta SIPErekin egin du akordioa Eusko Jaurlaritzak 2025-2028 aldirako. Besteak beste, urteko soldatan 4.200 euro gordineko igoera "graduala" izango du ertzain bakoitzak. Sindikatuen iturriek El Diario Vascori azaldu diotenez, akordioarekin Ertzaintza Espainiako... [+]


Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Eguneraketa berriak daude