Hizkuntzetan ere handinahiak


2007ko otsailaren 21ean
Beti harritu egin nau hizkuntza nagusien handinahikeriak, megalomania horrek. Izan ere, soziolinguistika ikasle autodidaktaren bideari ekin niolarik, irakurri nuen lehen gauzetako bat izan zen munduan dauden sei mila inguru hizkuntzetatik gehien-gehienak hiztun oso gutxikoak direla, hamar mila baino gutxiagokoak; eta aldiz, arrunt hizkuntza komunitate gutxi baino ez, botere sozio-ekonomiko eta militarragatik, bere ttipitasunetik hazi eta neurriz kanpo handitu dela, gehienetan bertze komunitateen bizkar. Soziolinguistikan izan nuen lehen ikasgaia hizkuntzen pertzepzioarena izan zen: gutxiengoen hizkuntza izendapena espresuki asmatu omen zuten hizkuntza handinahi gutxi batzuen hipertrofia glotofagikoa -horrela erranda, hizkuntzen patologia larria bailitzan- ezkutatu eta gainontzekook, geure ttipitasunean, geure burua ez normal, bazterreko eta ez bideragarri gisa ikusteko.

Horretara joan zait gogoa urriaren azken egunotan gaztelaniaren hiztunak ia 500 milioi direla prentsan ikasita. Berri txalogarria San Millan de la Cogollan ospatu berri den Hizkuntza Espainiarraren Nazioarteko I. Aktan eman dute. Gaztelania -euskararen alboan- lehen aldiz idatzita aurkitu zuten leku sinboliko horretara bildu dira espainolezko herri guztietako adituak espainiera kultura balio eta ekonomia aktibo gisa aztertzeko. Konturatu izanen zarete honezkero, inork ez diola erraten gaztelaniari beti erran izan diogun eta Espainiako Konstituzioan berean jasotzen den moduan. Hori ere ikasgaia izan nuen soziolinguistikan, semantikoki glotonimoek euren garrantzia dutela eta, kasu honetan, ez dela nahikeria formal hutsa gaztelania ordez instituzionalki espainiera hiperonimoa bultzatu izana.

Biltzar horretako adituek jakinarazi dutenez, espainiera munduan hiztun gehien dituen laugarren hizkuntza da, txinera, induera eta ingelesaren ondotik, baina aurreneko biak euren estatuetan -Txinan eta Indian- baino ez dira mintzatzen. Adituek egindako azken zehaztasun hori interesgarria da, munduan gehien mintzatzen diren hizkuntzen artean nolabaiteko bi maila daudela adierazi eta gaztelaniaren benetako arerioa -erran dezagun lehiakide- zein den agerian uzten baitu. Txinera eta induera kuantitatiboki hizkuntzarik handienak izan arren, euren estatu oso jendeztatuetan baino ez baitira mintzatzen, ez dira hizkuntza unibertsalak. Hizkuntza unibertsalak ingelesa eta, oraintsu bitartean, frantsesa ere izan dira, eta hizkuntza unibertsala izatea da hain justu, espainieraren bokazioa. Soziolinguistika ikasgaia ere izan nuen hizkuntzen hedapena eta pisu demografikoa ez daudela hizkuntzaren barneko elementuei loturik, eta hizkuntza nagusien unibertsaltasun hori haien kolonialismoaren oinordekoa baino ez dela.

Baina duela mila bat urte lehen aldiz idatzita agertu zen hizkuntza urrutiago ere iritsiko da. Adituek egindako aurreikuspenei kasu eginez, 2050ean ama hizkuntza gaztelania izanen duten hiztunak ingelesarenak baino gehiago izanen dira.
Erran dizuedanez, beti eman dit atentzioa hizkuntza nagusien handinahikeriak, baina nik bertze gauza batez idatzi nahi nuen gaurkoan, prentsan agertu ez bada ere, egunotan Soziolinguistika Klusterrak euskara, duela mila urte gaztelaniaren lehen hitz idatziekin batera idatzita agertu zen hizkuntza hori bera, Euskal Herrian zenbat erabiltzen den jakiteko Kale neurketa egin berri duela eta laster jakinen dugula 2001ean egin zen azken neurketan jaso zen emaitzari eutsi diogunentz: zazpi elkarrizketetatik bakar bat baino ez euskaraz.


