Literatura Unibertsala saileko hurrengo 50ak


2021eko uztailaren 27an
Azken boladan ugaritu egin da atzerriko literaturaren itzulpengintza. EIZIE Euskal Itzultzaile eta Interpretarien Elkarteak bideratzen duen Literatura Unibertsala bildumak eman dio bultzadarik esanguratsuena. 1989az geroztik EIZIEk Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailarekin eta unean uneko argitaletxeekin sinatutako lankidetza hitzarmenen uzta dira gaur egun euskaraturiko klasiko gehientsuenak. Bestalde, hainbat argitaletxek atzerriko itzulpengintzan egin duten lana ere aipatzekoa da. Esaterako, hor dago Igela argitaletxea; 15 urtetik gora daramatza urtero literatur itzulpenak kaleratzen. Ibaizabalek, Ereinek, Pamielak, Txalapartak ere... eskaini dute itzulitako obrarik.

Literatura Unibertsala egitasmoaren lehen aro horretan literatura unibertsaleko ehun obra euskaratzea erabaki zen. Hori guztia egin ahal izateko, ezinbestekoa izan zen Eusko Jaurlaritzaren diru laguntza eta EIZIEk tituluen zerrenda aukeratzen, itzulpenak adjudikatzen eta itzultzaileak kontratatzen egin zuen lana. Ibaizabal argitaletxearen esku gelditu zen liburuok argitaratzea. "Zailena egina dago abian jarri genuen plangintza sistematikoarekin. Lehen liburua itzultzea izan zen pausorik zailena, eta egin genuen", adierazi digu Juan Garzia itzultzaile eta EIZIEko kideak.


Hurrengo 50 itzulpenak

Ehun aleak argitaratu ondoren, hurrenez hurren EIZIE, Elkar eta Alberdaniako ordezkari Juan Garzia, Xabier Mendiguren Elizegi eta Inazio Mugika Iraola itzultzaile eta literatur adituak aritu dira aukeratzen itzuli beharreko hurrengo 50 liburuen zerrenda. Bildumako liburuak hautatzeko garaian, munduko literaturan aitormen handiko obrak izatea eta aurrez gaztelaniaz argitaratu gabeak izatea aintzat hartzen dute literatur adituek. Azken zerrenda hau osatzerakoan, hasierako zerrenda nagusi hartako hutsuneak bete nahian, kultura txikiei tarte handiagoa eskaintzen saiatu dira. Oro har, narratiba izan ohi da gehien itzultzen den generoa; antzerkia eta poesia antologiak ere itzultzen dira noizbehinka.

Orain arte 119 liburu argitaratu dira guztira Literatura Unibertsala bilduman, eta oraingoan Elkarlanean eta Alberdania etxeen esku geratu da liburuok kaleratzeko ardura. Laster argitaratuko diren liburuak eta itzultzen ari direnak aintzat hartuta, 14 obra falta dira 150 liburuetara iristeko. Gutxi barru argitaratuko diren liburuak honakoak dira: Kafkaren Antologia (Naroa Zubillagak itzulia), Nagib Mahfuzen Mirariaren kalezuloa (Patxi Zubizarreta), Yasunari Kawabataren Lokartu ederren etxea (Ibon Uribarri), Antonio Tabucchiren Garrantzirik gabeko oker ttikiak/Porto Pimeko dama (Fernando Rey), Vasco Pratpliniren Maitale koitaduen kronikak (Koldo Biguri) eta Isaak Babelen Zalditeria gorria (Olga Martinez de Marigorta).


Nola aukeratzen da itzultzailea?

Literatura Unibertsalako bildumako itzulpenak urtean behin antolatzen den lehiaketa publikoaren bidez banatzen dira. Itzultzaileek obraren hasierako hamar orriko lagina aurkeztu behar dute, eta ondoren itzulpen proiektu horiek EIZIEko, Jaurlaritzako eta argitaletxeko ordezkari banak osaturiko epaimahaiak aztertuko ditu. Aurtengo deialdian 18 liburuko zerrenda aurkeztu da lehiaketarako eta bost izan dira eman diren lanak: Gesualdo Bufalinoren Le menzogne della notte (Josu Zabaleta), Chinua Acheberen Things fall apart (Alberto Martinez de Cuadra), Nathaniel Hawthorneren Wakefiel (Koro Navarro), Sholokhoven Don-eko ipuinak (Olga Martinez de Marigorta eta Roberto Serrano) eta Ernesto Sabatoren El túnel (Mikel Garmendia).

Hautatutako itzultzaileak eta EIZIEk itzulpen kontratua sinatu dute obra osoa euskaratzeko, eta bilduma honetarako koedizioan ari diren Elkarlanean eta Alberdania argitaletxeek daukate itzulpen horiek argitaratzeko ardura. Hemendik aurrera itzultzaile bakoitzak bere lan prozesuari ekingo dio.

Aintzat hartzea falta
Irakurlearentzat literatur itzultzailea ezezaguna da, salbuespenak salbuespen. Bego Montorio itzultzaileak bitxikeria bat aipatu digu honen haritik: «Batzuetan, itzulitako idazlea oso ezaguna ez denean, itzultzailea bilakatzen da horren enbaxadore eta aditu, hark egin behar ditu aurkezpenak, hari eskatzen dizkiote elkarrizketak… Beste batzuetan, ordea, itzultzailea desagertu egiten da, eta prentsan irakurrita jakiten du liburua noiz kaleratu den».

Ospe eta ordain-sari gutxi ematen duen lan gogorra da. Hala, egun literatur itzulpengintzatik soilik ezin da bizi. «Itzultzailearen finantzaketa bidea azken finean bere bizioa izaten da; lan orduak gustuko zereginetan ematea egun bada zerbait. Gizartea gure bizioaz baliatzen da, baina guk ere ondo pasatzen dugu», adierazi digu Juan Garziak. Honakoa gaineratu du Bego Montoriok: «Itzultzaileen lana ez errespetatzeak kezkatzen nau. Eta errespetatzea da itzultzailearen eskubideak errespetatzea, lanerako baldintza duinak eskaintzea (ez bakarrik ekonomikoak), kultur transmisioan duen rola onartzea… Horrek kezkatzen nau, ez itzultzailearen argazkia egunkarietan edo liburuaren kontrazalean ikusteak».

EIZIEk urtero itzulpen tarifen batez bestekoak argitaratzen ditu, elkarteko bazkideek emandako datuetatik aterata, eta euskal itzulpengintza merkatuan diren tarifen erakusle dira. Gutxieneko itzulpena orrialde batekoa da eta orrialde bakoitzeko batez beste 17,12 euro ordaintzen da. Horri guztiari sorburu hizkuntzaren, itzulgaiaren zailtasunaren eta itzulpena egiteko epearen araberako gehikuntzak eransten zaizkio.


Azkenak
2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Eguneraketa berriak daude