Azkenak
2024-12-20 | June Fernández
Saioa Baleztena eta Nel Santacruz
“Frustrazioa eragin dezake bularra ematearen onurak azpimarratzen dituen diskurtsoak”

Askotariko edoskitze ereduak ikusarazten ditu Todas las lactancias (Txalaparta) liburuak. Erakundeek bularra ematea gomendatzen dute, baina ez dituzte nahikoa baliabide eskaintzen eskubide hori bermatzeko. Ondorioz, edoskitzea nahi dutenek zein biberoia ematea  erabakitzen... [+]


Energetikoei zerga berezia kentzeak bateratu egin ditu PP, Vox, EAJ eta Junts

Ostegun honetan lau indar politiko horiek ezezkoa eman zioten enpresa energetiko handiei behin-behinean jarritako zerga luzatzeari. Ukrainako gerraren ondoren energiaren multinazionalek izandako irabazi handiei jarri zien zerga berezia Espainiako Gobernuak.


Mila euroko soldata artistentzat

Lanartea Elkarteak Euskal Artisten Lan eta Bizi Baldintzen I. Inkesta argitaratu berri du. Inkesta bete dutenen %40k du jarduera artistikoa lanbide. Batez beste, hilean, 1.027,5 euro irabazi zituzten 2023an. Inkestatuen %33,8k erantzun du azken urtebetean jarduera uztea pentsatu... [+]


Globo morean

Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.

-------------------------------------------------

Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]


2024-12-20 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Zure herriko Baltasarrek ere ‘blackface’ egiten du?

Badatoz urteko asterik magikoenak, edo hobe esanda, kontsumistenak. Askori gustatuko litzaieke opariak Olentzeroren zakutik jasotzea, zerutik erorita bezala, baina errealitatea da Gabonetan gure zakutxoak direla gehien sufritzen dutenak, poltsikoak hustuta hasten dugula urtea... [+]


Existentzia mugimenduan jartzea

TU-K
Non: Ahotsenean (Plateruena, Durango)
Noiz: Abenduaren 8an

-----------------------------------------

Bufandak, aterkiak eta begi-zuloak ditu abenduaren 8ak Durangon. Azokaren azken egunari igande eguerdia eta negu giro sarkorra gehitu zaizkio eta erdi hutsik daude... [+]


Oasiaren ondorena

Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]


Euskararen Eguneko manifestu bat

Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]


Atzerritartasun legearen erreforma, Regularización Ya taldearen borroka alboratzen duen sasi-konponbidea

Fernanda Callejasek, Tatiana Romerok, Leo Bueriberik eta Vanessa Uyiguosak parte hartu dute Pikara Magazinek antolatutako "Emakume migratuen lana eta egoera ekonomikoa" eztabaida-mahaian.


Frantziara eta Espainiara bidean

Azaroaren erdialdean ARGIA komunikabidearen efemeridearen bitartez gogoratu dut espainiar selekzioan jokatzen jarraitzeko ukoa duela 25 urte egin nuela. Efemeride horrek atzera begiratzeko eta hausnarketa egiteko aukera eman dit.

Nazioarteko Kirol lehiak herrialdeen arteko... [+]


2024-12-20 | Hainbat egile*
Pornografia gaztetan

Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?

Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]


2024-12-20 | Gedar
Eraso faxista Irungo Lakaxita Gaztetxearen aurka

 Eraikin osoan zehar egin dituzte margoketa faxistak. Erasoa salatzeko, protesta bat antolatu dute larunbaterako.


2024-12-20 | Euskal Irratiak
France 3 Euskal Herri katearen berri saila, berriz ere murrizturik

France 3 Euskal Herri telebista katea apalduz doa. Kate horretako kazetari eta langileek jakin berri dute berriz ere programazio eta finantzaketa apaltze bat pairatuko dutela. Egun oroz, zazpi minutuko berriak eman izan dituzte, baina iragan udatik bi minutuz murriztu zieten... [+]


Hedabideen iruzurrak
Preso siriarra askatzen duten CNNren bideoa: iruzur salaketak

Bideoak erakusten du nola CNN telebista kateko nazioarteko buru Clarissa Ward kazetaria ari den sartzen Siriako kartzela sekretu batean, eta nola grabatzen den preso bat askatzen duten unea.


Eguneraketa berriak daude